भुटानी डाक्टर राई: जसले १५ दिनअघि नै तयार पारेका थिए आफ्ना लागि कफन

A+ A A-

झापाको दमकस्थित बेलडाँगी रोडमा मेडिकल सञ्चालनमा थियो । जसको उद्देश्य मुनाफा कम संवेदना बढी जाेडिएकाे थियो । उक्त मेडिकलमा थुप्रै असहायको उपचार निःशुल्क भयो । मेडिकलमा कार्यरत थिए, भुटानी डाक्टर भम्पा राई ।

डा. राईले उनको मेडिकलमा देखिने गरी भुटानको झण्डा आधा झुकाएर राखेका थिए । न अब उनको झण्डा फहराउनेछ, न राईले देश फर्कन पाउनेछन् । सधैँका लागि उनले संसार छाडेर बिदा भए ।

भुटान नछाडेको भए डा. राईले स‌म्भवत: ‘रोयल फिजिसियन’को सम्मान पाउने थिए । उनी भारत र बंगलादेशमा अध्ययन गरेको भुटानको पहिलो फिजिसियन डाक्टर पनि हुन् । उनले भुटानका राजाको निजी डाक्टर बनेर सेवा गरे । तर, उनले राजाले दिएको सम्मानजनक जिन्दगीभन्दा विद्रोह रोजे । सुख–सुविधा त्यागे, अनि नेपाल आएर लखेटिएका भुटानीको सेवामा जुटे ।

भुटानबाट नेपालीभाषी लखेटिएपछि डा. राईको मनमा खडेरी पर्‍यो । उनी नेपालीभाषी भुटानी पछ्याउँदै नेपाल आए । नेपाल आएपछि उनै भुटानीको सेवामा उनको दिन बित्न थाल्यो । केही पहिला उनै राईले भनेका थिए, ‘अरु सबै नागरिक दुःख पाउने, म एक्लै कसरी हाँसीखुसी देशमा बस्न सक्छु त ? त्यसैले म पनि नेपाल आएँ ।’

ओजपूर्ण व्यक्तित्वका धनी राईले अमेरिका, भारतलगायत देशबाट आएको जागिर स्वीकारेनन् । बरु उल्टो सबैलाई जवाफ दिए, ‘एक्लो भएँ भनेर सत्य अल्पमतमा पर्दैन, एक दिन सबै जना स्वदेश फर्किने हो ।’ उनको सपना पूरा भए–नभएको हेर्न उनी जीवित त रहेनन्, तर लखेटिएका भुटानी निर्दोष रहेको सन्देश भने छाडेर गए ।

त्यसो त उनले भुटानीको मात्र होइन, झापा र मोरङका विभिन्न स्थानबाट उनको मेडिकलमा आएका गरिबको निःशुल्क उपचार गरिदिन्थे । रिक्सा, ठेलाचालक, मजदुरलाई उनी सधैँ निःशुल्क उपचार गरिदिने गर्थे ।

त्यसो त डा. राईले उनको परिवार गुमाइसकेका थिए । उनी पनि त्यही ठाउँमा प्राण त्याग गर्ने थिए, संयोगवश २१ दिनअघि कोठा सरे । दमक नगरपालिकाले डा. राईलाई बस्ने व्यवस्था गरिदिएपछि उनी कोठा सरेका थिए । २१ दिनअघि उनी बसेको डेरामा उनले सबै आफन्त गुमाएका हुन् । पछिल्लो समय राई एक्लो थिए ।

देशप्रेमका चट्टान, न पद र पैसाको लालच

डा. राईलाई सम्झँदै भुटानी शरणार्थी नेता टेकनाथ रिजालले उनको प्रश‌ंसा गरे । रिजालले भने, ‘डा. राईमा लोभ देखिएन, उनले राजनीति गरेनन्, उनले नि:स्वार्थ सेवा गरेर आफ्नो जीवन बिताए ।’

‘जब–जब नेपालीभाषीलाई आपत आइलाग्यो, राई चट्टानजसरी उभिए,’ नेता रिजालले भने, ‘उनलाई धेरै देशबाट अवसर आएको सुनेको थिएँ, तर उनी जान मानेनन् । उनलाई देश फर्कने चाहनासिवाय मैले केही देखिनँ ।’ डा. राईले साधारण जीवन बिताए । न घर, न गाडी–घोडा नै । डा. राईजति योग्यता भएका अन्य भुटानी नेपालमा सीमित भएनन् । फैलिन सक्ने जति फैलिए । डा. राईमा त्यस्तो लोभ देखिएन ।

आफ्ना लागि कफन तयार

करिब १५ दिनअगाडि डा. राईले उनी कार्यरत क्लिनिक सञ्चालक इन्द्र कुँवरसँग अनौठो प्रस्ताव राखे । ‘डाक्टरसा'पले बिरामी भइरहन्छ, के–हो के, भाइ एउटा बाकस त बनाउनु पर्ला कि भन्नुभएको थियो,’ डा. राईलाई सम्झँदै कुँवरले भने, ‘बाकस (कफन) तयार भयो, अनि उहाँ पनि रहनुभएन ।’ कफन बनाउन राईले नै २० हजार दिएको कुँवरले जनाएका छन् । ७५ वर्षको उमेरमा राईको आइतबार बिहान निधन भयो ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, असार ५, २०७९ १७:५५