'नेपाली रंगमञ्चलाई केही नयाँ कुरा दिन चाहन्छु'

A+ A A-

नेपाली रंगमञ्चमा नाम चलेका कलाकार हुन् प्रदीपकुमार चौधरी । उनी क्षमतावान निर्देशकका रूपमा पनि परिचित छन् । उनले ‘मसानटार’, ‘पत्थरका ढुगा’ लगायत एक दर्शन बढी नाटक निर्देशन गरिसकेका छन् । दजनौं नाटकमा अभिनय गरिसकेका उनलाई ‘होस्टेल रिटर्स’मा पिके डन को भूमिकाले चर्चामा ल्यायो । एक दशकदेखि रंगमञ्चमा सक्रिय प्रदीपले दर्जन हाराहारीमा फिल्मका कथा लेखिसकेका छन् । उनै प्रदीपसँग रंगमञ्च यात्राबारेमा शिलापत्रका लागि गरिएकाे कुराकानीकाे सम्पादित अंश ः

रंगमञ्च यात्रा

०५३/०५४ सालतिरको कुरा हो, उदयपुरकाे गाईघाटस्थित सिटीमा हलमा रक्तिम ग्रुपले ‘ठूली’ नाटक मञ्चन गरिएकाे थियाे । संयोग मान्नुपर्छ, मेरो बुबाले त्याे हेर्नुभएछ ।

मलाई उहाँले घरमा आएर त्यसका कथा र प्रस्तुतिबारे सुनाउनुभयो । त्यही नाटकलाई बुबाले हामी पढेको स्कुलमा मञ्चन गर्ने प्रबन्ध मिलाउनुभयो । मलाई अझै याद छ, नाटकमा लाइभ म्युजिक बजाइएको थियो । गीत निकै मार्मिक थियो । मैले जीवनमा पहिलोपटक नाटक हेर्ने मौका पाएको थिएँ । त्यो नाटक हेरेपछि मलाई पनि नाटक गर्ने इच्छा जाग्यो ।

म आफैं पनि थारु समुदायको हुनाले थारुभित्र पनि निकै कथा हुन्छन् । त्यसैले स्कुलका विभिन्न कार्यक्रममा नाटक लेख्ने, निर्देशन गर्ने र अभिनय गर्न थालेँ । गाउँमा सिनियरहरुले नेपाली भाषामा कथा लेख्ने गर्नुहुन्थ्याे । म चाहिँ थारु भाषामा गर्थें । १० कक्षासम्म मैले दर्जनभन्दा बढी नाटक गरिसकेको थिएँ । गाउँमा निकै चर्चित पनि भएको थिएँ ।

एसएलसीपछि उच्च अध्ययनका लागि राजविराज गएँ । तीन वर्ष नाटकमा अभिनय गर्ने र लेख्ने काम गरिनँ । सन् २००८ मा नेपाल इन्टरनेसनल थिएटर फेस्टिभल भएको थियो । फेस्टिभलमा स्वयंसेवको रुपमा काम गर्ने मौका पाएँ । त्यति बेलादेखि नै आरोहरण गुरुकुलसँग जोडिने अवसर मिल्याे ।

बीचमा नाटककै कामले काठमाडौं आइरहन्थें । नाट्यगृह नेपालकोे सिनियर दाईहरुसँग चिनजान थियो । उहाँहरु आरोहरण गुरुकुलसँग मिलेर काम गर्नुहुँदो रहेछ । उहाँहरुले मलाई पनि लैजानुभयो ।

त्यो प्रोजेक्टअन्तर्गत मलाई थारु भाषाको नाटक गर्न जिम्मा दिनुभयो । किनभने, मैले पहिले नै थारु भाषाको नाटकहरु गरेको थिएँ । मैले सिहारा र सप्तरीतिरको थारुको कथामा नाटक लेखेँ । र, सिराह, सप्तरी र उदयपुरको गाउँमा मञ्चन गर्न गएँ । त्यस बेला सुनिल पोखरेल सरलगायत केही दाईहरुसँग सम्बन्ध बाक्लियो । त्यसपछि नाटकमा झन् मोह बढ्यो । अनि मण्डला थिएटरमा आबद्ध भएँ । सन् २००९ मण्डला थिएटरसँग जोडिएँ । आज एक दशकभन्दा बढी रंगमञ्चमै छु ।

मेरो पहिलो नाटक

मैले स्कुल पढ्दादेखि नै गाउँमा दर्जन हाराहारी नाटक लेखन र निर्देशन गरेको थिएँ । जब काठमाडौं सन् २००९ मा ‘स्याडो प्ले’ अभियन गरेँ त्यसपछि २०११ तिर ‘बुद्धबायिनी’ नाटकमा खेलें । तर, ‘सुनकेशरी’ बाट नै व्यवसायिक रुपमा नाटकयात्रा सुरु भएको हो ।

व्यस्तता

एक दर्जन नाटक लेखेँ । मैले केही समयअघि ‘पागल संविधान’ भन्ने नाटक लेखेको थिएँ । तर, त्यो मञ्चन गर्न पाइएन । केही समयअघि ‘स्वप्नील स्वप्नगरी’ नाटक लेखेँ । झण्डै एकवर्ष भयो नाटक निर्देशन गरेको छैन । पछिल्लो समय एक्टिङ कोचरको रुपमा काम गरिहेको छु । त्यसैले राम्रो काम गर्न समय लाग्छ । अब नाटक र फिल्म दुबैको तयारीमा छु ।

रंगमञ्चबारे..

रंगमञ्च भनेको साहित्यको महत्वपूर्ण पाटो हो । रंगमञ्चले समाजको समय र परिस्थितिलाई प्रतिनिधित्व गर्छ । नाटकले समाजलाई मार्गदर्शन गरिरहेको हुन्छ । समाजलाई जागृत गर्दै मनोरञ्जन दिने माध्यम हो । मनोरञ्नन बिनाको रंगमञ्च फिक्का हुन्छ ।

रंगमञ्चमा असन्तुष्ट खोज्दै छु

साहित्यको सबैभन्दा ठूलो विधा भनेकै नाटक हो । नाटकमा नृत्य, कथा, कविता वा सम्पुर्ण साहित्यको विधा भेटिन्छ । त्यसले पनि मैले रंगमञ्च नै रोजको हुँ ।

सायद अहिले रंगमञ्चमा भोकाइरहेको म मात्रै होला । म अहिलेकाे रंगमञ्च र स्वयंप्रति पूर्ण सन्तुष्ट छैन । किनकि, यहाँ नयाँ-नयाँ कुरा ल्याउनु छ । हाम्राे रंगमञ्चलाई नयाँ र माैलिक कुरा सिँगार्नु छ । धेरैका लागि नेपाली रंगमञ्च रहरकाे रूपमा मात्रै प्रयाेग भएकाे छ । तर, मचाहिँ यसैका लागि समर्पित हुन चाहन्छु । यसैमा केही फरक गरेर देखाउन चाहन्छु ।

नाटक र चलचित्र

रंगमञ्चमा सक्रियतासँगै मैले आफूलाई अलि परिपक्व महशुस गरें । रंगमञ्चले नै मलाई धेरै नयाँ कुरा सिकायो । नाटकले मलाई चलचित्रमा पुर्यायाे । तर, नाटक र चलचित्र दुवैमा म सन्तुष्ट छैन् । नाटक र चलचित्र दुवैमा नयाँ खोज गरिरहेको छु । मैले गरेको नाटक र चलचित्र दिशा कता गइरहेको छ भन्ने मिहिन रुपमा खोज गरिरहेकाे छु । म कहिल्यै पनि नाम र दामको पछि लागिनँ । मैले गरेको लगानीले अरूलाई पनि केही फाइदा होस् भन्ने चाहन्छु । त्यसैले संख्यात्मकभन्दा पनि गुणात्मक पक्षको खोज गरिहेको छु ।

जिम्मेवारी नयाँ पुस्ताकाे काँधमा

नेपालकाे रंगमञ्चलाई फर्केर हेर्दा नेपालको पौराणिक रंगमञ्च भन्दा पनि मध्यकालीन रंगमञ्च बलियो देखिन्छ । नेपाली रंगमञ्च जीर्ण बनिसकेकाे थियाे । पछि सुनिल पाेखरेल सरले उठाइदिनुभयो । त्यसपछि रंगमञ्चले व्यवसायिक रूप पायाे । फल्ने फुलाउने काम बाँकी छ । फलाउने काम नयाँ पुस्ताको काँधमा आएको छ ।

पछिल्लो समय रंगमञ्च ग्ल्यामर हाबी भएको छ । छालाले होइन रंगमञ्च आँखाको भावले बिक्नुपर्छ भन्ने लाग्छ ।

रहरले मात्रै टिक्न गार्हाे छ

रंगमञ्चमा रहर लिएर आउनेहरू टिक्न गाह्रो छ । रहर भनेको जति बेला पनि परिवर्तन हुन्छ । रंगमञ्चमा लक्ष्य लिएर छिरेमा भने एकदिन त्याे लक्ष्य अवश्यम्भावी छ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, साउन १, २०७६ ०५:०८