जनता साथमा भएपछि जस्तोसुकै काम पनि गर्न सकिँदो रहेछ (सुनिल प्रजापतिकाे अन्तर्वार्ता)

जनता साथमा भएपछि जस्तोसुकै काम पनि गर्न सकिँदो रहेछ (सुनिल प्रजापतिकाे अन्तर्वार्ता)

A+ A A-

भक्तपुर नगरपालिकामा यसपटक पनि नेपाल मजदुर किसान पार्टीबाट सुनिल प्रजापति मेयरमा निर्वाचित भएका छन् । २९ हजार २५२ मत ल्याएका प्रजापतिले २६ हजार मतान्तरले विजयी भएका हुन् । गएको चुनावमा पनि उनले २५ हजारभन्दा बढी मतान्तरले जितेका थिए । भारी मतान्तरले जितेका प्रजापति आफ्नो जितको आधार पार्टी र जनता भएको बताउँछन् । रोल मोडल मानिने भक्तपुर नगरपालिका कसरी जनतासँग जोडिएर काम गर्ने गर्छ ? विगतको अनुभवको आधारमा यसपटकको कार्यकालमा के कस्ता काम गर्ने योजना नगरपालिकाले गरेको छ ? यिनै सेरोफेरोमा रहेर हामीले भक्तपुर नगरपालिकाका मेयर सुनिल प्रजापतिसँग कुराकानी गरेका छौं ।

गएको चुनावमा जस्तै यसपटक पनि भारी (झण्डै २६ हजार) मतान्तरले तपाईं भक्तपुरको मेयर हुनुभएको छ । तपाईंको जितको आधार के हो ?

हाम्रो जितको आधार भन्नु नै पार्टी हो । नेपाल मजदुर किसान पार्टीले जे गर्‍यो, त्यसको मूल्यांकन हो हाम्रो भोट । राजनीतिलाई व्यवसाय होइन, सेवा मान्दै आएको नेमकिपाले स्थापनाकालदेखि नै निरन्तर काम गर्दै आएको छ । नेमकिपाले निरन्तर रूपमा जनताको सेवा गरेकै कारण हामीले जितेका हौँ ।

पहिलेको कार्यकालमा त्यस्तो के गर्नुभएको थियो, जसका कारण यति धेरै मतान्तरसहित विजयी हुनुभयो ? देखिने परिवर्तनहरू केके भए ?

मुख्य कुरा पार्टीले जारी गरेको घोषणापत्र कार्यान्वयन नै हो । हामीले वाचा तोडेनौँ, त्यसैले जित्यौँ ।

हामी शिक्षालाई जोड दिन्छौँ । हामीले पहिलेदेखि नै नगरपालिकाबाट सहुलियत सेवामा विद्यालयहरू सञ्चालन गर्दै आएका छौँ । नगरपालिकाअन्तर्गत चल्ने सातवटा शैक्षिक संस्थामा झण्डै ३ करोड रुपैयाँ छात्रवृत्ति छ । शैक्षिक ऋणको ५ लाखसम्म व्यवस्था गरेका छौँ, जसबाट हालसम्म ३१४ विद्यार्थी पढिरहेका छन् । पोलिटिकल साइन्स, इतिहास, नेपाल भाषा, जियोग्राफी, कल्चर पढ्न चाहने विद्यार्थीलाई पूर्ण रूपमा छात्रवृत्ति दिएका छौँ । कोही पीएचडी गरिरहेका छन्, कोही मास्टर्स, कोही स्नातक । शैक्षिक क्षेत्रमा आएको यो पछिल्लो परिवर्तन हो ।

त्यस्तै, हामीले निर्वाचित भएको १०० दिनमा नै घरदैलो नर्सिङ सुरु गर्‍यौँ । घरघरमा हेरचाह गर्ने सदस्य नभएका (छोराछोरी नभएका, विदेशिएका) हरूलाई घरमै नर्स/ स्वयंसेविका पठाइदिएर हेरचाह गर्न थाल्यौँ । कहिले औषधि खाने भन्ने पनि थाहा नहुने धेरै रहेछन् । निर्वाचित भएको ९ महिनामा नै हामीले सबै वडामा घरदैलो नर्सिङ सुरु गर्‍यौँ । त्यसबाट के थाहा भयो भने भक्तपुरमा मस्तिष्काघात, क्यान्सर, मिर्गौला रोग आदि जस्ता नसर्ने रोग लागेका बिरामी धेरै रहेछन् । त्यसैले हामीले १०/१० हजार दिन थाल्यौँ । अहिले त १५ हजार दिन थालेका छौँ । सरकारले १ लाख दिने छँदैछ ।

त्यस्तै, हामीले सस्तोमा सेवा दिन ख्वपः अस्पताल पनि सञ्चालनमा ल्यायौँ, जहाँ हाल ७०० बिरामी दैनिक रूपमा आउने गर्छन् । एमबीबीएस डाक्टरहरू ५० रुपैयाँमा, विशेषज्ञहरूबाट सेवा लिन ८० रुपैयाँ तिरे पुग्छ । हामीसँग आँखाको केन्द्र पनि छ, जहाँ नियमित १०० देखि १५० बिरामी आउँछन् । त्यस्तै, श्वासप्रश्वास पुनर्स्थापना केन्द्र पनि हामीले सुरु गरेका छौँ, जहाँ १०० रुपैयाँमा सबै सेवा पाइन्छ । आयुर्वेदिक केन्द्र खोलेका छौँ, जुन पूर्ण रूपमा निःशुल्क छन् । यी सबै हेर्दा नगरपालिकाले स्वास्थ्य क्षेत्रमा जनताको आवश्यकता पूरा गर्दै आएको छ । योभन्दा धेरै सेवा गर्ने हाम्रो तयारी छ ।

हामीसँग अहिले आईसीयू, एचओसी, भेन्टिलेटर गरेर १०० बेड तयारी अवस्थामा छ । यसरी जनताको सेवामा समर्पित भएर लाग्दाखेरि जनताले पनि राम्रै मूल्यांकन गरेको देखियो ।

कोरोनाकालमा सरकारले ख्वपः अस्पतालका लागि दिनुपर्ने साढे ६ करोड रोकिदियो । मान्छेहरू मरिरहेका छन्, औषधि छैन । डेढ महिनाभित्र सरकारले दिन नसकेको रकम जनताले चन्दा उठाएर बुझाइदिए । १८ दिनमा अक्सिजन प्लान्ट नै आयो ।

गएको कार्यकालमा के गर्न चुनौती भयो ?

धेरै छन् । हाम्रो क्षेत्र र नियन्त्रणभित्र रहेका काम मात्रै हामीले गर्ने हो । जुन कुरा केन्द्र र प्रदेशको सहयोग चाहिन्छ, घोषणा गर्नुपर्छ, पास गर्नुपर्छ, हामीले मिल्दैन ।

अधिकार नभएकै कारण गर्न नसकेका काम पनि छन् र ?

हामीले घोषणापत्रमै लेखेर ख्वपः विश्वविद्यालय खोल्ने भनेका थियौँ । यसपालि पनि हामीले राखेका छौँ । तर, हामीले विश्वविद्यालय खोल्न सकेनौँ । कारण, यसका लागि केन्द्रीय सरकारले नै स्वीकृति दिनुपर्थ्यो । विधेयक नै पास गरिदिनुपर्थ्यो, जसरी ख्वपः कलेजहरू सञ्चालन गरिरहेका छौँ । मेडिकल कलेज छुट्टै सञ्चालन गरौँ भनेर पनि लागियो तर हाम्रो केही सीप लागेन । सरकार र गोविन्द केसीको सम्झौताले १० वर्षसम्म काठमाडौं उपत्यकामा मेडिकल कलेज सञ्चालन गर्न नदिने भन्यो । हामीले त्यो पनि गर्न सकेनौँ ।

त्यस्तै, यो नगरलाई हामीले सांस्कृतिक नगर घोषणा गर्ने भनेर लागिपरेका थियौँ । त्यसमा अहिलेको अधिकार भनेको प्रदेश सरकारसँग मात्रै छ । प्रदेशले चासो नलिँदा त्यो पनि हुन सकेन । हामीलाई हाम्रो क्षेत्रभित्र सिमाना तोकेर सांस्कृतिक नगर घोषणा गरेका थियौँ । नगर घोषणा गर्ने अधिकार प्रदेशलाई मात्रै छ । हामीलाई त सांस्कृतिक क्षेत्र मात्रै घोषणा गर्ने अधिकार छ । हामीले सांस्कृतिक क्षेत्र घोषणा गरेर यो क्षेत्रभित्र मौलिक शैलीमा घर बनाउनेलाई ३५ प्रतिशत अनुदानको व्यवस्था गरेका छौँ । त्यसभित्र बाहिरका मान्छेले घरजग्गा किन्न नपाउने भनेर पनि व्यवस्था गर्‍यौँ । तर, त्यसमा सर्वोच्च अदालतमा रिट परेपछि अन्तरिम आदेशले रोकिएको छ । अहिलेसम्म हामीले मौलिक शैलीमा घर बनाउने ८७ लाख घरलाई हामीले अनुदान वितरण गर्‍यौँ । घटी लिनेले १ लाख, बढी लिनेले साढे ८ लाखसम्म । यो हिसाबले पनि मौलिकता जोगाउने कोसिस हामीले गरेका छौँ । त्यसैले सांस्कृतिक नगर हामीले घोषणा गर्न सकेनौँ । त्यो अधुरै रह्यो ।

भक्तपुर दरबार स्क्वायरमा आउँदाखेरि टेको लगाएर राखेको राष्ट्रिय कला संग्रहालय देख्न सकिन्छ । त्यो भवन बनाउन हामीले निकै प्रयास गर्‍यौँ तर विश्व सम्पदा सूचीमा सूचिकृत हुनाले त्यसलाई पुनर्निर्माण गर्नका निम्ति युनेस्कोको अनुमति चाहिन्छ । पुरातात्त्विक विभाग, सांस्कृतिक विभागबाट स्वीकृति प्राप्त हुन सकेन । भूकम्प गएको ७ वर्ष भइसक्यो तर अझै टेको लगाएर राख्नुपरेको छ । यसरी भनिरहँदा हामी आफ्नो क्षेत्रभित्र त गरिराखेकै छौँ तर सरकार, प्रदेशबाट पाउनुपर्ने सम्बन्धन, स्वीकृति, सहमति नपाउँदा हामीले धेरै कामहरू गर्न सकेका छैनौँ ।

अबका लागि देख्नुभएको चुनौती के हो त ?

धेरै छन् चुनौती । हामीले जति धेरै काम गरेका छौँ, त्यति नै चुनौती पनि देखेका छौँ ।

पहिलो, दुइटा खोला हाम्रो नगर भएर गइराखेको छ, जहाँ पानीभन्दा पनि ढल बगिरहेको देखिन्छ । यी खोला सफा बनाउने चुनौती छ । यसका लागि दुइटै खोलाको छुट्टाछुट्टै उपचार पोखरीहरू बनाउँदैछौँ । वडा नं ७ र वडा नं २ मा फोहोर पानी प्रशोधन केन्द्र बनाउने प्रक्रियामा छौँ । अर्को कुरा, खोलाको सतह पनि माथि आएको देखिन्छ । जसलाई मिलाउन बाटो झिकेर पानी फाल्नुपर्ने एक मात्रै उपाय हो । यसका लागि करोडौँ पैसा लाग्छ । यसलाई कसरी व्यवस्थापन गर्ने भन्ने हाम्रो अहिलेको चुनौती हो । तर, अझै पनि यसको स्थायी समाधान आउन सकिराखेको छैन । खोलाको सुधार हाम्रो चुनौती हो ।

दोस्रो कार्यकालको शपथग्रहण गरेकै दिनबाट मैले भक्तपुरका जनता सबैलाई पानी खुवाउँछु भनेको थिएँ । नभन्दै ६ दिनभित्र धारामा हामीले पानी ल्यायौँ । १५ दिनसम्म धारामा नआउने पानी २४ सै घण्टा आएको देख्दा नगरवासी खुसी भए ।

दोस्रो, हामीसँग अहिलेसम्म पनि खानेपानीको स्रोत छैन । यसअघि पनि हामीले खानेपानीको समस्या हल गर्न सातवटा ठाउँमा बोरिङ पनि गर्‍यौँ । ३/४ सय धाराहरू वितरण पनि गर्‍यौँ । कहीँ पानी परीक्षणको क्रममा छ । पानीको चुनौती छ । यसको विकल्पका रूपमा हामीले मेलम्चीलाई देखेका छौँ । दोस्रो कार्यकालको शपथग्रहण गरेकै दिनबाट मैले भक्तपुरका जनता सबैलाई पानी खुवाउँछु भनेको थिएँ । नभन्दै ६ दिनभित्र धारामा हामीले पानी ल्यायौँ । १५ दिनसम्म धारामा नआउने पानी २४ सै घण्टा आएको देख्दा नगरवासी खुसी भए । तर दुःखको कुरा, मेलम्चीको पानी हिजोदेखि बन्द हुने भयो भनेर खबर आएको छ । यसको विकल्प सोच्नुपर्ने भएको छ ।

तेस्रो, गएको कार्यकालमा हामीले १ सय २४ सम्पदाको पुनर्निर्माण गरिसक्यौँ । अझै थुप्रै सम्पदाहरू बनाउन बाँकी नै छ । मठमन्दिर, ढुंगेधारा, पोखरी, देवालीसेवाली थुप्रै छन् जसको पुनर्निर्माण गर्नु पनि हाम्रा लागि चुनौती नै छ । यद्यपि हामीसँग कालिगढ, इञ्जिनियर, वास्तुविद् धेरै हुनुका साथै भक्तपुरका नगरवासीहरू आफैँले श्रमदान गर्ने भएकाले यो समस्या हामी हल गर्न सक्छौँ ।

अन्य चुनौती भनेको आइराख्छन् । हामीले चुनौतीलाई नै जिम्मेवारीको रूपमा लिएका छौँ ।

रोल मोडल नगरपालिकाको रूपमा भक्तपुरलाई लिइन्छ । भक्तपुर नगरपालिकाबाट अरु पालिकाले के सिक्ने ?

हामी पनि अरुबाट सिकिरहेका हुन्छौँ । हामीबाट पनि अरुले सिक्न सक्छन् । स्कुल, कलेज, अस्पताल सञ्चालन गर्ने कुराहरू अरुले सिक्न सक्छन् ।

अनुभवको आदानप्रदानले नै हामीलाई ऊर्जा दिन्छ । यद्यपि सबै पालिकाले आफूसँग भएका स्रोतकै आधारमा काम गर्ने हो । जस्तै: हामीसँग सम्पदा धेरै छन् । वनजंगल, जलविद्युत्‌का कुरा गरेर त हामी अगाडि बढ्न सक्दैनौँ । त्यसैले आफ्नो धरातल हेरेर हामीले विकासको काम अगाडि बढाउनुपर्छ । आफ्नो वस्तुस्थितिलाई हामीले ध्यानमा राखेर पर्यटनलाई नै अर्थको स्रोत बनायौँ । जोसँग जे छ, त्यसैलाई नै हेरेर काम गर्ने हो ।

हामीले गरिराखेको काम हेर्न, सुन्न विभिन्न ठाउँबाट मेयर/उपमेयर आउनुहुन्छ । हामी आफैँ पनि धेरै नगरपालिकामा पुगेका छौँ । उहाँहरूबाट पनि हामी सिक्ने गर्छौं । करको दायरा, कृषिका कामको विषयमा हामीले सिकेका छौँ । तर, यसको अर्थ यो होइन कि, अरुले जे गर्छन्, हामीले पनि त्यही गर्नुपर्छ, तर अन्य अनुभवको सिको हामीले आफ्नो परिस्थतिअनुसार लागू गर्न सक्छौँ ।

भक्तपुर नगरपालिका एक मात्र आत्मनिर्भर पालिका हो । यो कसरी सम्भव भयो ?

हामी आफ्नो स्रोत आफैँ जुटाउँछौँ । कोभिड–१९ को महामारीअगाडि पर्यटनबाट मात्रै हामी ३० करोडसम्म कमाउने गर्थ्यौं ।

करबाट पनि हामीले मनग्य आम्दानी गरेका छौँ । हामी आउनुभन्दा अगाडि घरजग्गाको जति पनि कर थियो, हामीले त्यसको दर ५० प्रतिशतले घटाइदियौँ । त्यसपछि धेरै नगरवासी करको दायरामा आउनुभयो । सफाइ शुल्क साह्रै थोरै थियो । ३० रुपैयाँ मात्रै थियो । हिजो एउटा वडामा १०० जनाले मात्रै कर तिर्थे भने आज १५०० जनाले कर तिर्न थालेका छन् । त्यसले गर्दा पैसा थोरै, संकलन धेरै भयो । कर बहालमा पनि हामीले आधा नै कर घटाइदियौँ । घरमा डेरावालहरूका निम्ति १२ बाट ५ प्रतिशतमा कर घटाइदियौँ । उत्साहित भएर कर नै नतिर्ने जनताले पनि कर तिर्न आउन थालेका छन् । हिजोका दिनमा धेरै शुल्क थियो, कम कर उठ्थ्यो, आज कम शुल्क छ, कर धेरै उठ्छ । हाम्रो आन्तरिक स्रोत हामीले यसरी नै जुटाउँछौँ ।

नयाँनयाँ आन्तरिक स्रोतको पनि खोजी गर्‍यौँ । हामीसँग पोखरीहरू छन्, डुंगाहरू राखिदियौँ । त्यहाँबाट दैनिक ५/७ हजार उठ्न थाल्यो । ठाउँठाउँमा शौचालयहरू राखिदियौँ । त्यसबाट उठ्ने भयो । पर्यटकका लागि होटल रेस्टुरेन्टहरूको व्यवस्थापन गर्न थाल्यौँ । यसरी हामीले करको दायरा बढाउँदै लग्यौँ । सधैँ बन्द भएको ५५ झ्याले दरबारलाई पर्यटकका लागि खुला पारिदिएका छौँ । मात्र २०/३० रुपैयाँमा हेर्न पाइने भएकाले दैनिक ४/५ सय मान्छेले हेर्न आउँछन् । यसबाट कमसेकम कर्मचारीका लागि त समस्या भएन ।

यसरी नयाँ स्रोतहरू जुटाउँदै हामीले आत्मनिर्भरतालाई जोड दिइरहेका छौँ ।

भक्तपुरमा नेपाल मजदुर किसान पार्टीले किल्ला नै गाडेको जस्तो देखिन्छ । यसमा पात्र हावी भएको हो वा पार्टी ? नेमकिपा नै किन ?

अक्सिजनको अभावले जोखिम बनेको समयमा अस्पताललाई पैसा नदिएपछि हामी जनताको माझ गयौँ । जनताले सरकारले नदिएको पैसा हामी दिन्छौँ भन्नुभयो । त्यसपछि कोरोनाकालमा कुनै पनि काम रोकिएन । जनतासँग लिने अनि जनतालाई नै दिने रणनीति हो, हाम्रो ।

पार्टी नै हो । हावी भएको भन्दा पनि पार्टीको प्रभाव भन्न रुचाउँछु म । पार्टीको प्रभाव जनतामाझ राम्रो छ । कुनै राम्रो पार्टी छ भने नेमकिपा नै छ । नगरपालिकामा हाम्रो पार्टीकै प्रभाव छ । नगरपालिकाले अपनत्व महसुस गराउन सकेकाले नै जनता नजिक छन् ।

पार्टीको नीति र सिद्धान्त नै हो यो ।

किन भक्तपुरमा मात्रै केन्द्रित छ त तपाईंहरूको पार्टी ?

भक्तपुरमा मात्रैचाहिँ होइन । झण्डै ४० वटा जिल्लामा नै हाम्रो पार्टीका सदस्यहरूले मेयर/उपमेयर/वडाध्यक्ष लडेका छन् । फरक के भयो भने यो पुँजीवादी निर्वाचन प्रणालीमा करोडका करोड रकम खर्च गर्ने परिपाटी बसेको छ । हामीलाई त कहिलेकाहीँ आश्चर्य पनि लाग्छ, हामी प्रचारप्रसारको भरमा जनताको घरदैलो गरेकै आधारमा जित्छौँ । जनताले आफैँ चन्दा संकलन गर्छन्, आफैँ भोट हाल्छन् ।

धेरै ठाउँमा भोजभतेर, पैसा वितरण हुन्छ । भक्तपुरमा प्रचारप्रसारमा एउटा पम्प्लेटसम्म पनि देख्न पाइँदैन । न कतै चन्दा देख्नुहुन्छ । हामी त जनताको बीचमा गएर बोल्ने मात्रै हो । तपाईंहरूले हामीलाई जिताउनुभयो भने योभन्दा अझै राम्रो सेवा दिन्छौँ । यति भनेकै भरमा हामीलाई त भोट मज्जाले दिन्छन् । यो हामीले कमाएको विश्वास पनि हो ।

जनतासँग नगरपालिकाले कसरी जोडिएर काम गर्न सक्छ ?

कोरोनाकालमा सरकारले हामीलाई ख्वपः अस्पताल सञ्चालन गर्न दिनुपर्ने साढे ६ करोड रोकिदियो । मान्छेहरू मरिरहेका छन्, औषधि छैन । सकेसम्म हामीले सेवा दिइरहेका छौँ । अस्पतालका कर्मचारीलाई तलब खुवाउन र अक्सिजन प्लान्ट वितरण हुन गाह्रो भयो । अक्सिजनको अभावले जोखिम बनेको समयमा अस्पताललाई पैसा नदिएपछि हामी जनताको माझ गयौँ । जनताले सरकारले नदिएको पैसा हामी दिन्छौँ भन्नुभयो । त्यसपछि कोरोनाकालमा कुनै पनि काम रोकिएन । डेढ महिनाभित्र सरकारले दिन नसकेको रकम जनताले चन्दा उठाएर बुझाइदिए । १८ दिनमा अक्सिजन प्लान्ट नै आयो । जनतासँग लिने अनि जनतालाई नै दिने रणनीति हो, हाम्रो ।

नगरवासीलाई हामीले नि:शुल्क स्वास्थ्य सेवा दिँदै आएका छौँ । जनता साथमा भएपछि जस्तोसुकै काम सकिँदोरहेछ । हामीले जे गर्छौं भनेका थियौँ, त्यो पूरा गर्ने गरेका छौँ । हाम्रो जितको आधार यही नै हो ।