झोला र कापी छ, पढ्न किताब छैन

A+ A A-

गत असोजमा शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयको जिम्मेवारी सम्हालेपछि मातहतका कार्यालयलाई मन्त्री देवेन्द्र पौडेलले निर्देशन दिएका थिए, ‘शैक्षिकसत्र सुरु हुनु एक हप्ताअगाडि विद्यार्थीको हातहातमा पाठ्यपुस्तक पुर्‍याउनू ।’ तर, शैक्षिकसत्र २०७९ सुरु भएको एक महिना पुग्न लाग्यो । विद्यार्थीको हात रित्तो छ । किताबबिनै विद्यालय गइरहेका छन्, विद्यार्थीहरू ।

‘कक्षा चलिरहेको छ तर किताब आइपुगेको छैन,’ मुगुको छायाँनाथ रारा नगरपालिकास्थित महाकाली नमुना माध्यमिक विद्यालयका प्रधानाध्यापक खड्गबहादुर रोकाया गुनासो गर्छन्, ‘विद्यार्थीको हातमा झोला र कापी छ, किताब छैन । कहिले आउँछ भनेर कुरेर बसिरहका छौँ ।’

पाठ्यपुस्तकबिना पढाउँदै शिक्षक, पढ्दै विद्यार्थी ।

कक्षा ४, ७ र ९ मा नयाँ पाठ्यपुस्तक लागू भएको छ । तर, समयमा पुस्तक उपलब्ध नहुँदा अधिकांश विद्यालयले पुरानै पाठ्यपुस्तक पढाइरहेका छन् । पुरानै पुस्तकबाट पढाउन शिक्षकहरू बाध्य भएको बताउँछन्, प्रधानाध्यापक रोकाया । यद्यपि, कतिपय शिक्षकले पाठ्यक्रम विकास केन्द्रको वेबसाइटमा राखेको पाठ्यक्रम हेरेर पढाइरहेको बताउँछन् उनी । ‘विद्यार्थीलाई गत सालको किताब फिर्ता गर्न लगाएर पढाइ सुरु गरेका छौँ । तर कक्षा ४, ७ र ९ मा नयाँ पाठ्यपुस्तक छ, कसरी पढाउने ?,’ उनी प्रश्न गर्छन् ।

बर्सेनि किताब आउन ढिलाइ हुँदा विद्यार्थीको सिकाइ प्रभावित भएको उनको भनाइ छ । ‘जनक शिक्षामा बुझ्दा एजेन्टमार्फत आउने हो भनेको छ । प्रत्येक वर्ष दुःख पाइरहेका छौँ । कहिले भदौमा आइपुग्छ, कहिले असोजमा ।’ छायाँनाथ रारा नगरपालिकामा १ देखि १० सम्म ६ हजार विद्यार्थी छन् । उनीहरूका लागि किताब ल्याउने पहल भइरहेको नगरपालिकाको जवाफ छ । पालिकाले पुस्तक ल्याउन एक पसललाई जिम्मा दिएको छ ।

‘जनक शिक्षाबाट किताब बुझेको तर गाडी नपाएकाले ढिलाइ भएको भनिएको छ,’ पालिकाका विद्यालयका स्रोत व्यक्ति हस्तबहादुर भाम भन्छन्, ‘पुस्तक पसलबाट एक हप्ताभित्रमा किताब आइपुग्ने खबर आएको छ ।’ जनक शिक्षामा पालो ढिला आएकाले किताब आइपुग्न ढिलाइ भएको उनले बताए ।

पाठ्यपुस्तकबिना पढ्दै विद्यार्थी ।

कागजकाे अभावले किताब छपाइमा १० दिन ढिलाइ भएको र त्यही कारणले किताबअभाव देखिएकाे बताउँछन् शिक्षा विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्री देवेन्द्र पौडेल । शिलापत्रसँग उनले भने, ‘कागजकाे अभावले १० दिन ढिला भएकाे हाे । अब छिट्टै पुस्तक पुग्छ ।’

मुगुकै मुगुम कार्मारोङ गाउँपालिकाका १ हजार विद्यार्थी पनि पाठ्यपुस्तकको प्रतीक्षामा छन् । निरन्तर फलोअप गर्दा पनि किताब नआइपुगेको बताउँछन् गाउँपालिकाका शिक्षा शाखा प्रमुख सुवासचन्द्र रावल । ‘छिटो ल्याउन निरन्तर भनिरहेका छौँ तर आइपुगेको छैन,’ उनी भन्छन्, ‘यो महिनाको अन्तिमसम्ममा आइपुग्ने जानकारी आएको छ ।’

कार्मारोङ गाउँपालिकाकाका शिक्षकहरूले पनि पुरानै पुस्तकबाट विद्यार्थीलाई पढाइरहेका छन् । नेपाल राष्ट्रिय आधारभूत आवासीय विद्यालयका प्रधानाध्यापक कुशलबहादुर शाही भन्छन्, ‘किताबबिना पढाइ भइरहेको छ । कतिलाई पुरानो पुस्तक दिएका छौँ । ३८० जना विद्यार्थी छन्, किताब छैन ।’

मुगुकै खत्याड गाउँपालिकामा कहिले किताब पुग्ने हो, टुंगो छैन । भर्खर विद्यालयहरूले पालिकामा विद्यार्थीको विवरण पठाइरहेका छन् । विद्यालयबाट विद्यार्थीको विवरण आएपछि किताब माग गर्ने पालिकाको तयारी छ । ‘माथिबाट किताब पनि आएको छैन । विद्यालयहरूले विद्यार्थीको विवरण पठाइरहेका छन् । सबै विद्यालयबाट विवरण आएपछि किताब माग गर्छौं,’ पालिकाका शिक्षा शाखा प्रमुख लोकेन्द्र बुढा भन्छन्, ‘असारभित्र पालिकामा किताब आइपुग्छ । अनि विद्यार्थीको हातमा पुग्छ ।’

पाठ्यपुस्तकबिना पढ्दै विद्यार्थी ।

सरकार भन्छ– कर्णालीमा किताब ढुवानी भइसक्यो

विद्यार्थीहरू बिनाकिताब विद्यालय गइरहेका छन् तर शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्री देवेन्द्र पौडेल भने कर्णालीका लागि किताब ढुवानी भइसकेको दाबी गर्छन् । 'कर्णालीका लागि ढुवानी भइसकेको छ, अब किताब पुग्छ,’ उनी भन्छन् ।

जनक शिक्षा सामग्री केन्द्रका महाप्रबन्धक अनिल झा पनि हिमाली तथा पहाडी जिल्लालाई प्राथमिकतामा राखेर पुस्तक वितरणको काम भइरहेको बताउँछन् । दैनिक एक/दुई ट्रक पुस्त पठाइरहेको उनको दाबी छ । तर, कर्णाली प्रदेशका अधिकांश विद्यालयमा किताब नै पुगेको छैन ।

३३ लाख थान पाठ्यपुस्तक छाप्न बाँकी

यस वर्ष जनक शिक्षाले १ करोड ९८ लाख थान पाठ्यपुस्तक छाप्नुपर्ने हो । तर, सबै किताब छापिसक्न असारको पहिलो सातासम्म लाग्ने बताउँछन् केन्द्रका महाप्रबन्धक अनिल झा । उनका अनुसार हालसम्म १ करोड ६५ लाख थान पुस्तक छपाइ सकिएको छ । ‘असार पहिलो सातासम्म छपाइ सकिन्छ । अबको एक महिनाभित्रमा विद्यार्थीको हातहातमा पुस्तक पुग्छ,’ उनी भन्छन् । उनका अनुसार जनक शिक्षाले अझै ३३ लाख थान पाठ्यपुस्तक छाप्नै बाँकी छ ।

पाठ्यपुस्तकबिना पढ्दै विद्यार्थी ।

दोष कागजको अभाव र मतपत्र छपाइलाई

केन्द्रले किताब छपाइमा ढिला हुनुको कारण कागजको अभाव र स्थानीय तहको निर्वाचनको मतपत्र छपाइलाई देखाएको छ । तर, रातारात मत्रपत्र छपाइ गर्ने केन्द्रले किताब किन छापेन भन्ने प्रश्न गर्छन् शिक्षकहरू । विद्यालय तहका कक्षा ४ देखि कक्षा १० सम्मको पाठ्यपुस्तक छपाइ एवं वितरणको जिम्मा जनक शिक्षा सामग्री केन्द्रले पाएको छ । तर, बर्सेनि समयमा किताब छपाइमा ढिला गर्दा ७० लाख विद्यार्थी मारमा पर्छन् । कक्षा १ देखि ३ सम्मको पाठ्यपुस्तक छाप्ने जिम्मा भने सरकारले निजीक्षेत्रलाई दिएको छ । गत साता संसदको शिक्षा तथा स्वास्थ्य समितिले पनि विद्यार्थीको हातहातमा छिटो पुस्तक पुर्‍याउन निर्देशन दिएको थियो ।