भिजिट भिसाको सेटिङ विमानस्थलबाटै, 'ताली बजाएर' प्रहरीले नै विमान चढाउँछन्

वैदेशिक रोजगार विभागको गेटमा एक जना पुरुष सोमबार यता–उति दौडधुपमा थिए । उनी गत माघ महिनामा भिजिट भिसाको प्रलोभनमा परी यूएई पुगेर फर्किएका सर्लाहीको शान्तिनगरका महेन्द्र साह हुन् ।

साह यूएईबाट फर्किएपछि भिजिट भिसामा यूएई पठाएर अलपत्र पार्ने कैलालीका बिकु थारूको नाममा उजुरी गर्न विभागका आएका थिए ।

सुरक्षा गार्डको रोजगारीमा भनेर एजेन्टले तीन पटकमा साढे ३ लाख खायो । तर, यूएई पुगेपछि काम नपाएर अलपत्र परेर फर्किन बाध्य भएको उनले बताए । यहाँबाट पुग्नेबित्तिकै काम पाइन्छ भनेर एजेन्टले पठाए पनि यूएई पुगेपछि नेपालमा भनेजस्तो सहजै रोजगारी नपाएको उनले बताए ।

साह विमानस्थलमा प्रहरीले नै जहाज चढ्ने ठाउँसम्म पुर्‍याउने बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘भिजिट भिसामा मान्छे पठाउने सञ्जाल धेरै ठूलो हुँदोरहेछ । म जाँदा विमानस्थलमा 'यसरी पो जानुपर्छ ताली बजाएर' भन्दै प्रहरीले नै जहाज चढ्ने ठाउँसम्म पुर्‍यायो । जहाजनजिकै पुर्‍याएपछि दाइ भाग्यमा भए कमाएर आउनू है भन्दै प्रहरी फर्कियो ।’

उनले भने, ‘टर्की एयरलाइन्सको उडान भएकाले राति साढे ११ बजेको उडानका लागि हामी विमानस्थल पुगेका थियौँ । प्रहरीले नै लौ को–को हो, ताली बजाएर विदेश जाने भनेर विमानस्थलबाट छिरायो । अब के थाहा, त्यसरी एजेन्टको पछि लागेर भिजिट भिसामा जाँदा यति दुःख पाइन्छ भनेर ।’

भिजिट भिसामा जाँदा दु:ख त पाइयो तर एजेन्टले खाएको पैसा फिर्ता पाए ऋण तिर्ने उनको भनाइ छ ।

यस्तै, भिजिट भिसामा रोजगारीको प्रलोभन देखाएर ठगी भइरहेको र यसरी हुने ठगीमा सरकारी कर्मचारी पनि संलग्न भइरहेको लम्जुङका विकास थापाको आरोप छ ।

थापा पनि यूएई भिजिट भिसामा गई अलपत्र परेर फर्किएका व्यक्ति हुन् । उनलाई काठमाडौंका नवीन तामाङले ५ लाख रुपैयाँ लिएर यूएईको रिङसुन स्टार होटलको रोजगारीमा भनेर भिजिट भिसामा पठाएका थिए । नेपालमा भनेजस्तो काम नपाएपछि यूएईमा चार महिना बसेर फर्किएको विभागमै भेटिएका थापाले गुनासो पोखे ।

म्यानपावरका एजेन्ट, प्रहरी तथा अध्यागमन विभागलगायतका कर्मचारीको सेटिङमै भिजिट भिसामा धेरै नेपाली जाने गरेको थापाले बताए ।

‘विमानस्थलका कर्मचारी र भिजिट भिसाका तस्करीको सेटिङ भएका व्यक्तिलाई सांकेतिक भाषाको प्रयोग गरी विमानस्थल कटाइन्छ । मलाई पनि ताली बजाएर भनेपछि अध्यागमनका प्रहरीले जहाजसम्म पुर्‍याएको थियो । सेटिङ छैन कसरी भन्नु ?,’ उनले भने, ‘विदेश जाँदा यसरी सेटिङ भएको प्रमाण राख्न सकिँदैन । पैसा डुबेपछि मात्र यस्तो गरेको भए हुन्थ्यो भन्ने हुन्छ । त्यतिबेला जतिसक्दो चाँडो उडिहाल्न पाए हुन्थ्यो भन्ने हुन्छ । त्यही भएर भिजिट भिसामा जानेलाई पछि उजुरबाजुर गर्ने प्रमाण केही पनि नदिँदा तस्करहरूले उन्मुक्ति पाउने गरेका छन् ।’

थापा र साहलाई भिजिट भिसामा पठाउने एजेन्टले विमानस्थल प्रवेश गर्नुअघि नै यस्तो गर्नू भनेर सिकाएर पठाएका थिए । भिजिट भिसाको ठगी धन्दामा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल अध्यागमनका कर्मचारीको गिरोह पनि संलग्न रहेको पीडितहरूले आरोप लगाउँदै आएका छन् ।

यूएईमा बसेर नेपालबाट भिजिट भिसामा कामदार ओसार्ने गिरोह पक्राउ गर्दा विमानस्थलमा खटिएको अध्यायगमन प्रहरीको पनि संग्लनता रहेको बयानसमेत दिने गरेको यूएईस्थित नेपाली दूतावासले बताउँदै आएको छ ।

भिजिट भिसाका बारेमा सरकारले गन्तव्य मुलुकमा बसेर गैरकानुनी रूपमा नेपालीहरू लैजाने र अलपत्र पारिदिने बिचौलियाहरूको पहिचान गर्न कूटनीतिक तथा डायस्पोरा परिचालन गरी कानुनी कारबाहीको दायरामा ल्याउन श्रम, गृह, परराष्ट्र तथा पर्यटन मन्त्रालयका प्रतिनिधि सम्मिलित कार्यदल नै गठन गरेर अध्ययन गरिरहेको छ ।

गठित कार्यदलले तत्काल भिजिट भिसामा जाने नेपालीहरूको आयस्रोत र प्रमाणका आधारमा मात्र जान दिने भन्दै अध्ययन गरिरहेको गृह मन्त्रालयले जनाएको छ ।

अध्यागमन प्रहरीको सेटिङमै भिजिट भिसामा कामदार पठाउने गरेको आरोप लागे पनि अहिलेसम्म त्यस्तो प्रमाण नभेटिएको अध्यागमन विभागका सूचना अधिकारी अञ्जन न्यौपाने बताउँछन् । भिजिट भिसामा अध्यागमनका कर्मचारीको सेटिङ छ भनेपछि धेरै निगरानी बढाए पनि ठोस प्रमाण नभेटिएको उनले जानकारी दिए ।

दैनिक तीन सयभन्दा बढी श्रमिक भिजिट भिसाका नाममा विभिन्न देश जाने गरेको श्रम मन्त्रालयको तथ्यांक छ । जसमध्ये आधा महिला भिजिट भिसामा गइरहेको श्रम मन्त्रालयले नै बताउँदै आएको छ ।

विभागको तथ्यांकका अनुसार भिजिट भिसामा यूएई, कुवेत, इराकलगायत खाडीका देशमा जाने गरेको पाइन्छ । चालु आर्थिक वर्षको १० महिनामा ४० हजार नेपालीहरू भिजिट भिसामा विभिन्न देश गएको अध्यागमनको तथ्यांक छ ।

ईमो, ह्वाट्सएप, फेसबुक, म्यासेन्जरजस्ता सामाजिक सञ्जालमा आकर्षक तलब, सेवा सुविधाको अनधिकृत विज्ञापन गरी पछिल्लो समय वैदेशिक रोजगारीका नाममा दलालले ठगी गरिरहेको वैदेशिक रोजगार विभागका महानिर्देशक शेषनारायण पौडेल बताउँछन् ।

पीडितले दिएको उजुरीका आधारमा भिजिट भिसामा कामदार पठाउने म्यानपावर र व्यक्तिगत एजेन्टको खोजी गरे पनि कारबाही गर्ने ठोस आधार नहुँदा उनीहरूले उन्मुक्ति पाउने गरेको उनले बताए ।

वैदेशिक रोजगार विभागले अवैध रूपमा नपठाउन र नजान सूचना जारी गरेरै आग्रह गरे पनि सो कार्यमा कुनै कमी आउन सकेको छैन । त्यसरी गएका नेपालीहरूमा कुनै प्रमाण नहुने भएकाले वैदेशिक रोजगार ऐन आकर्षित नहुने गरेको श्रमविज्ञ डा.गणेश गुरुङको तर्क छ ।

भिजिट भिसामा गई समस्यामा परे उद्धार तथा सेवासुविधा दिलाउन समस्या पर्छ । स्वयम् व्यक्ति नै जिम्मेवार हुनुपर्छ । बढ्दो बेरोजगार, नाजुक आर्थिक अवस्थाले महिलाहरूसमेत भिजिट भिसामा रोजगारीको प्रलोभनमा परेर जाँदा समस्यामा पर्ने गरेको गुरुङ बताउँछन् ।

यूएईसँगै खाडीका अन्य देशमा समेत ट्राभल एजेन्सी, कन्सल्टेन्सी, म्यानपावर कम्पनी र तिनैका प्रतिनिधि एजेन्टले भिजिट भिसाका नाममा रोजगारीमा कामदार पठाइरहेको पाइएको छ । विभागले भिजिट भिसाका नाममा विदेशमा कामदार पठाउने म्यानपावर, ट्राभल र कन्सल्टेन्सीका केही महत्त्वपूर्ण कागजात जफत गरेर कारबाहीसमेत गर्दै आएको छ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, जेठ १८, २०७९ ०६:१३