यस्तो छ, मोदी सरकारको चिनी निर्यातसम्बन्धी निर्णयको अन्तर्य

A+ A A-

दिल्लीसँग जोडिएको गाजियाबादमा बुधबार १ किलो चिनीको मूल्य ४२ रुपैयाँ थियो । भारतको धेरैजसो शहरमा चिनीको भाउ बुधबार ३८ देखि ४४ रुपैयाँको बीचमै रह्यो ।

केही महिनायता चिनीको मूल्य खासै यताउति भएको छैन । तैपनि भारत सरकारले चिनी निर्यातलाई नियन्त्रण गर्ने निर्णय लिएको छ । यसबाट मानिसहरू आश्चर्यमा परेका छन् ।

केन्द्र सरकारले चिनीको निर्यातलाई प्रतिबन्ध नलगाएर नि:शुल्कबाट नियन्त्रितको श्रेणीमा राखेको छ । सजिलो शब्दमा भन्दा, १ जूनदेखि ३१ अक्टोबरसम्म चिनी निर्यात गर्दा अब सरकारसँग अनुमति लिनुपर्नेछ ।

किन लिइयो यस्तो फैसला ?

अहिले भारतमा चिनीको मूल्य बढेको छैन । न त उत्पादनमा कमी नै आएको छ । तैपनि केन्द्र सरकारले निर्यात नियन्त्रणकाे फैसला लिएको छ ।

यसपछाडिको कारण जान्नलाई सबैभन्दा पहिला भारतमा चिनीसँग जोडिएका केही तथ्य सम्झनुपर्छ । उखुको क्रसिङ अक्टोबरदेखि सेप्टेम्बरम्म हुन्छ, सामान्यतः पाँच/छ महिनाको ।

उखु तयार हुन भेराइटीको हिसाबले १२ देखि १८ महिनासम्म लाग्छ । चिनीको नयाँ उत्पादन बजारमा नोभेम्बरभन्दा अगाडिको सातामै आइपुग्छ ।

यस कारण, केन्द्र सरकार चाहन्छ, प्रत्येक वर्ष १ अक्टोबरमा देशको भण्डारमा कम्तीमा ६० लाख टन चिनी होस् । ताकि, नोभेम्बरसम्म बजारमा नयाँ चिनी नआए पनि असर नपरोस् । यसलाई ओपनिङ स्टक भनिन्छ ।

जुन हिसाबले चिनीको निर्यात बढेको छ, सरकारलाई लागेकाे छ, यस वर्ष अक्टुबरमा ओपनिङ स्टक ६० लाख टनभन्दा शायद कम बच्छ । यही आशंकालाई ध्यानमा राखेर केन्द्र सरकारले निर्यात नियन्त्रणकाे निर्णय लिएको इन्डियन सुगर मिल्स एसोसिएसनका पूर्वमहानिर्देशक अविनाश वर्माले जानकारी दिए ।

ओपनिङ स्टकमा कमीको आशंका किन ?

भारतमा हरेक महिना चिनीको खपत लगभग २२-२४ लाख टनको छ । यस हिसाबले वर्षमा कुल खपत २७०-२७५ लाख टन हुन्छ । यो वर्ष ३५०-३५५ लाख टन चिनीको उत्पादन हुने अनुमान गरिएको छ । गत वर्षको स्टक पनि केही बचेको छ ।

यसै कारण केन्द्र सरकारले १०० लाख टन चिनी निर्यात गर्ने लक्ष्य राख्यो, जुन केही वर्षयताको रेकर्ड कायम हुनेछ । जसमध्ये ८५ लाख टन चिनीको निर्यात सम्झौता पनि भइसकेको छ । र, अहिले मेको महिना चलिरहेको छ । अर्थात् चिनी सिजनका लागि ४ महिना बचेको छ ।

त्यसैले नियन्त्रित नभएमा चिनीको निर्यात १०० लाख टनभन्दा बढी हुने सम्भावना छ । यसो भएमा १ अक्टोबरको ओपनिङ स्टक सरकारी अनुमानभन्दा कम हुन सक्ने वर्माले बताए ।

यसका साथै स्टक कम हुन सक्ने अर्को कारण पनि छ । यसपल्ट उखुको प्रयोग इथनोल बनाउनमा बढी भएको छ । यसले गर्दा चिनीका लागि कम उखु बचेको छ । इथनोलको प्रयोग तेलको ब्लेन्डिङमा गरिन्छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, जेठ १३, २०७९ ०९:२७