प्रेम हो, निस्वार्थ हुन्छ

A+ A A-

‘ओई, भ्यालेनटाइन् डे आउँदै रैछ’,
‘होइन बसमा चढेर आउने रैछ की प्लेनमा ?’
‘पानी जहाजमा आँउछ रे,
‘होइन् होइन् रेलमा आउने रे’ ।
बसका सबै यात्रु गल्लल हाँस्न थाले ।

काठमाडौंको सार्वजनिक बसमा यात्रा गरिरहेका कलेजका विद्यार्थीहरूको गफ हो यो ।

गफ सुनेर छेवैको सिटमा बसेकी महिलाले सानो स्वरमा भनिन्– ‘छि ! कस्ता उत्ताउला केटाकेटी’ ।

अनि जेष्ठ नागरिक सिटमा बसेका एकजना बुवाले सोध्नुभयो, ‘नानी यो भेलनटाइन डे भन्या के हो र अनि आउन लागेको चाहिँ कहाँ हो ?’

ती विद्यार्थीहरू मुखामुख गर्दै मुसुमुसु हाँस्न थाल्छन् ।

बिहे अघि प्रेम गरेर बिहे गर्ने पनि हुन्थे तर अधिकांश केटाकेटी बिहे पछि नै प्रेम गर्थे । बिहेअघि उनीहरूको चिनजान नै हुँदैनथ्यो ।

पछिल्लो पुस्ताका सहरमा नवयुवा युवतीहरूबीच प्रेम दिवसको लोकप्रियता बढ्दै गएको छ । तर प्रेम सहरमा मात्र हुँदैन । प्रेम दिवस मनाउने चलन नेपाली गाउँघरतिर भने खासै छैन ।

सहरतिर चलेको भ्यालेन्टाइन डे को चलन गाउँमा पुगेको छैन । तर प्रेम गाउँमा पनि हुन्छ । निश्छल प्रेम । प्रेम गर्न प्रेम दिवस नै हुनु पर्छ भन्ने छ र ? प्रेम एकदिन गरिने चिज त होइन नी कुनै दिवस पारेर । प्रेम प्रत्येक दिन हुन्छ ।

पछिल्लो पुस्ता अधिकांश गाउँमै हुर्कियो । त्यो बेला पश्चिमा संस्कृतिमा रहेको प्रेम दिवस मनाउने चलन नेपालमा आउने कुरै भएन । तर हाम्रा बुवाआमा पुस्ताले पनि प्रेम गरे । खुबै प्रेम गरे अझै पनि एक अर्कामा प्रेम गर्छन् ।

बिहे अघि प्रेम गरेर बिहे गर्ने पनि हुन्थे तर अधिकांश केटाकेटी बिहे पछि नै प्रेम गर्थे । बिहेअघि उनीहरूको चिनजान नै हुँदैनथ्यो । प्रेमप्रस्ताव गर्ने त कुरै भएन । प्रेम भै हाले पनि प्रस्ताव नै गर्नु पर्दैनथ्यो, आफैं हुन्थ्यो ।

......

चितवनका ७० वर्षीय लिलप्रसाद पौडेललाई प्रेम दिवसको बारेमा केहि पनि थाहा छैन । उनी आफ्नी श्रीमतीलाई भने निकै प्रेम गर्छन् । उनि भन्छन्, ‘बुढी नभए त जिन्दगी जिन्दगी जस्तै लाग्दैन’ । अनि छेवैमा बसेकी उनकी श्रीमती भन्छिन् ‘बुढेसकालमा सबैभन्दा बढी चाहिने श्रीमान नै रहेछ नानी ।’

उनीहरूलाई प्रेम व्यक्त गर्न न त गुलाबको फूल चाहिन्छ न त कुनै दिवस नै । तर पनि उनीहरूको प्रेममा निकै मीठास छ । लिलप्रसादलाई पछिल्लो समयको प्रेम अभिव्यक्ति शैली भने केही अस्वभाविक लाग्छ ।

प्रेमका भिन्न भिन्न रूप छन् । साथीको प्रेम, सन्तानको प्रेम, कामसँगको प्रेम, समाजसँगको प्रेम । तर आज प्रेम भन्दा वासनासँगै जोडिएर आउँछ । वासनाबिनाको प्रेम पो पवित्र हुन्छ त ।

बुबा आमाहरू साना समस्याहरू एकअर्कामा भन्नुहुन्छ र सुल्झाउनुहुन्छ । आमालाई चोट लागे बुवालाई दुख्छ, बुवालाई चोट लागे आमालाई । आमाबुवा मात्र होइन, सन्तानलाई चोट लागे सबैभन्दा बढी आमा बुवालाई नै दुख्छ, त्यो पनि प्रेम नै त हो । आमा बुवाहरू पनि एकअर्कालाई खुबै प्रेम गर्नुहुन्छ तर प्रेमलाई फरक तरिकाले व्याख्या गर्नुहुन्छ ।

समय बदलिएको छ । फेरिएको छ सन्दर्भ र प्रेम पनि । आजकाल धेरैजस्तो किशोर किशोरीको माया पनि बिक्छ, गुलाबको थुंगासँगै । अनि गुलाबभन्दा छिटो ओइलाउँछन् सम्बन्धहरू । यस वर्षको भ्यालेनटाइन डे एउटासँग मनाएका छन् भने अर्काे वर्ष अर्काेसँग यस्तै पनि देखिन्छ आजभोली, सहरतिर ।

विशेषतः किशोरावस्थाका केटाकेटीहरूमा यस्तो देखिन्छ । उनीहरू प्रेम दिवसलाई उत्सवको रूपमा मनाउँछन् । साँच्चै मायाको परिभाषा उनीहरूलाई थाहा छैन न त थाहा होला भ्यालेनटाइनको कथा ? प्रेम भनेको के हो भन्न नजान्ने किशोरकिशोरीहरू भ्यालेनटाइनमा स्कूल र कलेजको झोलामा गुलाबका पूmल अनि अरू उपहार बोकेर हिँड्छन् ।

जब आफ्नो प्रेम प्रस्ताव स्वीकार हुँदैन प्रेम प्रतिशोधमा बदलिन्छ, आजभोलि । कतिपय बेला त आवेगमा आत्महत्या गर्ने कदम सम्म उठाउँछन्, आज भोलीका युवा । प्रेम त स्वीकारमा पनि हुनु पर्छ, अस्वीकारमा प्रेम । प्रेम त प्रेम हो निस्वार्थ हुन्छ, आफूले प्रेम गरेकाले आफूलाई प्रेम गरून वा नगरून प्रेम बिचलित हुँदैन ।

प्रेमका भिन्न भिन्न रूप छन् । साथीको प्रेम, सन्तानको प्रेम, कामसँगको प्रेम, समाजसँगको प्रेम । तर आज प्रेम भन्दा वासनासँगै जोडिएर आउँछ । वासनाबिनाको प्रेम पो पवित्र हुन्छ त ।

आजका युवायुवतीका प्रेम गर्ने शैली फरक बनेको छ । एक सप्ताहसम्म विभिन्न डे का रूपमा मनाइने भ्यालेन्टाइन विकमा उपहार नपाएकै कारण प्रेम टुंगिएका प्रेमि प्रेमिका पनि भेटिन्छन् आजभोली ।

के प्रेम दिवस मनाउने वास्तवमा प्रेमको अर्थ बुझेका छन् त ? प्रेमको भनेको भ्यालेन्टाइन डेका दिन एक दिन भेटिने कुनै अप्राप्य वस्तु हो र ? पक्कै होइन होला ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, फागुन ३, २०७५ ००:५५