अनुशासनमा बस्नुपर्नेहरू नै सक्छस् भने कारबाही गर् भनेर दम्भ देखाउँछन्ः प्रमुख आयुक्त थपलिया [अन्तर्वार्ता]

अनुशासनमा बस्नुपर्नेहरू नै सक्छस् भने कारबाही गर् भनेर दम्भ देखाउँछन्ः प्रमुख आयुक्त थपलिया [अन्तर्वार्ता]

A+ A A-

स्थानीय चुनावको मतदान सुरु हुन बाँकी समय अब दिनबाट घण्टामा झरेको छ । निर्वाचन आयोग मतदान दिनको प्रतीक्षामा छ । मंगलबार रातिदेखि मौन अवधि पनि सुरु भएकाे छ । यसै सन्दर्भमा प्रमुख निर्वाचन आयुक्त दिनेश थपलियासँग मंगलबार दिउँसाे गरिएकाे कुराकानीः

चुनाव सर्छ, चुनाव नै हुँदैन भन्ने हल्लाका बीच मौन अवधि सुरु हुनै लाग्यो । आयोगको तयारी कस्तो छ ?

स्थानीय तह सदस्य निर्वाचनलाई स्वच्छ, स्वतन्त्र, निष्पक्ष, विश्वसनीय र भयमुक्त वातावरणमा सम्पन्न गर्न मुख्य निर्वाचन अधिकृत र निर्वाचन अधिकृतको कार्यालयहरूबाट सम्पूर्ण तयारीहरू पूरा भइसकेको छ ।निर्वाचनको लागि सबैभन्दा महत्वपूर्ण चार वटा कुरा हुन्छ । एउटा निर्वाचन सुरक्षा बन्दोबस्त । दोस्रो निर्वाचन सामग्री तथा जनशक्ति व्यवस्थापन । यी सबै मतदान केन्द्रहरूमा पुगिसकेको छ । तेस्रो हो मतदाताको उत्साह । मतदाताको मतदानप्रतिको दृष्टिकोण अत्यन्तै सकारात्मक छ ।

निर्वाचनमा विभिन्न राजनीतिक दलका ३५५ जना विभिन्न पदाधिकारीहरू निर्विरोध निर्वाचित पनि भइसकेका छन् । ६ वडाध्यक्षसहित ३५ जना स्वतन्त्र सदस्यहरू समेत निर्विरोध निर्वाचित भएका छन् । यो निर्वाचनमा १० हजार ७ सय ५६ मतदानस्थलका २१ हजार ९ सय ५५ मतदानकेन्द्रहरूबाट १ करोड ७७ लाख ३३ हजार ७ सय २३ मतदाताले जम्मा ३५ हजार २ सय २१ जनामध्ये निर्विरोध निर्वाचित भएदेखि बाहेकका पदमा प्रतिनिधि छनोट गर्नका लागि मतदान गर्दैछन् । मतदान केन्द्रमा आवश्यक हुने निर्वाचन सामग्रीहरूसहित १ लाख ९ हजार ८८ जना कर्मचारी र ६५ हजार ८ सय ६५ जना स्वयंसेवकहरू आ–आफ्नो मतदान केन्द्रमा पुगीसकेका छन् । स्थानीय तह निर्वाचनमा भाग लिने भनी दर्ता भएका ७९ वटा राजनीतिक दलहरू मध्ये जम्मा ६५ वटा राजनीतिक दलहरू चुनावी प्रतिस्पर्धामा छन् । ५५ हजार ६९८ जना महिला र ८९ हजार ३ सय १३ जना पुरुष गरी विभिन्न राजनीतिक दल र स्वतन्त्र उम्मेदवारसमेत जम्मा १ लाख ४५ हजार ११ जना चुनावी प्रतिस्पर्धामा छन् ।

देशभरिको वातावरण हेर्दा निर्वाचनमा भाग लिन चाहने उम्मेदवार अथवा लिइरहेका उम्मेदवार र राजनीतिक दलहरू चुनावलाई जीवन मरणकै प्रश्न जस्तो गरी लागिपरिरहेका छन् । यसको अर्थ अरुको भूमिका छैन भन्न खोजेको होइन । त्योभन्दा बाहिरको सेरोफेरोबाट हेर्ने हो भने आमसञ्चार माध्यम, निर्वाचन आयोगलगायतका निकाय, अन्य सरोकारवालाहरू उत्तिकै लागिपर्नुभएको छ । यसले निर्वाचन ढुक्कले हुन्छ भन्ने सन्देश प्रवाह गरेको छ । हामीले जुन परिकल्पना गरेका छौँ नि, कहिँ हिंसा होला अथवा केही भन्ने त्यस्ता कुनै पनि अप्रिय घटना नभइकन निर्वाचन हुन्छ ।

जो अनुशासनमा नैतिकतामा बस्नुपर्ने हो बस्दैनौँ । उल्टै म अनुशासनमा बस्दिनँ सक्छस् भने कारबाही गर्न भनेर दम्भ देखाउँछन् । यो कुनै पनि सभ्य समाजका निम्ति चर्चा गर्नलायक विषय होइन ।

मंगलबार पत्रकार सम्मेलनमा तपाईंले कूटनीतिक तरिकाले भन्नुभयो- मान्छे जति जान्ने हुँदै जान्छ, त्यति नै आचारसंहिता उल्लंघन भएका छन् । गाउँठाउँमा उल्लंघनका घटना धेरै भएका छैनन् । बरु शीर्ष नेताहरूले विवादस्पद रूपमा अभिव्यक्ति दिइरहेका छन् । यसको मतलब राजनीतिक नेतृत्वबाट दबाब आयो भन्न खोज्नुभएको हो ?

होइन । निर्वाचन आचारसंहिताको सन्दर्भमा सिधा भाषामा के भन्छु भने निर्वाचन आचारसंहित बनाउँदा गाउँको मान्छे बसेको होइन । केन्द्रको मान्छे बसेको हो । सरकारको मान्छे बसेको हो । आयोग बसेको हो । अरु सबैजना बसेको हो । जान्ने बुझ्ने मान्छे बसेर आचारसंहिता बनाएको हो । निर्वाचन आचारसंहिता पालना गर्छु भनेर प्रतिबद्धता जनाएको गाउँको मान्छे आएर पनि होइन । यहीँ केन्द्रकै नेताहरूले नै दस्तखत गरेका हुन् । र, जिल्लास्तरमा जति गोष्ठीहरू गर्‍यौँ, त्यहाँ पनि जिल्लास्तरीय नेताहरू आएर प्रतिबद्धता जनाएको हो । अनि त्यो आचारसंहितालाई जानीजानी उल्लंघन गरेको पनि तिनैले हुन्, गाउँको मान्छेले होइन । गाउँको मान्छेले त सुनेको सन्देशको आधारमा मानिरहेको छ । हाक्काहाक्की उल्लंघन गर्ने त तिनै हुन् जसले प्रतिबद्धता जनाएका थिए । आयोगले कारबाही गर्न सकेन भन्ने पनि फेरि उनीहरू नै हुन् ।

भनेपछि शीर्ष नेताहरू अनुशासित भएनन् ?

यसबाट के बुझ्न सक्छौँ भने हामी एक थोक बोल्छौँ अर्को थोक गर्न रमाउँछौँ । जो अनुशासनमा नैतिकतामा बस्नुपर्ने हो बस्दैनौँ । उल्टै म अनुशासनमा बस्दिन सक्छस् भने कारबाही गर्न भनेर दम्भ देखाउँछन् । यो कुनै पनि सभ्य समाजका निम्ति चर्चा गर्नलायक विषय होइन । आचारसंहिता नमान्नेलाई स्पष्टीकरण सोधेका छौँ । आचरसंहितविपरीत काम गर्नका निम्ति बालबालिका ल्याइएका होलान्, झण्डाहरू थमाइएका होलान् ती भनेका वास्तवमा निरीह हुन् । उनीहरूलाई हामी केही पनि भन्दैनौँ । तर नेतृत्व गर्नेहरू, शासन गर्नेहरू, मार्गनिर्देशन गर्नेहरू नै मार्गबाट अलिकति च्युत हुँदै गएको एउटा भयावह स्थितिको चित्रण हो ।

चुनावमा मतदान गर्ने मतदाताहरू ढुक्कले भोट हाल्न पाउँछन्, सुरक्षाको व्यवस्था चुस्त हुन्छ भन्ने आधार के हो ?

अहिले निर्वाचन गर्न हुँदैन भन्ने कुनै पनि पक्ष क्रियाशील छैन । अर्थात् दलीयरूपमा आम सहमति छ । अर्को कुरा हामीले मतदानस्थल र गाउँगाउँसम्म सूचनको पहुँच पुर्‍याएका छौँ । हरेक मान्छेसँग मोबाइल छ, टेलिफोन छ । केही भयो भने त्यो घटनाको विषयमा जानकारी हुन्छ । यसले पनि उनीहरूलाई सचेत गर्छ । सुरक्षित छु भन्ने महसुस गराउँछ ।

०७४ को चुनाव चरण-चरणमा भएको थियो । अहिले एकै पटक हुँदैछ । यसले सुरक्षा चुनौती बढी होल नि ?

यसपटक एकै चरणमा निर्वाचन हुने भएकाले धेरैमा निर्वाचनमा सुरक्षा व्यवस्थापन कमजोर छ कि भन्ने अनुमान होला । तर, त्यो होइन । हामीले जुन हिसाबले सुरक्षाको व्यवस्था गरेका छौँ । शहर गाउँमा सुरक्षाका टोलीहरू घुमिरहेका छन् । सशस्त्र प्रहरी, नेपाली सेना, प्रहरीको समेत मोबाइल टोली घुमिरहेको छ । यसले आम नागरिकहरूमा एक किसिमको उत्साह थपेको छ । केही हुँदैन भनेर ढुक्क बनाएको छ । निर्वाचनको वातावरण पनि राम्रो छ । सुरक्षा बन्दोबस्त, सूचनाप्रविधिको व्यापक प्रयोग भएको अवस्था, कोही पनि निर्वाचनको विरुद्धमा नरहेको स्थितिहरूका कारण निर्वाचन ढुक्कका साथ हुन्छ भन्ने सन्देश दिएको छ । अहिले प्राकृतिक रूपमा वर्षा र चट्याङले गाह्रो हुन्छ कि भन्ने हो । त्यसका लागि पनि सुरक्षित बनाउने काम अगाडि बढिसकेको छ ।

टिकट दिनेले महिलालाई नदिने । भोट हाल्नेले महिलालाई भोट नहालिदिने । अनि आयोगले केही गर्न सकेन भनेर पाइन्छ ?

यस अवधिमा आयोग पनि विवादरहीत रहन सकेन । महिला समावेशीता, बन्दसूचीमा उम्मेदवार हटाउनेलगायतका कुराले आयोगको निर्णयमाथि प्रश्न उठे । कतैबाट आयोगलाई दबाब आएर हो वा आयोगकै निर्णय हो ?

त्यो विल्कुल होइन । मैले हिजो आह्वान नै गरिदिएको छु । ऐन कानुनमा भएभन्दा बाहिर आयोग जान सक्दैन । उसले निर्देशित गर्छ गरेकै हो । तर, उम्मेदवारी दिने त दलहरू नै हो । त्यसकारण महिला उम्मेदवारी घटेको छ । त्यसमा हामी पनि चिन्तित छौँ । तर, मैले हिजो एउटा उपाय सुझाएको छु । त्यो के भने मत हाल्ने त आखिर तपाईं हामी नै हो । मतदान गर्ने व्यक्तिले महिलालाई प्राथमिकतामा राखेर मतदान गरे भइहाल्छ नि । टिकट दिनेले महिलालाई नदिने । भोट हाल्नेले महिलालाई भोट नहालिदिने । अनि आयोगले केही गर्न सकेन भनेर पाइन्छ ? त्यसकारण आयोगले महिलाको उम्मेदवारी बढाउन र महिलाहरूको प्रतिनिधत्व र सहभागिता बढाउन सधैँ प्रयास गरेकै हो, गरिनै रहन्छ ।

अन्तिममा मतदाता, उम्मेदवार र राजनीतिक दलहरूलाई केही भन्नु छ ?

निर्वाचनको मौन अवधि प्रारम्भ भइसकेको छ । त्यसकारण हामी अहिले मौन अवधिमा सबैले आदर्श अवधिको रूपमा सहयोग गरिदिनुस् । र, सम्पूर्ण मतदातालाई म के अनुरोध गर्छु भने तपाईंले अब पाँच वर्षको निम्ति तपाईंको प्रतिनिधि छान्दै हुनुहुन्छ । तपाईंकै गाउँठाउँको मान्छे हो नयाँ मान्छे पनि होइन । उसको आचरण, व्यवहार, हिजोको व्यवहार सबैलाई थाहा छ । त्यसकारण तपाईंले सबै कुराभन्दा माथि उठेर सही योग्य र राम्रो उम्मेदवारलाई मत दिनुस् । र आफ्नो पाँच वर्षको भविष्य सुनिश्चित गर्नुस् ।

यो पाँच वर्ष भनेको इँटा थप्ने काम हो । इँटा झिकिने स्थिति आयो भने त जनतालाई नै गाह्रो पर्छ । त्यसैले तपाईंको निकट भएर सेवा दिने जनप्रतिनिधिहरू छान्नुपर्ने भएकाले निर्धक्क भएर मतदानमा सहभागी हुन अनुरोध गर्दछु ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, वैशाख २८, २०७९ १०:३०

सविना देवकाेटा

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

भर्खरै

सार्वजनिक सेवा प्रसारणसम्बन्धी विधेयक अघि बढाउन सञ्चारमन्त्रीकाे आग्रह

देशभर इन्टरनेट सेवामा समस्या, के हाे कारण ?

संघीय संसदका दुवै सदनको अधिवेशन २८ वैशाखका लागि बोलाइयो

कर्णालीका जनतालाई रेल र सुरुङमार्ग होइन, सडक चाहिएको छः ज्ञानेन्द्र शाही

प्रधानमन्त्रीसँग संयुक्त राष्ट्रसङ्घका सहायक महासचिवको शिष्टाचार भेट

लोकप्रिय

सहकारी ठगीले इलाम २ मा तनाव दिएपछि रवि लामिछानेको नयाँ स्टन्ट, धन्यवाद दिन गृह मन्त्रालय पुग्ने को हुन् ?

इलाम २ः प्रारम्भिक मतपरिणाममा एमाले र 'पूर्वएमाले'बीच टक्कर

श्रीमती रञ्जितासँगकाे सहमति भंग भएपछि रेशम विक्षिप्त, २० मिनेटमा सात स्टाटस

इलाम २ अपडेटः यस्तो छ प्रारम्भिक मतपरिणाम

बालकोट वार्ता: प्रचण्डलाई बाहिर राखेर कांग्रेस-एमालेको सरकार बनाउने शेखरको प्रस्ताव, ओलीले गरे अस्वीकार

विचार

आफ्नै सामर्थ्य नबुझेर अलमलिएका स्थानीय सरकार

पसिना बगाउनेहरूलाई हेलाहोचो गरेर कसरी आऊला समृद्धि ?

लगानी सम्मेलन : यसअघि गरिएका लगानी प्रतिबद्धता कार्यान्वयन भए कि भएनन्, खाेजी हुनुपर्छ

ब्लग

कसरी हटाउने सार्वजनिक सवारीको बेथिति ?

सधैँ हाँसीखुसी देखिने गाउँकी काकी, डाक्टर र अर्जुन मैनालीले राेजेकाे गलत बाटाे

छोटो तर मनमोहक पदयात्रा 'लाङटाङ'

शिक्षा

सरकारी स्कुलप्रतिको नकारात्मक धारणा बदलेर यसरी उत्कृष्ट बन्यो ज्ञानोदय मावि

आफ्नै छोराछोरी पढाउन राजा वीरेन्द्रले भित्र्याएका थिए ए–लेभल, कस्ता विद्यार्थीले पढ्ने ?

जनकपुरकाे याज्ञवल्क्य स्कुलमा विद्यार्थीकाे आकर्षण, प्रवेश परीक्षा दिने आधाले मात्रै पाए भर्ना