दलित जनसंख्या ६० प्रतिशत भएकाे पालिका प्रमुखमै दलित उम्मेदवार छैन

A+ A A-

बागलुङको उत्तर पश्चिम भेगमा पर्ने तमानखोला गाउँपालिकाको आधाभन्दा बढी हिस्सामा दलितहरूको बसोबास छ । केन्द्रीय तथ्यांक विभागको २०६८ को जनगणनाअनुसार १० हजार ६ सय ५९ जनसंख्या रहेको यो गाउँपालिकामा ५७ प्रतिशत दलित समुदायले ओगट्छ ।

तर, दलित समुदायको जनसांख्यिक वर्चस्व रहेको यो गाउँपालिकाले ३० वैशाखमा हुने स्थानीय सरकारको चुनावमा दलित प्रमुख भने चुन्न पाउने छैन । ५६ प्रतिशत विश्वकर्मा र एक प्रतिशत दमाईं समुदाय रहेको तमानखोला गाउँपालिका प्रमुखमा कुनै पनि दलले दलित समुदायका प्रतिनिधि उठाएका छैनन् ।

यो गाउँपालिकामा नेकपा एमाले, नेपाली कांग्रेस, नेकपा (माओवादी केन्द्र), जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) का उम्मेदवारबाहेक एक जना स्वतन्त्रले अध्यक्षमा उम्मेदवरी दिएका छन् । तर, कोही पनि दलित समुदायका छैनन् । एमालेले देवेन्द्र छन्त्याल, कांग्रेसले जोकलाल बुढा, माओवादीले देवबहादुर पुन, जसपाले हिमाल खत्रीलाई चुनावी मैदानमा उतारेको छ । ओमप्रसाद पुनले स्वतन्त्र उम्मेदवारी दिएका छन् ।

गाउँपालिकाको उपाध्यक्षमा भने दलित समुदायबाट दलहरूले दुई जनालाई उम्मेदवार बनाएका छन् । नेकपा एकीकृत समाजवादीबाट तारानाथ सिर्पाली र माओवादीबाट निशु रसाइली प्रतिस्पर्धामा छन् । कांग्रेस र जसपाले अध्यक्ष र उपाध्यक्ष दुवै पदमा गैरदलित समुदायबाट उम्मेदवार खडा गरेका छन् । कांग्रेसले हीराकुमारी छन्त्याल र जसपाले गीता घर्तीमगरलाई उपाध्यक्षमा उठाएका छन् ।

सम्भवतः यो सबैभन्दा बढी दलित समुदाय बस्ने मुलुककै पहिलो गाउँपालिका हो । राष्ट्रिय दलित आयोगका सदस्य एवं प्रवक्ता सुन्दर पुर्कुटी दलितहरूको पालिकास्तरीय जनसंख्याबारे तथ्यांक विभाग र पालिकाहरूबाट मगाएको भए पनि हालसम्म प्राप्त नभएकाले सबैभन्दा बढी दलित समुदाय बसोबास गर्ने स्थानीय तहबारे आयोग बेखबर रहेको बताउँछन् । ‘तर एउटै पालिकामा झण्डै ६० प्रतिशत दलित समुदाय रहेको पालिका अन्यत्र छजस्तो लाग्दैन,’ उनले भने, ‘हामी पनि खोजीकै क्रममा छौँ ।’

स्थानीय तहको पहिलो कार्यकालमा पनि यो गाउँपालिकाले दलित समुदायबाट प्रमुख छानेन । ०७४ को स्थानीय चुनावमा माओवादीले अध्यक्षमा श्रीप्रसाद श्रीपालीलाई उठाएको थियो । तर, उनी पराजित भए । अघिल्लो कार्यकाल अध्यक्ष र उपाध्यक्ष दुवै कांग्रेसले जितेको थियो । अध्यक्षमा जोकलाल बुढा र उपाध्यक्षमा मानसरी शेरचन विजयी भएका थिए । बुढाले २ हजार २ सय १९ मत र शेरचनले २ हजार १ सय १५ मत पाएका थिए । निकटतम प्रतिद्वन्द्वी माओवादी केन्द्रका श्रीप्रसाद श्रीपालीले १ हजार २ सय ६९ मत ल्याएका थिए । एमालेले चाहिँ त्यतिबेला दलप्रसाद सापकोटालाई टिकट दिएको थियो । कांग्रेसले यसापालि अध्यक्षमा निवर्तमान पालिका प्रमुख बुढालाई नै दोहोर्‍याएको छ भने अन्य दलले नयाँ उम्मेदवारलाई अवसर दिएका छन् ।

जनसंख्याको हिसाबले दलित समुदायको प्रभुत्व रहे पनि संघीयता लागू भएर दुई खेप स्थानीय तहको चुनाव हुँदासम्म पनि तमानखोलाले दलित प्रमुख नपाउने निश्चित छ । अर्थात् एक दशकसम्म यो गाउँपालिकाले दलित समुदायबाट अध्यक्षमा प्रतिनिधि पाउने छैन । अबको पाँच वर्ष यो गाउँपालिकाको शासकीय नेतृत्व गैरदलित समुदायकै हातमा जानेछ ।

ढोरपाटनमा पनि उस्तै

बाग्लुङकै अर्को स्थानीय तह ढोरपाटन नगरपालिकाको प्रमुख र उपप्रमुखको उम्मेदवारीमा पनि दलित समुदायको प्रतिनिधित्व कमजोर बनाएका छन् । तथ्यांक विभागका अनुसार यो नगरपालिकाको जनसंख्याको ४३ प्रतिशत हिस्सा दलित समुदायको छ । सत्ताधारी दलले गठबन्धन गरेको यो पालिकामा माओवादीबाट चन्द्रलाल अर्याल उम्मेदवार छन् ।

एमालेले भने यसअघिका विजेता देवकुमार नेपालीलाई चुनावी संग्राममा उभ्याएको छ । राप्रपाबाट निमबहादु भण्डारी, मंगोल नेसनल अर्गनाइजेसनबाट गोबर्द्धन घर्तीमगर, नेपाल दलित पार्टीबाट टेकप्रसाद कामीले उम्मेदवारी दिएका छन् । राप्रपाका भण्डारी यसअघि पनि प्रतिस्पर्धामा थिए । श्याम घर्तीमगर स्वतन्त्रबाट उठेका छन् । नगरप्रमुखमा छ जनाको उम्मेदवारी परेकोमा दुई जना मात्र दलित छन्, जुन ३३ प्रतिशत हुन आउँछ ।

उपप्रमुखमा त दलित समुदायको उम्मेदवारी शून्य छ । एमालेले ताराकुमारी पुन, गठबन्धनबाट कांग्रेसका धनबहादुर कायस्थ र मंगोल नेसनल अर्गनाइजेसनका पार्वती पुन मगर नगरको उपप्रमुख चुनिने दौडमा छन् ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, वैशाख २६, २०७९ १९:५१