‘काठमाडौंलाई रोजगारी हब’ बनाउने चुनावी भाषण, महानगरसँग भने छैन रोजगारी सिर्जनाकाे कार्यक्रम

‘काठमाडौंलाई रोजगारी हब’ बनाउने चुनावी भाषण, महानगरसँग भने छैन रोजगारी सिर्जनाकाे कार्यक्रम

A+ A A-

वैशाख ३० मा हुने स्थानीय चुनावका लागि दलहरू चुनावी प्रचारप्रसारमा छन् । उम्मेदवारहरू काठमाडौं महानगरपालिकालाई श्रममैत्रीसँगै रोजगारी हब बनाउने घोषणापत्र जारी गरेर घरदैलो कार्यक्रममा व्यस्त छन् ।

यसपटक काठमाडौं महानगरपालिकाबाट मेयर–उपमेयरमा उठेका विभिन्न पार्टीका उम्मेदवारहरूले शहरलाई देशकै रोजगारी हब बनाउने भाषण गर्दै मतदातालाई आकर्षित गर्दैछन् ।

मे दिवसको अवसरमा एमालेबाट मेयर उठेका केशव स्थापितले आफूले मेयर पद जिते महानगरभित्र पाँच वर्षमा २० लाख रोजगारी सिर्जना गर्ने दाबी गरे ।

उनले काठमाडौंमा एमालेले मेयर जिते आगामी असार महिनादेखि नै वैदेशिक रोजगारीमा नेपाली विदेशिएजस्तै बाहिरबाट रोजगारी खोज्न आउने वातावरणसमेत बनाउने भन्न भ्याए ।

मेयरका उम्मेदवार स्थापितले शनिबार वसन्तपुरमा फेरि त्यही भाषण दोहोर्‍याउँदै ‘मलाई भोट दिनुहोस् । एमालेले रोजगारीको ग्यारेन्टी मात्र होइन, सबैलाई २० हजारभन्दा बढीको रोजगारी दिन्छ । यो गफ र भाषण मात्र होइन, भिजन नै भएर बोलेको हुँ’ भने ।

स्थापितजस्तै युवामाझ निकै क्रेज भएका स्वतन्त्र युवा उम्मेदवार बालेन शाह पनि काठमाडौंको मेयरमा आफूले जिते बेरोजगार युवालाई रोजगारी सिर्जना गर्ने विशेष भिजन भएको बताउँदै भोट मागिरहेका छन् ।

शाहले यति नै संख्यामा रोजगारी सिर्जना गर्ने र रोजगारी दिने भनेर तोकेर नबोले पनि काठमाडौंमा वार्षिक रूपमा ठूलो संख्यामा रोजगारी सिर्जना गर्न सक्ने बताउँदै घरदैलो कार्यक्रममा हिँडेका छन् । उनले विज्ञान, प्रविधि, कृषि र शिक्षाक्षेत्रमा रोजगारी सिर्जना गर्न सक्ने सम्भावना र योजना भएको पनि दाबी गरेका छन् ।

स्थापित र शाहजस्तै कांग्रेसबाट मेयरमा उठेकी सिर्जना सिंह पनि रोजगारी दिने आश्वासन बाँड्न पछि परेकी छैनन् । उनले काठमाडौंस्थित अनामनगरको एक कार्यक्रम आफू मेयर भएर आए महिलाका लागि धेरै रोजगारी सिर्जना गर्ने आश्वासन बाँडिन् ।

सिहंले कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै भनिन्, 'महिला भएका कारण बेरोजगार महिलाहरूको वास्तविक समस्या बुझेकी छु, त्यही भएर महिलालाई प्राथमिकतामा राखेर रोजगारी उपलब्ध गराउँछु ।' तर, उनले कहाँ र कस्तो रोजगारी छ, अथवा सिर्जना गर्ने हो भनेर खुलाइनन् ।

महानगरसँग छैन रोजगार कार्यक्रम

काठमाडौं महानगरपालिकाका अनुसार महानगरसँग रोजगारी सिर्जना गर्ने त्यस्तो कुनै विशेष कार्यक्रम छैन । रोजगार कार्यक्रम मात्र होइन, महानगरभित्र कति रोजगारी सिर्जना हुन्छ भन्ने तथ्यांक पनि महानगरसँग नभएको पाइयो ।

काठमाडौं महानगरसँग सरकारले ल्याएको प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रमभन्दा अर्को रोजगार कार्यक्रम नभएको महानगरका सहायक प्रवक्ता महेशकुमार काफ्लेले शिलापत्रलाई जानकारी दिए ।

महानगरसँग रोजगारी सिर्जना गर्ने बेग्लै कार्यक्रम छैन । सरकारले वार्षिक रूपमा सञ्चालनमा ल्याउने रोजगार कार्यक्रममै महानगर केन्द्रित भएर काम गरिरहेको उनले बताए । महानगरले रोजगारीसँग सम्बन्धित र रोजगारी सिर्जना गर्ने योजनासहितको कार्यक्रम नै नबनाएको उनको भनाइ छ ।

कोभिड–१९ का कारण रोजगारी गुमाएका श्रम गर्न सक्ने महानगरवासीलाई ‘जीवन निर्वाहका लागि पारिश्रमिक कार्यविधि, २०७७’ बमोजिम रोजगारी दिने कार्यक्रम महानगरले ल्याएको थियो । तर, यो कार्यक्रम कार्यान्वयन त भएन । कोभिडसँगै यो कार्यक्रम पनि यत्तिकै हरायो ।

यस्तै, काठमाडौं महानगरपालिकाले प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रमलाई समेत व्यवस्थित गर्न सकेको छैन । यो कार्यक्रममार्फत भएको पैसा महानगरले सडक किनारको झार उखेल्ने र रुख गोड्ने काममा खर्चिएको छ । महानगरले तीन वर्षको अवधिमा २ करोड रकम प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रममार्फत खर्च गरेको छ ।

'तपाईंले उपत्यकालाई रोजगारी हब बनाउने भन्दै भोट माग्दै हुनुहुन्छ । तर, महानगर त रोजगारीसम्बन्धी कार्यक्रम नै नभएको बताउँछ नि' भन्ने प्रश्नमा मेयरका उम्मेदवार केशव स्थापितले ‘कर्मचारीले के बुझेका छन् । रोजगारी उनीहरूसँग हुने हो र ? रोजगारी कहाँ र कसरी सिर्जना गर्नुपर्छ भनेर एमालेले मेयर जितेको एक महिनापछि मात्र थाहा हुन्छ,’ भनेर जवाफ दिए ।

स्थापितले काठमाडौंको ठमेल, न्युरोड, सुन्धारा, कालीमाटी, त्रिपुरेश्वर, बागबजार, पुतलीसडक र असनभित्र नै वार्षिक ७ लाखभन्दा धेरै रोजगारी सिर्जना हुने दाबी गरे ।

यी क्षेत्रमा जस्तै काठमाडौं महानगरपालिकाभित्र रोजगारीका अवसर नै अवसर छन् । ती अवसरका बारेमा आफूले मात्र अध्ययन र विवरण लिएर बसेको उनले बताए । ‘मैले त्यसै हावामा बोलेको होइन । म स्वास्थ्य, शिक्षा र रोजगारीलाई महानगरभित्र कसरी विकास गर्ने भन्ने योजना गोजीमा बोकेर हिँडेको छु । यो दिन थाहा पाउन धेरै कुर्नु पदैन,’ उनले भने, ‘महानगरभित्र घुम्नेदेखि हेर्नेसम्म रोजगारी छन् । मैलै तीन वर्ष यस विषयमा अध्ययन गरेको छु । त्यसैले प्रदेश सांसद छोडेर महानगरपालिकातिर आएको हुँ । त्यही भएर दाबी गरेर बोलेको हुँ । काठमाडौं घुम्न मात्र होइन, काम गर्न आउने स्थल पनि बन्छ ।’

उपत्यकाभित्र ४० प्रतिशत रोजगारीको निर्भरता

केन्द्रीय तथ्यांक विभागले गरेको नेपाल श्रम सर्भे प्रतिवेदनअनुसार नेपालमा दैनिक ज्यालादारी गरी खाने श्रमिकको संख्या १५ लाख ८६ हजार छ । यो श्रमशक्तिको ४० प्रतिशत उपत्यका केन्द्रित रहेको विभागकै सर्भेमा उल्लेख छ ।

प्रतिवेदनअनुसार नेपालमा ७० लाख ८६ हजार नागरिक विभिन्न क्षेत्रको रोजगारीमा छन् । औपचारिक क्षेत्रमा २६ लाख ७५ हजार छन् भने अनौपचारिक क्षेत्रमा ४४ लाख ११ हजार कार्यरत छन् । यो संख्याको करिब ४० प्रतिशत रोजगारी पनि उपत्यकाकेन्द्रित नै रहेको सर्भेमा उल्लेख गरिएको छ ।

विभागको प्रतिवदेनमा उपत्यकाभित्र दैनिक ज्यालादारी श्रमिक ९ लाखभन्दा धेरै छन् र तीमध्ये ७० प्रतिशत उपत्यका बाहिरका रहेको बताइएको छ ।

उपत्यकाभित्र ९ हजारदेखि ५ लाखसम्म तलब खाने श्रमिक रहेको नेपाल ट्रेड युनियन महासंघ (जिफन्ट)को श्रम अध्ययनमा उल्लेख छ । जिफन्टका अनुसार रोजगारीको खोजीमा वार्षिक ६ लाख युवा श्रमशक्ति बजारमा आउने गरेका छन्, जसमा ४० प्रतिशत उपत्यकाकै रोजगारीमा निर्भर हुने गरेका छन् ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, वैशाख २६, २०७९ ०६:३५