‘मजदुर दिवस’ थाहा नपाएका मजदुर, श्रम ऐन र सामाजिक सुरक्षाबारे जानकारी नै छैन

‘मजदुर दिवस’ थाहा नपाएका मजदुर, श्रम ऐन र सामाजिक सुरक्षाबारे जानकारी नै छैन

A+ A A-

आज विश्व ‘मे दिवस’ सरकारले विभिन्न कार्यक्रम गरेर मनायो । तर, देशकै राजधानीभित्र मजदुरी गर्ने कतिपय मजदुरहरूलाई भने यो दिवसका बारेमा चासोसम्म नभएको पाइयो ।

काठमाडौंको केन्द्र मानिने भृकुटीमण्डपमा नेपाल ट्रेड युनियन महासंघ (जिफन्ट) ले मजदुर दिवसको अवसरमा र्‍यालीसँग कार्यक्रम आयोजना गरेको थियो ।

उक्त कार्यक्रममा एमालेका अध्यक्ष केपी ओली, अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक संगठन (आईएलओ) का नेपाल प्रमुख रिर्चाट हावट र अन्य मजदुर नेताहरूले सम्बोधन गरे । तर, नजिकै नेपाल ल क्यापसको भवन निर्माणमा काम गरिरहेका मजदुरलाई भृकुटीमण्डपमा केको कार्यक्रम भइरहेको छ भन्ने पत्तो थिएन । उनीहरू सधैँझैँ आफ्नै सुरमा काम गरिरहेका थिए ।

'हामी त बिहानदेखि काम गरिरहेका छौँ', बाहिर केको नाराबाजी भइरहेको हो भन्ने विषयमा जानकारी नभएको रामेछाप दोरुम्बाका विशाल तमाङले भने ।

'खोइ मे दिवस भन्ने सुनेको चाहिँ हो', मजदुरी गरेको ११ वर्ष भए पनि अहिलेसम्म मनाउन नपाएको उनले बताए । ‘कहाँ र कसरी मे दिवस माइन्छ थाहा हुँदैन । फेरि अहिलेसम्म कसैले यो दिवस मनाउनुपर्छ भनेर बोलाएकाेे पनि छैन । हामी सिधा काम गर्ने हो, त्योभन्दा अरु थाहा छैन’, उनले भने, ‘छाक टार्न र परिवार पाल्न काम गर्ने मजदुरलाई कामभन्दा बाहिरी संसारका बारेमा थाहा हुँदैन । कामभन्दा अरु कुराको केही मतलब पनि हुँदैन । पाए र सकेसम्म काम गर्ने हो ।’

एक जनाले मजदुरीको भरमा परिवार पाल्नुपर्छ । नारा–जुलुसतिर लाग्यो भने परिवारको हालत हुने उनको भनाइ छ । उनी ज्यालादारी श्रमिक हुन् र दैनिक १ हजार ४ सय ज्याला लिने गरेको उनले जानकारी दिए ।

यिनै मजदुरले मजदुरी गरिरहेको अगाडिपट्टि एमाले अध्यक्ष ओलीले श्रमिकको हकहितका लागि आफ्नो पार्टीले यस्तो–उस्तो काम गरेको छ भन्दै भोट मागिरहेका थिए । अध्यक्ष ओलीले श्रममैत्री भाषण गरेको ल क्यापसको निर्माणाधीन भवनमा काम गरिरहेका मजदुरलाई भने चासो थिएन ।

उनले एमालेको सरकारले नै श्रम ऐन र नियमावालीमा श्रमिकको न्यूनतम पारिश्रमिक वृद्धि गरेको, औपचारिक–अनौपचारिक क्षेत्रमा काम गर्ने मजदुरलाई समेट्न योगदानमा आधारित सामाजिक सुरक्षा कोष सञ्चालनमा ल्याएको, बेरोजगारीका लागि प्रधानमन्त्री रोजगारी कार्यक्रम सुरु गरेको र सबै प्रदेशसँगै स्थानीय तहमा रोजगारीका विभिन्न कार्यक्रम ल्याएको मे दिवसमा पूर्वप्रधानमन्त्री ओलीले मञ्चमा उभिएर मजदुरलाई भाषणमार्फत सुनाइरहेका थिए ।

तर, ओलीकै भाषण सुन्दै सोही मञ्चको पछाडिपट्टी उभिएका नुवाकोट सिन्धीगाउँका मजदुर लालध्वज खड्कालाई भने श्रम ऐन र सामाजिक सुरक्षा कोषका बारेमा जानकारी छैन । उनले ओलीको भाषण सुनेपछि नजिकै उभिएका एक जना साथीलाई ‘यो सामाजिक सुरक्षा कोष र श्रम ऐनमा श्रमिकले के–के सुविधा पाउँछन्’ भनेर सोध्दै थिए ।

ती साथीले पनि यो विषयमा राम्रो जानकारी नभएको जवाफ दिएपछि खड्का खिन्न भएर भाषण सुनिरहे । उनको यो संवाद सुनिरहेका शिलापत्रकर्मीले खड्कालाई 'तपाईंलाई सामाजिक सुरक्षा कोष र श्रम ऐनका बारेमा जानकारी छैन' भनेर सोध्दा उनले भने, ‘संस्था छ रे भन्ने चाहिँ सुनेको हो । तर, श्रमिकका लागि के–के सुविधा दिएको छ भन्नेचाहिँ थाहा छैन । यो संस्थामा आबद्ध हुन पाए केही फाइदा हुन्थ्यो कि ।’

खड्का ललिपुरको भैँसीपार्टीस्थित कपडा गार्मेन्टमा रोजगारी गर्छन् । आज मे दिवसको बिदा भएका कारण साथीसँग कार्यक्रम हेर्न आएको उनले बताए । ‘सरकारले श्रमिकका लागि ल्याएका सुविधा आफूजस्तो अनपढ मजदुरलाई पत्तो हुँदैन । खोइ कहाँ छ, सामाजिक सुरक्षा कोषको कार्यालय भन्नेसमेत थाहा छैन । अबचाहिँ यसबारे जानकारी लिन्छु’, उनले भने ।

खड्काले गार्मेन्टमा काम गरेर मासिक ३० हजार कमाउने गरेको जानकारी दिए ।

खड्काकै छेउमा उभिएका दोलखाका मजदुर तुलसी गौतमले पनि मजदुर दिवस, श्रम ऐन र सामाजिक सुरक्षाका बारेमा जानकारी नभएको बताए । पार्टीका नेताले जहिले श्रम ऐन र कोषका बारेमा भाषण गरेको सुने पनि राम्रो जानकारी नभएको उनी बताउँछन् । कामभन्दा बाहिर चासो नभएका कारण पनि यस्तो सुविधा श्रमिकसम्म आइनपुग्ने गरेको उनको भनाइ छ ।

राजधानीभित्रै काम गर्ने कतिपय श्रमिक सामाजिक सुरक्षा कोष, श्रम ऐन र नियमावालीमा तोकिएका सुविधा पाउनबाट वञ्चित छन् । उनीहरूलाई सरकारले यस्तो सुविधाका बारेमा सूचित गराउन पनि सकेको छैन ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, वैशाख १८, २०७९ १८:१८