अर्थतन्त्र मापनका १८ सूचक: कसको वृद्धिदर कति ? कृषिक्षेत्र भने २.३ प्रतिशतमा सीमित

अर्थतन्त्र मापनका १८ सूचक: कसको वृद्धिदर कति ? कृषिक्षेत्र भने २.३ प्रतिशतमा सीमित

A+ A A-

नेपालको अर्थतन्त्रमा सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण योगदान रहेको कृषिक्षेत्रको वृद्धिदर यो वर्ष २.३ प्रतिशतमा सीमित रहने भएको छ ।

तथ्यांक विभागले सार्वजनिक गरेको तथ्यांकमा बेमौसमी वर्षालगायतका कारणले कृषिको वृद्धिदर न्यून हुने उल्लेख छ ।

कृषि, वन तथा मत्स्य

चालु आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा यो क्षेत्रले २३.९५ प्रतिशत योगदान दिएको अनुमान छ । यसैगरी कुल मूल्य अभिवृद्धि (जीभीए) वार्षिक वृद्धिदर २.३ प्रतिशत रहने प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ ।

धानको उत्पादनमा भएको ह्रासका कारण यो क्षेत्रको वृद्धिमा कमी आउने अनुमान छ । तथापी यो क्षेत्रको उत्पादन वृद्धिका लागि सरकारी तथा गैरसरकारी प्रयास सफल हुँदै गएकाले मत्स्य उत्पादनमा वृद्धि भएको अनुमान गरिएको छ ।

खानी तथा उत्खनन

चालु आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा यो क्षेत्रले ०.५८ प्रतिशत योगदान दिएको अनुमान छ । खानी तथा उत्खनन क्षेत्रमा अघिल्लो आर्थिक वर्ष २०७७-७८ को तुलनामा यो वर्षको कुल मूल्य अभिवृद्धि (जीभीए) वृद्धिदर ८.१५ प्रतिशतले वृद्धि हुने प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ । निर्माण क्षेत्रमा भएको वृद्धि सँगसँगै यो क्षेत्रको मूल्य अभिवृद्धि वृद्धिदर पनि सकारात्मक रहने अनुमान छ ।

उद्योग

चालु आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा यो क्षेत्रले ५.६५ प्रतिशत योगदान दिएको अनुमान गरिएको छ । उद्योग क्षेत्रमा गत आर्थिक वर्षको तुलनामा आर्थिक वर्ष २०७८-७९ मा कुल मूल्य अभिवृद्धि (जीभीए) ६.१४ प्रतिशतले वृद्धि हुने प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ ।

विद्युत, ग्याँस, वाष्प तथा वातानुकूलित आपूर्ति सेवा

चालु आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा यो क्षेत्रले १.३७ प्रतिशत योगदान दिएको प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ । यस क्षेत्रको कुल मूल्य अभिवृद्धि (जीभीए) अघिल्लो आर्थिक वर्षको तुलनामा यस आर्थिक वर्षमा ३६.६७ प्रतिशतले वृद्धि हुने प्रारम्भिक अनुमान छ ।

अघिल्लो आर्थिक वर्षको अन्त्यमा माथिल्लो तामाकोशी जलविद्युत आयोजनाबाट विद्युत उत्पादन सुरु भएकाले यो क्षेत्रको मूल्य अभिवृद्धिमा उल्लेख्य रूपमा वृद्धि हुने अनुमान छ ।

पानी आपूर्ति, ढल, फोहोर व्यवस्थापन तथा पुनःउत्पादनका क्रियाकलाप

चालु आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा यो क्षेत्रले ०.५१ प्रतिशत योगदान दिएको प्रारम्भिक अनुमान छ । अघिल्लो आर्थिक वर्ष २०७७-७८ को तुलनामा चालु आर्थिक वर्षमा यो क्षेत्रको कुल मूल्य अभिवृद्धि (जीभीए) ०.७२ प्रतिशतले वृद्धि हुने प्रारम्भिक अनुमान छ ।

निर्माण

चालु आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा यो क्षेत्रले ६.१७ प्रतिशत योगदान दिएको अनुमान छ । अघिल्लो आर्थिक वर्षको तुलनामा चालु आर्थिक वर्ष २०७८-७९ मा निर्माण क्षेत्रको कुल मूल्य अभिवृद्धि (जीभीए) ९.५१ प्रतिशतले वृद्धि हुने प्रारम्भिक अनुमान छ ।

कोभिड-१९ का कारण निर्माणाधीन आयोजनामा विश्व बजारबाट उपकरणलगायत सामग्रीको आपूर्तिमा आएको अवरोध हटेको तथा निर्माण सामग्रीको आयात तथा उत्पादन समेत वृद्धि भएकाले यो क्षेत्रको मूल्य अभिवृद्धि वृद्धि हुने अनुमान छ ।

थोक तथा खुद्रा व्यापार, गाडी तथा मोटरसाइकल मर्मत सेवा

चालु आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा यो क्षेत्रले १६.४० प्रतिशत योगदान दिएको प्रारम्भिक अनुमान छ । थोक तथा खुद्रा व्यापारको क्षेत्रमा आर्थिक वर्ष २०७७-७८ को तुलनामा चालु आर्थिक वर्ष मा कुल मूल्य अभिवृद्धि (जीभीए) ९.१२ प्रतिशतले वृद्धि हुने प्रारम्भिक अनुमान छ ।

कोभिड-१९ को माहामारीबाट आपूर्ति प्रणालीमा आएको रोकावट हटेकाले यो क्षेत्रको मूल्य अभिवृद्धि वृद्धिदरमा सकारात्मक असर गरेको तथ्यांक विभागले उल्लेख गरेको छ ।

यातायात तथा भण्डारण

चालु आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा यस क्षेत्रले ५.९८ प्रतिशत योगदान दिएको अनुमान गरिएको छ । यस क्षेत्रको कुल मूल्य अभिवृद्धि (जीभीए) मा अघिल्लो वर्ष २०७७-७८ को तुलनामा यस आर्थिक वर्षमा ४.५४ प्रतिशतले वृद्धि हुने प्रारम्भिक अनुमान छ ।

आवास तथा भोजन सेवा

चालु आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा यो क्षेत्रले १.६५ प्रतिशत योगदान दिने प्रारम्भिक अनुमान छ । यस क्षेत्रको कुल मूल्य अभिवृद्धि (जीभीए) अघिल्लो आर्थिक वर्ष २०७७-७८ को तुलनामा चालु आर्थिक वर्षमा सुधार भई ११.४२ प्रतिशतले वृद्धि हुने अनुमान छ ।

आन्तरिक पर्यटनमा कोभिडको संक्रमण प्रभाव कम हुँदै गएकाले गत आर्थिक वर्षको तुलनामा पर्यटन आगमनमा उल्लेख्य वृद्धि भएकाले यस क्षेत्रको मूल्य अभिवृद्धि वृद्धिदरमा सकारात्मक प्रभाव परेको उल्लेख गरिएको छ ।

सूचना तथा सञ्चार

चालु आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा यो क्षेत्रले २.०९ प्रतिशत योगदान दिएको प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ । यस क्षेत्रको कुल मूल्य अभिवृद्धि (जीभीए) मा अघिल्लो वर्ष २०७७-७८ को तुलनामा यस आर्थिक वर्षमा ३.५८ प्रतिशतले वृद्धि हुने प्रारम्भिक अनुमान छ ।

वित्तीय मध्यस्थता

वित्तीय मध्यस्थता क्षेत्रभित्र बैंकिङ समूहमा नेपाल राष्ट्र बैंक, वाणिज्य बैंक, विकास बैंक, वित्त कम्पनीहरूको साथै सहकारी संस्थाहरूको कारोबार रहेका छन् । बीमा समूहमा बीमा समिति, जीवन बीमा र निर्जीवन बीमा कम्पनीहरूको कारोबार रहेका छन् ।

यसैगरी सामाजिक सुरक्षा योगदान समूहमा नेपाल धितोपत्र बोर्ड, नेपाल स्टक एक्सचेन्ज, कर्मचारी सञ्चय कोष, नागरिक लगानी कोष आदिका कारोबार रहेका छन् । चालु आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा यस क्षेत्रले ६.८६ प्रतिशत योगदान दिएको प्रारम्भिक अनुमान छ । समग्रमा यी क्षेत्रका क्रियाकलापमा भएको बढोत्तरीले अघिल्लो आर्थिक वर्ष २०७७-७८ को तुलनामा चालु आर्थिक वर्षमा ६.०६ प्रतिशतले कुल मूल्य अभिवृद्धि (जीभीए) मा वृद्धि हुने प्रारम्भिक अनुमान छ ।

घरजग्गा कारोवारको सेवा

चालु आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा यस क्षेत्रले ८.७९ प्रतिशत योगदान दिएको प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ । यस क्षेत्रमा अघिल्लो वर्षको तुलनामा चालु आर्थिक वर्ष २०७८-७९ मा ३.८२ प्रतिशतले बढ्ने प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ ।

पेसागत वैज्ञानिक तथा प्राविधिक क्रियाकलाप

चालु आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा यस क्षेत्रले ०.९९ प्रतिशत योगदान दिएको प्रारम्भिक अनुमान छ । यस क्षेत्रमा अघिल्लो वर्षको तुलनामा चालु आर्थिक वर्ष २०७८-७९ मा ३.७८ प्रतिशतले बढ्ने प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ ।

प्रशासनिक तथा सहयोगी सेवाका क्रियाकलाप

चालु आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा यस क्षेत्रले ०.७८ प्रतिशत योगदान दिएको प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ । यस क्षेत्रमा अघिल्लो वर्षको तुलनामा चालु आर्थिक वर्ष २०७८-७९ मा ४.४० प्रतिशतले बढ्ने प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ । यस क्षेत्रको वृद्धिदर गत आर्थिक वर्षको भन्दा बढी हुने अनुमान छ ।

सार्वजनिक प्रशासन तथा रक्षा

चालु आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा यस क्षेत्रले ७.७३ प्रतिशत योगदान दिएको प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ । यस क्षेत्रमा चालु आर्थिक वर्ष २०७८-७९ को कुल मूल्य अभिवृद्धि (जीभीए) वृद्धिदर ४.०५ प्रतिशत हुने प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ । तीन तहको सरकारको सार्वजनिक प्रशासन तथा रक्षामा गरिएको खर्चको आधारमा यस क्षेत्रमा उक्त वृद्धिदर हासिल हुने अनुमान छ ।

शिक्षा

चालु आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा यस क्षेत्रले ८.१ प्रतिशत योगदान दिएको प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ । यस क्षेत्रमा अघिल्लो आर्थिक वर्षको तुलनामा चालु आर्थिक वर्ष २०७८-७९ मा कुल मूल्य अभिवृद्धि (जीभीए) ४.०८ प्रतिशतले वृद्धि हुने पूर्वानुमान गरिएको छ ।

निजी तथा गैरसरकारी क्षेत्रबाट सञ्चालित शैक्षिक गतिविधिहरूमा भएको परिवर्तित सूचकका आधारमा तयार गरिएको अनुमान अनुसार पछिल्लो वृद्धिदर हासिल हुने प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ । मध्यवर्ती उपयोग कम भएको तर आयमा बढोत्तरी भएका कारण निजी शैक्षिक संस्थाहरूको कुल मूल्य अभिवृद्धि (जीभीए) दर बढेको हो ।

स्वास्थ्य तथा सामाजिक कार्य

चालु आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा यस क्षेत्रले १.७९ प्रतिशत योगदान दिएको प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ । यस क्षेत्रतर्फ आर्थिक वर्ष २०७७-७८ को तुलनामा चालु आर्थिक वर्षमा ६.९१ प्रतिशतले कुल मूल्य अभिवृद्धिमा (जीभीए) वृद्धि हुने प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ ।

अन्य क्रियाकलापहरू

औद्योगिक वर्गीकरण अनुसारका कला मनोरञ्जन तथा अन्य रोजगारदाता घरपरिवारका क्रियाकलापहरू र आफ्नो उपयोगको लागि घरपरिवारको वस्तु तथा सेवा उत्पादनका क्रियाकलापहरूलाई अन्य सेवाका क्रियाकलापमा समावेश गरिएको छ । यी क्षेत्रले ०.६१ प्रतिशत योगदान दिएको प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ ।

यस क्षेत्रमा कुल मूल्य अभिवृद्धि (जीभीए) वृद्धिदर अघिल्लो आर्थिक वर्षको तुलनामा चालु आर्थिक वर्ष २०७८-७९ मा ३.७९ प्रतिशत हुने प्रारम्भिक अनुमान छ । केन्द्रीय तथा स्थानीय सरकारको सामुदायिक, सामाजिक क्षेत्रमा गरिएको खर्चका आधारमा र निजी क्षेत्रहरूबाट सञ्चालित एफ.एम. रेडियो तथा टेलिभिजनजस्ता मनोरञ्जनात्मक सेवाको आर्थिक गतिविधिका आधारमा यस क्षेत्रको गार्हस्थ्य उत्पादनमा वृद्धि हुने अनुमान गरिएको छ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, वैशाख १५, २०७९ १३:५४