प्रधानन्यायाधीशको रोलक्रममा पर्न उच्चको न्यायाधीश पद नकार्दै महिना दिन छुट्टीमा मुख्य रजिस्ट्रार कुँवर

प्रधानन्यायाधीशको रोलक्रममा पर्न उच्चको न्यायाधीश पद नकार्दै महिना दिन छुट्टीमा मुख्य रजिस्ट्रार कुँवर

A+ A A-

ठ्याक्कै महिना दिनअघि न्यायपरिषद्‌बाट उच्च अदालतको न्यायाधीशमा नियुक्ति सिफारिस भएका मुख्य रजिस्ट्रार लालबहादुर कुँवरले उक्त पद नकार्दै एक महिना लामो छुट्टीमा बसेका छन् । मुख्य सचिवभन्दा वरियताक्रममा तल रहेको उच्च अदालतको न्यायाधीश बनाएको झोंकमा कुँवरले आफू न्यायाधीश बन्न नचाहेको निवेदन नै सर्वोच्च अदालतमा बुझाएका थिए ।

तर कामु प्रधानन्यायाधीश दीपककुमार कार्कीको निर्देशनमा सर्वोच्च अदालत प्रशासनले २२ चैतमा तीन दिनभित्र न्यायाधीशको रमाना बुझ्ने अल्टिमेटमसहितको पत्र मुख्य रजिस्ट्रारको सचिवालयमा दर्ता गराएको थियो । त्यस्तो पत्र दर्ता भएपछि नै कुँवर लामो बिदा बसेका हुन् ।

निलम्बित प्रधानन्यायाधीश चोलेन्द्र शमशेर जबराको पालामा भक्तपुर जिल्ला अदालत र सर्वोच्च अदालतको भवन निर्माणका क्रममा भ्रष्टाचार भएको भन्दै छानबिन गर्ने चाहना व्यक्त गरेपछि कुँवरले सहजताका लागि बिदामा बसेको आफू निकटस्थलाई बताएका छन् । एक महिनाभित्र छानबिन नटुंगिए बिदा थप्ने तर राजीनामा भने नदिने सुरमा कुँवर रहेको उनी निकट सर्वोच्चका एक अधिकारीले बताए । ‘छानबिन हुञ्जेल म कार्यालय नआएर सघाउँछु । त्यसपछि जिम्मेवारीमा फर्कन्छु,’ कुँवरलाई उद्धृत गर्दै उनी निकट स्रोत भन्छ ।

प्रधानन्यायाधीश बन्ने दाउपेच

उच्च अदालतको मुख्य न्यायाधीश वा सीधै सर्वोच्च अदालतको न्यायाधीश बनेमा प्रधानन्यायाधीशको रोलक्रममा उभिने महत्वकांक्षा समेत कुँवरले पालेका छन् । सबै शक्ति समीकरण मिलेमा कुँवरका लागि आउँदो जेठदेखि नै यो अवसर खुल्ने छ । २ जेठ २०७९ देखि सर्वोच्च अदालतकी वरिष्ठ न्यायाधीश मीरा खड्का र १९ जेठदेखि न्यायाधीश तेजबहादुर केसीले ६५ वर्षे उमेर हदका कारण अवकाश पाएपछि दुईवटा पद रिक्त हुनेछ ।

उक्त दुईवटा खाली पदमध्ये एकमा सोझै कुँवरले नियुक्ति पाएमा उनी नहकुल सुवेदीपछि प्रधानन्यायाधीश बन्ने रोलक्रममा उभिनेछन् । न्याय सेवाको राजपत्रांकित प्रथम श्रेणी वा सोभन्दा माथिल्लो तहमा कम्तीमा १२ वर्ष काम गरेको अनुभवीले सर्वोच्च अदालतको न्यायाधीश बन्न पाउने संवैधानिक व्यवस्था छ । कुँवरको यो योग्यता आउँदो ८ वैशाखमा पुग्छ । कुँवर राजपत्रांकित प्रथम श्रेणीमा ८ वैशाख ०६७ मा बढुवा भएका थिए ।

कानुनतः रोकावट नभए पनि हालसम्म मुख्य रजिस्ट्रार सोझै सर्वोच्चको न्यायाधीशमा नियुक्ति भएको अभ्यास भने छैन । मुख्य रजिस्ट्रारबाट मुख्य न्यायाधीश र महान्यायाधिवक्ताबाट सर्वोच्चको न्यायाधीशमा नियुक्तिको अभ्यास पनि पछि सुरु भएको हो । नहकुल सुवेदी पुस ०७४ मा मुख्य रजिस्ट्रारबाट मुख्य न्यायाधीश बनेका थिए भने हरिकृष्ण कार्की महान्यायाधिवक्ताबाट सर्वोच्चको न्यायाधीश नियुक्त भएका थिए । सर्वोच्चमा न्यायाधीश बन्ने पक्का भएपछि कार्की दुई महिनाअघि मात्र राजीनामा दिएर वैशाख ०७३ मा सर्वोच्च उक्लिएका हुन् । स्मरणीय रहोस् नयाँ अभ्यासकर्तामा दरिएका सुवेदी र कार्की दुवै प्रधानन्यायाधीशको रोलक्रममा उभिएका पात्र हुन् ।

सुवेदीपछि मुख्य रजिस्ट्रार बनेका राजनप्रसाद भट्टराई भने उच्च अदालतको न्यायाधीश मात्र बनेका थिए । माघ ०७७ मा नृपध्वज निरौला मुख्य रजिस्ट्रारबाट मुख्य न्यायाधीश बनका थिए ।

कुँवर मुख्य न्यायाधीश बनेमा पनि प्रधानन्यायाधीश बन्ने पालो आउन सक्छ । तर कुँवरभन्दा अघि मुख्य न्यायाधीश बनेका निरौला आउँदो जेठमा खाली हुने सर्वोच्चको न्यायाधीश पदमा पुग्ने प्रबल दाबेदार हुनेछन् । निरौला सर्वोच्चको उक्त खाली दरबन्दीमा न्यायाधीश बनेमा सुवेदीपछि ७ महिना न्यायालय हाँक्ने छन् । अर्को रिक्त दरबन्दीमा कुँवरले फड्को मारे भनेचाहिँ सुवेदीपछि प्रधानन्यायाधीशको रोलक्रममा उभिनेछन् ।

तर उच्च अदालतकै न्यायाधीश टेकप्रसाद ढुंगाना पनि सर्वोच्चको न्यायाधीश बन्ने दौडमा बलिया खेलाडी छन् । पुस ०७३ मा उच्च अदालतको न्यायाधीश बनेका ढुंगाना सर्वोच्चमा कुँवरभन्दा अगाडि उक्लिए पनि कुँवरको प्रधानन्यायाधीश बन्ने ढाको बन्द भइहाल्दैन । तर त्यसका लागि उनी मुख्य न्यायाधीशमा नियुक्त हुनुपर्छ वा सर्वोच्चका न्यायाधीशद्वय खड्का र केसीपछि रिक्त हुने दरबन्दीमा सर्वोच्चको न्यायाधीश बन्नुपर्छ ।

आउँदो ६ असोजमा कामु प्रधानन्यायाधीश दीपककुमार कार्की सेवानिवृत्त भएपछि हरिकृष्ण कार्की प्रधानन्यायाधीश बनेसँगै अर्को एउटा न्यायाधीशको पदसमेत रिक्त हुनेछ । कात्तिक ०७९ मा वमकुमार श्रेष्ठले समेत अवकाश पाउनेछन् । यी रिक्त पदमा पुगेर प्रधानन्यायाधीश बन्ने दौडमा सामेल हुने कुँवरको आकांक्षा हुनेछ ।

निलम्बित प्रधानन्यायाधीश चोलेन्द्र शमशेर जबरालाई सघाएको प्रतिशोधस्वरुप आफूलाई घटुवा गरेर उच्चको न्यायाधीश बनाएको भन्दै मुख्य रजिस्ट्रार कुँवरले उक्त पद अस्विकार गरेको निकटस्थहरूसँग बताउने गरेका छन् । कामु प्रधानन्यायाधीशको कार्यकाल आउँदो असोजसम्म मात्र भएकाले त्यसपछि आफ्ना लागि अनुकूल समय आउने अपेक्षासहित कुँवरले न्याय परिषद्को निर्णय नमान्ने आँट गरेका हुनसक्छन् । मुख्य रजिस्ट्रारमा उनको कार्यकाल २८ माघ २०८० सम्म छ । त्यतिञ्जेल मुख्य न्यायाधीश हुँदै सर्वोच्चको न्यायाधीश वा सोझै सर्वोच्चको न्यायाधीश बनेर उनी आफूलाई न्यायालयको नेतृत्व दाबीमा उभ्याउन चाहन्छन् ।

आफूभन्दा कान्छो व्यक्ति सर्वोच्चको न्यायाधीश बन्नुअघि कुँवर मुख्य न्यायाधीश हुँदै सर्वोच्च पुगे भने पनि न्यायपालिकाको नेतृत्वको रोलक्रममा उभिनेछन् । यदि याे आका‌ंक्षा पूरा भएमा कुँवरले नहकुल सुवेदीपछि कम्तीमा एक वर्ष न्यायलय हाँक्नेछन् ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, चैत २८, २०७८ ०६:२९