चुनावको मुखमा वामएकताको ‘रडोघडो’ बोकेर दौडिरहेका घनश्याम

A+ A A-

चुनावी अभियानको चटारोमा दौडिरहेको नेकपा एमालेको केन्द्रीय कमिटी बैठकको पूर्वसन्ध्यामा घनश्याम भुसालले वामएकताको आफ्नो ‘प्रस्ताव’को धारणा प्रस्ट्याउने प्रयास गरे ।

पत्रकारमाझ वामएकताको प्रस्ताव ठीक भएको दाबी गरिरहँदा भुसाल आफ्ना अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीलाई भने वामएकताको पक्षमा अहिले नै कन्भिन्स गराउन नसक्ने पनि बताइरहेका थिए । सँगसँगै उनी ‘ओलीको खानदानी गुट’का मान्छेहरू नै एकताको पक्षमा रहेको पनि दाबी गरिरहेका छन् ।

तर, ७ चैतको पोलिटब्युरो बैठकमा एमाले अध्यक्ष ओलीले एमालेबाट टुक्रिएर गएको माधव नेपालको नेकपा एकीकृत समाजवादी र नेकपा फुटपछि पूर्ववत् अवस्थामा फर्किएको माओवादी केन्द्रसँग कुनै हालतमा एकता नहुने प्रस्ट पारिसकेका छन् ।

भुसाल र रघुजी पन्तले वामएकताको कुरा उप्काएपछि पोलिटब्युरो बैठकमा आक्रोशित भएका ओलीले नेकपाबाट ‘घाइते’ भएर गएका पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ र एमालेबाट ‘घाइते’ भएर गएका माधवकुमार नेपालसँग एकता नै नगर्ने अडान राखे । पोलिटब्युरो बैठकमा भुसाल र पन्तले वामएकता गर्नुपर्ने कुरा उप्काएपछि ओलीले एकताको विपक्षमा करिब डेढ घण्टा समय खर्चिए । ओलीले भुसालले प्रस्ताव गरेको विषयको सैद्धान्तिक र वैचारिक पक्षमा एक शब्द पनि बोलेनन् ।

बरु उनले नेपाल, प्रचण्ड ‘वामपन्थी’ नै नभएको टिप्पणी गरे । बैठकमा ओलीले भुसालको एकता प्रस्ताव अस्वीकार गर्दै भने, ‘कसैसँग एकता हुँदैन । देशमा वाम नै छैन, केको एकता ? वाम भन्ने चीज नै छैन । अहिले वामपन्थी एकता हुँदैन । चुनावी एकता हुन्छ ।’

तर, भुसाल भने एकतालाई ‘वामशक्ति’ जोगाउने एक मात्र सञ्जीवनी बुटीका रूपमा अर्थ्याइरहेका छन् । तीन तहका चुनावमा जित्न पनि ‘वामएकता’ गर्नुपर्ने तर्क गरिरहेका छन् उनी । भन्छन्, ‘हामी छुट्टाछुट्टै चुनावमा गए पनि आ–आफ्नो शक्तिअनुसार जित्न सक्छौँ । तर, यसरी हुने जितले ‘कम्युनिस्ट स्पिरिट’ गुम्नेछ । सौदाबाजीमा गैरकम्युनिस्टको जित हुनेछ ।’

चुनावी जित मात्र नभई नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलन एकीकृत गर्न र त्यसका उपलब्धि जोगाउन पनि ‘वामएकता’ आवश्यक भएको भुसालको बुझाइ छ । तर, निकट विगतमै एमाले र माओवादी केन्द्रबीच एकता भएर जन्मेको नेकपाले दोहोरो टुटफुटको मार खेपेको छ ।

त्यो मारको चोटले एमाले, माओवादी र समाजवादी पङ्क्तिलाई अहिलेसम्म बिझाइरहन्छ । विभाजनको चोटले दिएको पीडा कम गर्न ओली, प्रचण्ड र नेपाल एकअर्काको नाम लिँदै गालीगलौजकै तहमा उत्रिरहेका हुन्छन् ।

तीन दलका नेताले एकअर्कोलाई गालीगलौज गरिरहँदा अरु दल र आमनागरिकले वामपन्थी नै खराब हुन् कि भन्ने बुझ्ने गरेको भुसालको भनाइ छ । माओवादी केन्द्र, एमाले र समाजवादी दलबीच सैद्धान्तिक र वैचारिक भिन्नता नभएको भुसालको ठम्याइ छ । सैद्धान्तिक र वैचारिक रूपमा तीनै दल एकै जमिनमा उभिएपछि पार्टी पनि एकै बनाउनुपर्ने उनकाे तर्क छ । उनी भन्छन्, ‘हामी सबै कम्युनिस्टबीच कुनै सैद्धान्तिक विमति छैन भने किन तीनवटा कम्युनिस्ट पार्टी बनाउने ? हामी तीन पार्टीबीच कुनै पनि प्रकारको सैद्धान्तिक र वैचारिक विमति छैन भने एउटै सिद्धान्त र विचारको रामरमिता किन गर्ने ?’

ओलीनिकटका एमाले नेताहरूले पनि भित्रभित्रै ‘वामएकता’ चाहेको भुसालको दाबी छ । ती नेताहरूले ओलीसँग एकताको कुरा भने गर्न नसकेको भुसाल बताउँछन् ।

कम्युनिस्टहरूले एकताभन्दा विभाजनका खातिर बढी परिश्रम गरेको उनको बुझाइ छ । ‘यो विभाजनमा ठूला नेता र हामी सबै जिम्मेवार छौँ,’ भुसाल वामएकताको सूत्र सुनाउँदै भन्छन्, ‘साना दुःखले विभाजन भाको होइन, कम्युनिस्ट आन्दोलन । हामी सबैले हाम्रो गल्ती भाको हो भन्ने स्वीकारियाे भने मात्रै चुनावमा गठबन्धन सम्भव छ, एकता सम्भव छ ।’

तर, भुसालले अपेक्षा गरेजस्तो ओली, प्रचण्ड र नेपाल पार्टी विभाजनमा आफ्नो गल्ती भएको स्वीकार्ने अवस्थामा भने देखिँदैनन् । २०७४ मा माओवादी केन्द्र र एमालेबीच ‘टाउके’ नेताहरूको स्वार्थको बलमा भएको एकता हो भन्नेमा भुसाल प्रस्ट छन् । अझै पनि यस्तो हुन सक्ने सम्भावना स्वीर्काछन् उनी ।

स्थानीय तहको चुनावको नतिजा वामपन्थीको पक्षमा नआएमा टाउके नेताहरूले आफ्नो स्वार्थको गठजोडमा एकता गर्न सक्ने उनको आकलन छ । तर, त्यसरी गरिएको एकताको नतिजा भने गतिलो नहुने पनि भुसालको भनाइ छ ।

त्यसैले नेताका स्वार्थमा आधारित नभई कम्युनिस्ट आन्दोलनका स्वार्थका आधारमा ‘वामएकता’ गर्नुपर्ने उनको बुझाइ छ । उनी भन्छन्, ‘त्यस्तो एकता खतरनाक हुन्छ भन्ने त हामीले देखिसकेका छौँ ।’

एमाले, माओवादी र समाजवादी तीनै दलभित्र एकताको पक्षमा नेता-कार्यकर्ता रहेको दाबी गरिरहेका भुसालको एकता प्रस्तावमा आमनागरिकको धारणा भने कतै भेटिँदैन । यसअगाडि वामपन्थी जेट र त्यसका दुई पाइलटको किचलोदेखि वाक्कदिक्क भएर विरक्तिएका आमनागरिक ‘वामएकता’का पक्षमा किन उभिने भन्ने प्रश्नको जवाफ भुसालसँग छैन ।

संयोग त के छ भने, भुसालले ‘वामएकता’को प्रस्ताव गरिरहँदा चिनियाँ विदेशमन्त्री वाङ यी आइतबार नेपाल उत्रिँदैछन् । यसअगाडि माओवादी केन्द्र र एमालेबीच एकता गराउन, नेकपा सग्लै राखिराख्न चिनियाँ पक्ष खुलेरै लागेको थियो । तर, चिनियाँ विदेशमन्त्रीको नेपाल भ्रमण र आफ्नो एकता प्रस्तावबीच कुनै साइनो नभएको भुसाल सुनाउँछन् ।

ओली ‘वामएकता’को पक्षमा नआउँदासम्म एमालेभित्र भुसालले सिद्धान्त र विचारको दियो बालेर एकताको बाटो देखाउन सक्ने अवस्था भने छैन । तैपनि अति आशावादी भएर भुसाल भन्छन्, ‘ढिलोचाँडो एकता गर्ने ठाउँमा आउनुहुन्छ साथीहरू भन्ने मेरो बुझाइ छ ।’

माओवादीमा प्रचण्डलाई फकायो भने वामएकताको पक्षमा उभ्याउन सकिने उनको दाबी रह्यो । एमालेबाट फुटेर गएको माधव नेपालको समाजवादी पार्टी आफैँले एकता गर्नुपर्छ भन्न नसके पनि नेपाल एकताको पक्षमा रहेको उनले दाबी गरे । यो दाबीको मुख्य आधार उनले आफूलाई कम्युनिस्ट मान्ने नेता/कार्यकर्ताको सद्भाव बनाएका छन् । उनी भन्छन्, ‘तीनवटै दलमा कतिपय यस्ता नेता/कार्यकर्ता छन्, जसको जिनमा अझै पनि कम्युनिस्ट चरित्र छ, उनीहरू अझै पनि एकताको पक्षमा छन् ।’

भोलिको केन्द्रीय कमिटी बैठकमा ‘वामएकता’ विषयले प्रवेश पाउँछ कि पाउँदैन भन्ने सवालमा भने भुसाल रोचक सुनिए । ‘अब त्यहाँ त केही हुने होइन, ओलीजीले जे भन्नुभयो, त्यही हुन्छ,’ उनले भने ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, चैत ८, २०७८ १८:१६