अवैधानिक हैसियतमा कार्यरत महिलाहरू स्वदेश फर्किन किन डराउँछन् ?

A+ A A-

मध्यपूर्वका देशमा करिब साढे २ लाख नेपाली महिलाहरू अवैध रूपमा बसेर काम गरिरहेका छन् । सरकारले २०७५ सालयता खाडीका देश र मलेसियामा अवैध रूपमा बसेका घरेलु महिला कामदारलाई घरबिदामा आएर काममा फर्किनका लागि पुनः श्रम स्वीकृति दिने निर्णय दुई पटक गरिसकेको छ ।

सरकारले पुनः श्रम स्वीकृति दिने निर्णय गरे पनि उनीहरू स्वदेश फर्किन डराइरहेका छन् । सरकारले दिएको अवसरको सदुपयोग गर्न उनीहरूले कुनै चासो देखाएका छैनन् ।

चैत २०७३ मा संसद्‌को अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध तथा श्रम समितिले खाडी र अन्य मुलुकमा घरेलु कामदार पठाउन पूर्ण रूपमा प्रतिबन्ध लगाउन सरकारलाई निर्देशन दिएको थियो । यो बेलादेखि रोजगारीका लागि खाडीका देश र मलेसिया पुगेका घरेलु महिला कामदार स्वदेश नफर्की रोजगारदाता कम्पनीको शरण लिएर काम गर्दै बसेका छन् ।

गत महिना श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षामन्त्री कृष्णकुमार श्रेष्ठले वैदेशिक रोजगारीमा घरेलु कामदार पठाउने निर्देशिका, २०७२ को दफा २३ बमोजिम बाधा अड्काउ फुकाउने अधिकार प्रयोग गरी अप्ठ्यारोमा परेका महिलाहरूलाई पुनः श्रम स्वीकृति प्रदान गर्ने निर्णय गरेका थिए ।

यस्तै, मन्त्रीस्तरीय निर्णय २०७५ सालमा तत्कालीन श्रममन्त्री गोकर्ण विष्टले पनि गरेका थिए । निर्देशिकाअनुसार नै निर्णय भए पनि घरबिदामा आएका घरेलु महिला कामदारहरू सहज रूपमा पुनः श्रम स्वीकृति नदिएपछि विभिन्न देशमा रहेका महिला कामदार घरबिदामा नेपाल आएनन् ।

श्रम मन्त्रालयकै तथ्यांकमा करिब साढे २ लाख खाडीका देश र मलेसियामा कार्यरत घरेलु महिला कामदार सात वर्षयता स्वदेश नै फर्किएका छैनन् । उनीहरूको श्रम अवधि सकिएको नै ५ वर्ष भइसकेको श्रम मन्त्रालयकै तथ्यांकमा उल्लेख छ ।

२०७३ मा प्रतिबन्ध लगाउनुभन्दा दुई वर्षअघि घरेलु रोजगारीमा गएका महिला कामदार पनि स्वदेश नफर्की रोजगारदाता कम्पनीमै लुकेर काम गर्दै बसेको विभिन्न संघ–सस्थाको अध्ययनमा औँल्याइएको छ ।मलेसिया र खाडीका देशमा ठूलो संख्यामा नेपाली महिला कामदार घरेलु रोजगारीमा स्वदेश नफर्की काम गरिरहेको आमकास नेपालकी निर्देशक विजय राई बताउँछिन् ।

रोजगारी गुम्ने डरले महिलाहरू स्वदेश नफर्केर उतै काम गरिरहेको उनले बताइन् । ‘प्रतिबन्ध लगाउनुअघि मलेसिया तथा खाडीका देशमा पुगेका र अवैध बाटोबाट ती देश पुगेका महिलाहरूले रोजगारदाताको व्यवहार र कमाइ राम्रो भएकै कारण स्वदेश फर्किन चासो देखाएका छैनन् । यो उनीहरूको बाध्यता पनि हो,’ उनले भनिन्, ‘सरकारले घरेलु कामदार पठाउन प्रतिबन्ध लगाएका कारण अवैध बाटोबाट जाने कामदार झनै जोखिममा परेका छन् । एकातिर भागेर अथवा तस्करीको भरमा जानुपर्ने अवस्था छ । योभन्दा ठूलो समस्या के हुन्छ ? ।’

सरकारले घरबिदामा आएका घरेलु महिला कामदारहरूलाई सहज रूपमा पुनः श्रम स्वीकृति नदिएपछि उनीहरू स्वदेश फर्किन डराएको उनको भनाइ छ ।

फर्किने मौका सरकारले दिएको छ : श्रम मन्त्रालय

श्रम मन्त्रालयले विभिन्न देशका नियोगबाट लिएको तथ्यांकअनुसार साउदीमा ३० हजार, मलेसियामा ५० हजार, यूएईमा ५० हजारमाथि, कतारमा ४० हजार, कुवेतमा २० हजार, ओमानमा ५ हजार, लेवलानमा ५ हजार र खाडीका अन्य देशमा २० हजार नेपाली महिला कामदारहरू अवैध रूपमा बसेर घरेलु काम गरिरहेका छन् ।

सरकारले लगाएको प्रतिबन्धका कारण स्वदेश फर्किन नपाएका ती महिला कामदारका हकमा पुनः श्रम स्वीकृति खुलाएको श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयका सह–सचिव तथा प्रवक्ता डण्डुराज घिमिरेले जानकारी दिए ।

मलेसिया र खाडीका देशमा सरकारले प्रतिबन्ध लगाएपछि नेपाली महिला दलालमार्फत तेस्रो देशहुँदै जाने गरेका छन् । यसरी विदेशिएका महिलाहरू आर्थिक शोषण, मानव बेचबिखन र शारीरिक शोषणमा पर्ने गरेको र पीडितहरू स्वयम् उजुरी लिएर वैदेशिक रोजगार विभागमा धाउने गरेका छन् ।

वैदेशिक रोजगार विभागका अनुसार अवैध रूपमा गएका महिलाको कुनै अभिलेख नहुनाले नै शोषण, मानव बेचबिखन तथा ठूलो संख्यामा श्रम गन्तव्य मुलुकमा अलपत्र परेर उद्धार गर्नुपर्ने अवस्थामा उनीहरू बसेका छन् ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, चैत ९, २०७८ ०६:३७