हत्याका आरोपी कानुनबाट बच्न श्रम स्वीकृति लिएर वैदेशिक रोजगारीमा

A+ A A-

नेपालमा हत्याको अभियोग लागेका केही व्यक्तिहरू श्रम स्वीकृति लिएर वैदेशिक रोजगारीमा विभिन्न देश जाने गरेको पाइएको छ । नेपालमा व्यक्ति हत्याको अभियोग लागेका आरोपी वैदेशिक रोजगारीमा गई स्वदेश नफर्की उतै लुकेर बस्ने गरेको विभिन्न घटनाले देखाएको छ ।

गत साता प्रहरीको इन्टरपोल शाखाले हत्या अभियोगका लागेका दुई आरोपीलाई कतार र बहराइनबाट पक्राउ गरी नेपाल ल्याएको थियो । उनीहरू व्यक्ति हत्या आराेपित हुन् ।

कास्कीको लेखनाथमा मजदुरी गरी बस्ने सुनसरी धरानका २० वर्षीय रोजन राईको हत्यामा संलग्न अभियुक्त कास्कीकै ४६ वर्षीय अशोक गुरुङलाई १५ वर्षपछि प्रहरीले बहराइनबाट गत मंगलबार पक्राउ गरी नेपाल ल्याएको छ ।

हत्यामा संलग्न रहेका आरोपी गुरुङ घटनापश्चात् वैदेशिक रोजगारीको सिलसिलामा बहराइन गएका थिए । उनी १५ वर्षदेखि नै बहराइनमा अवैध रुपमा काम गर्दै बसेको प्रहरीले जनाएको छ ।

२०६३ साल वैशाखमा कुटपिटबाट सख्त घाइते भएका रोजन राईको उपचारका क्रममा सोही वर्ष २ जेठमा मृत्यु भएको थियो ।

उनीविरुद्ध अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा खोजतलास तथा पक्राउका लागि जिल्ला प्रहरी कार्यालय कास्कीको अनुरोध आएपछि प्रहरीको इन्टरपोल महासचिवालयबाट २०७८ मङ्सिर २७ मा ‘रेड नोटिस’ जारी भएकाे थियो ।

गुरुङलाई थप अनुसन्धान तथा आवश्यक कानुनी कारबाहीका लागि जिल्ला प्रहरी कार्यालय कास्की पठाएको छ ।

त्यस्तै, इन्टरपोलबाट रेड कर्नर नोटिस जारी भएका फरार अपराधी सिरहा विष्णुपुर गाउँपालिका–५ लक्ष्मीपुर ठेगाना भएका ४१ वर्षीय विक्की मुस्कान भनिने भोगेन्द्रप्रसाद यादवलाई ६ वर्षपछि प्रहरीले कतारबाट नेपाल ल्याएको छ ।

ललितपुर लेलेमा २०७२ वैशाखमा श्रीमती आरती परियारलाई धारिलो हतियारले घाँटी रेटी हत्या गरेको घटनामा संलग्न रहेकाे आराेपित यादव रोजगारीका लागि कतार गएका थिए । उनलाई पनि प्रहरीले इन्टरपोल महासचिवालयको सहयोगमा कतारबाट पक्राउ गरी नेपाल ल्याएको छ ।

यादवलाई थप अनुसन्धानसँगै आवश्यक कानुनी कारबाहीका लागि महानगरीय अपराध महाशाखामा बुझाइएको इन्टरपोल शाखाले जानकारी दिएको छ ।

यादव र गुरुङलाई अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा खोजतलास एवं पक्राउका लागि महानगरीय अपराध महाशाखाको अनुरोधमा २०७६ पुसमा इन्टरपोल महासचिवालयबाट सुपुर्दगी तथा २०७७ साउन ‘रेड नोटिस’ जारी भएको थियो ।

यसैगरी, गत पुसमा कर्तव्य ज्यान मुद्दामा १७ वर्षदेखि फरार रहेका उदयपुरको बेलका नगरपालिका–६ का ४० वर्षीय गोविन्द मगरलाई साउदी अरबबाट पक्राउ गरी प्रहरीले नेपाल ल्याएको थियो ।

इन्टरपोलद्वारा ‘रेड नोटिस’ जारी भएका फरार मगरलाई साउदीमा पक्राउ गरिएपछि प्रहरी प्रधान कार्यालय इन्टरपोल शाखाको समन्वयमा नेपाल ल्याइएको थियो ।

आरोपित मगरले २०६१ मङ्सिर १३ मा मानबहादुर तामाङको हत्या गरेको मुद्दामा जिल्ला अदालत उदयपुरबाट पक्राउ अनुमतिप्राप्त भई इलाका प्रहरी कार्यालय रामपुर ठोक्सिलाको अनुरोधमा प्रहरी प्रधान कार्यालय इन्टरपोल शाखाले इन्टरपोल महासचिवालयसँगको सहयोगमा खोजतलास गरेको थियो ।

गुरुङ, यादव र मगरजस्तै नेपालमा आपराधिक क्रियाकलापमा संलग्न व्यक्ति वैदेशिक रोजगारीमा जाने गरेको प्रहरीका विभिन्न अध्ययनमा उलेल्ख छ । प्रहरीका अनुसार नेपालमा आपराधिक क्रियाकलापमा संलग्न ७० जनाभन्दा धेरै आरोपितको ‘रेड नोटिस’ प्रहरीसँग छ ।

उजुरीका आधारमा सबै आरोपितलाई ल्याउन प्रहरीले प्रयास र सम्बन्धित देशसँग कानुनी परामर्शसमेत गरिरहेको प्रहरी प्रवक्ता विष्णुकुमार केसीले जानकारी दिए । आरोपित विभिन्न देश र सरकारको पहुँच कम भएको क्षेत्रमा गएर बसेका कारण खोज्न समस्या हुने गरेको उनले बताए ।

अपराधी कसरी विदेशिन्छन्

अनलाइन प्रणाली र सरकारी कार्यालयकबीच समन्वयन नहुँदा नेपालमा हत्या अभियोग लागेको व्यक्ति वैदेशिक रोजगारीमा जाने गरेको प्रहरीको विभिन्न अध्ययनमा औँल्याइएको छ ।

नेपालमा आपराधिक क्रियाकलापको आरोप लागेको आरोपी वैदेशिक रोजगारीमा जाने गरेको पाइयो । यो विषयमा सरकार गम्भीर भएर लाग्नुपर्ने वैदेशिक रोजगार विभागका महानिर्देशक शेषनारायण पौडेल बताउँछन् ।

सरकारले नेपालमा गम्भीर अपराध गरेको व्यक्तिको तथ्यांक अध्यागमन र श्रम कार्यालयमा राख्नुपर्ने उनले बताए । ‘जिल्लामा अपराध गरेका दोषीले राहदानी पहिला नै बनाएको हुन्छ । उनीहरूको आपराधिक रेकर्ड प्रहरी र श्रम कार्यालयमा हुँदैन । जसका कारण उनीहरू विदेशिने गरेका थिए’, उनले भने, ‘विगत केही वर्षयता भने सामान्य मुद्दा लागेको व्यक्ति पनि वैदेशिक रोजगारीमा जान सक्दैन । वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारका हकमा सबै अनलाइन प्रणालीबाट परीक्षण हुन्छ ।’

सरकारसँग नेपालमा अपराधीको पहिचान गर्न कुनै अनलाइन प्रणाली अहिले नहुँदा आपराधिक क्रियाकलापमा संलग्न आरोपी भागेर विदेशमा लुक्ने गरेको सरोकारवालाहरूको आरोप छ ।

नेपालमा ज्यान मारेका, मानव तस्करीको मुद्दा लागेका र अन्य ठूला आपराधिक क्रियाकलापको आरोप लागेका अपराधी विदेशिनु भनेको सरकारको ठूलो कमजोरी देखिएको रोजगारविज्ञ डा. गणेश गुरुङ बताउँछन् ।

सरकारको संयन्त्रबीच समन्वय नहुँदा अपराधीले फाइदा उठाउने गरेको डा. गुरुङले बताए । ‘नेपालमा व्यक्ति हत्याको अभियोग लागेको व्यक्ति श्रम स्वीकृति लिएर वैदेशिक रोजगारीमा जानु भनेको सामान्य विषय होइन । यस्तो घटनाबाटै थाहा हुन्छ सरकारको सयंन्त्र कति कमजोर छ भन्ने’, उनले भने ।

नेपालको सम्बन्धित मन्त्रालय, प्रहरी र कूटनीतिक नियोगबीच समन्वय गरेर हत्या अभियोग लागेको व्यक्ति वैदेशिक रोजगारीमा जानबाट रोक्नुपर्ने उनको सुझाव छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, फागुन २९, २०७८ १७:०७