जटिल अवस्थामा कार्यकारी निर्देशक बनेका थानीलाई आयल निगमकाे भ्रष्टाचार राेक्ने चुनाैती

जटिल अवस्थामा कार्यकारी निर्देशक बनेका थानीलाई आयल निगमकाे भ्रष्टाचार राेक्ने चुनाैती

A+ A A-

कुनै समय धेरै घाटामा जाने सरकारी संस्थानमध्येको नेपाल आयल निगम पनि एक थियो । तर विगत ६ वर्ष लगातार नाफामा गएका थोरै संस्थानहरूमा पनि निगम पर्छ । यो संस्थाले पेट्रोलियम पदार्थको कारोबारमा एकाधिकार कायम गरेको छ । एकाधिकारको कारण सबै व्यापार उसकै हातमा छ, तर केही चुनौती पनि ।

आर्थिक वर्ष २०७१/७२ देखि लगातार ६ वर्ष नाफामा गएको निगमले गत आर्थिक वर्ष २०७७/७८ बाट फेरि घाटाको जग हालेको छ । यही गतिमा वर्षभर घाटा भयो भने विगत ६ वर्षमा गरेको नाफा भन्दा धेरै चालु वर्षको घाटा हुनेछ ।

तत्कालीन प्रधानमन्त्री सुशील कोइरालाको कार्यकालमा पेट्रोलियम पदार्थमा स्वचालित मूल्य प्रणाली लागू गरिएपछि निगम नाफामा गएको थियाे । स्वचालित मूल्य प्रणाली लागू भएपछि आयल निगमभित्रकाे विकृति र मूल्य समायाेजन भएलगत्तैकाे सडक आन्दोलनकाे परिपाटी एक हदसम्म समाधान भयो ।

तर तत्कालीन अर्थमन्त्री युवराज खतिवडाले पेट्रोलमा अतिरिक्त १० रुपैयाँ कर बढाएपछि निगमको लागत बढ्यो भने यता स्वचालित मूल्य प्रणाली कार्यान्वयन गर्न पनि आयल निगम चुक्यो । यसको परिणाम अहिले देखिएको छ ।

चालु आर्थिक वर्षको फागुनसम्म निगम २८ अर्ब रुपैयाँ घाटामा पुगिसकेको छ ।

थानीको प्रवेश

अत्यन्तै कठिन अवस्थामा इन्जिनियरिङ पृष्ठभूमिका उमेशप्रसाद थानीको आयल निगममा प्रवेश भएको छ ।अहिले अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा तेलको मूल्यवृद्धि भइरहेको छ भने नेपालमा चुनाव आइरहेको छ । पछिल्लो महिना १० रुपैयाँले नेपालमा समेत इन्धनकाे मूल्यवृद्धि भएको छ । यस्तो अवस्थामा राजनीतिक दबाबले पनि अब मूल्य वृद्धि गराउन सहज छैन ।

निगम अहिले पेट्रोलको कारोबार घटाएर घाटा कम गर्ने अवस्थामा पुगेकाे छ । यही बेला व्यवसायीहरूले कमिसन बढाउन दबाब दिइरहेका छन् । कमिसन नबढाए कारोबार नै रोक्नेसम्मका चेतावनी व्यवसायीले दिएको अवस्थामा निगमलाई थप घाटा लाग्ने अवस्था देखिन्छ ।

'अहिले चुनौतीपूर्ण अवस्था हो, राजनीतिक नियुक्ति भएका कारण स्वचालित मूल्य प्रणाली पूर्ण रूपमा लागू गर्छु भन्नुहुन्छ कि सरकारमा भएको दलकाे फाइदा हेरेर निर्णय हुन्छ, त्यसले असर गर्नेछ', निगमका एक निर्देशकले भने, 'व्यवसायीहरूले देखाउने लाेभबाट कति जोगिनुहुन्छ भन्ने पनि कुरा छ।'

रोचक कुरा के छ भने आयल निगमको कार्यकारी निर्देशक भएपछि कुनै त्यस्ता अपवाद पात्र मात्रै छन् जाे अख्तियारको छानबिनमा परेका छैनन् । अघिल्ला कार्यकारी निर्देश सुरेन्द्र पौडेलले भन्ने गरेका थिए-यहाँबाट अनियमिमतताको आरोप नलागेर कार्यकाल पूरा गरियो भने यो मेरो लागि ठूलो सफलता हुनेछ ।

पौडेलको ४ वर्षकाे कार्यकालमा निगम निरन्तर नाफामा गए पनि उनी बाहिरिने क्रममा भने घाटा लाग्न सुरु भयाे । सीए पृष्ठभूमिबाट निगम प्रवेश गरेका पौडेलले आर्थिक रूपमा सफल नै बनाए पनि इन्जिनियर पृष्ठभूिका थानी कसरी आफूलाई अघि बढाउँछन् प्रतिक्षाकाे विषय हो ।

को हुन् थानी ?

थानी शैक्षिक योग्यताको हिसाबले इन्जिनियरिङ अध्ययन संस्थान पुल्चोकबाट जलस्रोत र समाजशास्त्रमा स्नातकोत्तर हुन् । पेशागत रूपमा इन्जिनियर उनले एलएलबी गरेर कानुन व्यवसायीको अनुमतिपत्र समेत लिएका छन् । उनी अघिल्लो पटक पनि शेरबहादुर देउवाकै कार्यकालमा सरकारकाे अर्को संस्थान नेपाल विद्युत प्राधिकरण सञ्चालक समिति सदस्य बनेका थिए ।

विशेषगरी कांग्रेसका उपसभापति पूर्णबहादुर खड्का निकट मानिने उनी विगतमा प्राध्यापन पेशामा समेत थिए । हाल उनी कांग्रेसकाे शुभेच्छुक संस्था सेन्टर फर डेमोक्र्याटिक इन्जिनियर्स नेपाल (सिडेन) का अध्यक्ष पनि हुन् । विगतमा नेपाल इन्जिनियरिङ एसोसिएसनको महासचिव तथा इन्जिनियरिङ काउन्सिलको रजिष्ट्रार समेत बनेका थिए ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, फागुन २७, २०७८ ०९:०८