डलरको मूल्य अहिलेसम्मकै उच्च, यी हुन् नेपालमा पर्ने मुख्य चार प्रभाव

A+ A A-

डलरको मूल्य अहिलेसम्मकै उच्च बिन्दुमा पुगेको छ । यसको अर्थ नेपाली रुपैयाँ थप कमजोर भएको छ । कच्चा पदार्थको मूल्यवृद्धि तथा तयारी वस्तुको ढुवानी तथा मूल्यवृद्धिका कारण नेपालजस्ता मुलुकको अर्थतन्त्रमा चुनौती थियाे । यही बेला डलरको मूल्य पनि अहिलेसम्मकै उच्च बिन्दुमा पुगेपछि चुनाैती थपिएकाे विज्ञहरूले बताएका छन् ।

डलरको मूल्य बढ्दा नेपालको अर्थतन्त्र थप समस्यामा पर्न सक्ने अर्थविद्हरूकाे भनाइ छ । अहिले १ डलरका लागि करिब १ सय २३ रुपैयाँ ४४ पैसा खर्चनुपर्ने देखिएको छ । मंगलबार विदेशी विनिमयदर अनुसार १ डलर खरिद गर्न १ सय २२ रुपैयाँ ८४ पैसा र बिक्री गर्दा अर्थात् सर्वसाधारणले १ डलर किन्न १ सय २३ रुपैयाँ ४४ पैसा बुझाउनुपर्नेछ ।

यसअघि २०७७ वैशाखमा एक डलरको खरिद मूल्य १ सय २३ रुपैयाँ २४ पैसा पुगेको थियो । राष्ट्र बैंकका अधिकारीहरू अहिलेको आर्थिक स्थितिअनुसार डलरको मूल्य बढ्दा नेपाललाई थप आहत हुने बताउँछन् । मूल्यवृद्धिदर सन्तुलनमा राख्नुपर्ने र विदेशी मुद्राको सञ्चिति बढाउनुपर्ने दबाब रहेको छ । मूल्यवृद्धिदर बढ्ने र आयातको बिल पनि बढी हुने भएकोले दुवैमा दबाब हुने देखिएको हाे ।

'डलरको मूल्य बढेपछि मूल्यवृद्धिमा त थप चाप पर्छ नै, आयातको बिल पनि बढ्ने भएकोले सञ्चितिमा पनि प्रभाव पर्छ', राष्ट्र बैंकका अनुसन्धान विभाग प्रमुख गुणाकर भट्टले भने । डलर बढ्दा पर्यटन क्षेत्रमा लाभ हुन्छ । तर, अहिले पर्यटकीय गतिविधि राम्रो बन्न सकेकाे छैन । विदेशमा काम गर्न बसेका श्रमिकहरूले पठाउने रकमको नेपाली रुपैयाँ भने बढी हुनेछ ।

तर, नेपालको आयात व्यापार भने डलरका कारण महँगो हुने गर्छ । चालु वर्षको ७ महिनाको तथ्यांकलाई आधार मान्दा दैनिक ६ अर्ब रुपैयाँ बराबरको विदेशी वस्तुको आयात भएको छ । यसमा २० प्रतिशतसम्म भारतीय बजारमा भारतीय कच्चा पदार्थले बन्ने र डलरको प्रत्यक्ष प्रभाव नपर्ने भए पनि अन्यमा भने असर पर्ने व्यापारविद्हरूको भनाइ छ । सबैभन्दा बढी आयात हुने पेट्रोलियम पर्दाथको मूल्य डलरमा घटे पनि भारतले पनि पेट्रोल आयात गर्ने भएकाले नेपाललाई लाभ पुग्न सक्दैन ।

अमेरिकी डलर बढ्दा सामान्यतया तेस्रो मुलुकबाट डरलमा किनिने सामानको मूल्य बढ्छ । तर, भारतीय बजारमा नै उत्पादन हुने वस्तुको खरिदमा भने कुनै प्रभाव नपर्ने जानकारहरू बताउँछन् । खासगरी छिमेकी देश भारतसँगै स्थिर विनिमयदर र उत्तरी छिमेकी देश चीनको विनीमयदर प्रायः स्थिर सरह देखिएका कारण नेपाललाई ठूलो घाटा नलागेको जानकार बताउँछन् । तेस्रो मुलुकबाट आयात हुने सामग्री र दोस्रो मुलुकसँग पनि डलरमा कारोबार गर्ने सामग्रीमा भने ठूलो असर परेको छ ।

त्यस्तै, नेपालले तिर्नुपर्ने ऋणको ब्याज र ऋणसमेत निकै बढ्नेछ । सरकाले लिएको ऋणमा समेत नेपालले घाटा व्यहाेर्नुपर्ने अवस्था छ । यस विषयमा नेपाल राष्ट्र बैंकले अध्ययन गर्ने जनाएकाे छ । मूल्यवृद्धिलाई सीमाभित्र राख्न नसक्दा भान्सा महँगो हुने देखिएकाे छ ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, फागुन २४, २०७८ ०८:५०