महेन्द्रको कृषिप्रेम : जसले ४० हजार लगानी गरेर ५ लाख कमाउँछन्

A+ A A-

लहलह परेको, हेर्दा नै ‘खाऊँ खाऊँ’ लाग्ने रायोको साग । त्यसको ठीक पछाडि बैगुनखेती । झापाको बाह्रदशी– ५ मा पर्ने पटुबारी टोलको बाटैबाट गज्जबको तरकारी खेती देखिन्छ । त्यो बाटो हिँड्ने कोही पनि एकैछिन रोकिएर खेती हेरेर हिँड्छन् । धेरैले त किनेरै लैजान्छन् । त्यो लोभलाग्दो तरकारी खेती हो महेन्द्र राजवंशीको । उनले जानेदेखि नै खेती गर्दै आएका छन् । उनको अघिल्लो पुस्ताले पनि खेती किसानीमै जिन्दगी बितायो । राजवंशी पनि पुर्ख्यौली पेसामा रमाइरहेका भेटिन्छन् ।

राजवंशीले ५ कट्ठा जग्गामा सब्जीखेती गरेका छन् । यतिबेला उनको बगानमा रायोको सागको सिजन चलेको छ । उनलाई सब्जी खेतीमा जुन आनन्द मिल्छ, त्यो अरू केहीमा पाउँदैनन् । भन्छन्, ‘अरु त केही आउँदैन पनि, मैले जे जानेको छु, त्यो यही खेती हो, यसमा जति मजा र सजिलो अरू केही गर्दा पनि हुन्न ।’

हुनैलाई चाहिँ राजवंशीको आम्दानी वर्षको ५ लाख हाराहारीमा हुन्छ । कहिलेकाहीँ सबै मिलेको बेला ६ लाखसम्म पुग्छ । यति आम्दानीले उनको परिबार सजिलै चलेको छ । ५–६ लाखसम्म पुर्‍याउन उनले जम्मा ४० हजारको हाराहारीमा लगानी गर्छन् । मेहनतबाहेक उनको बालीमा लाग्ने मूल्य ४० हजार हो । उनले भने, ‘अरू के पेसामा यति थोरै लगानी गर्दा यति धेरै आम्दानी होला र ?’

राजवंशी सुनाउँछन्, ‘खेती गर्न सजिलो पनि छ, रमाइलो पनि ।’ मान्छेले ‘विदेश–विदेश’ भनेको सुनेर हैरान लाग्छ उनलाई । उनले बारीमा जति सजिलै तरकारी रोपे, उनको परिवारको सपना उति नै सजिलो गरी हुर्कियो । उनको विचारमा मान्छे विदेश जानै पर्दैन, गर्न सके यहीँ सब थोक छ । ‘अर्काको देशमा किन पो जानु र ?’ उनी भन्छन्, ‘दु:ख–बिराम, सारो–गाह्रो पर्दा आफन्त हुँदैनन्, सहयोग गर्ने कोही हुन्नन्, यहीँ धेरै गर्न सकिन्छ ।’

राजवंशीले कृषिखेतीका लागि कतैबाट तालिम लिएका छैनन् । उनी पुर्ख्यौली शैलीमा खेती गरिरहेका छन् । कहिले रोग, कहिले मौसम केहीको जानकारी नहुँदा बेलामौकामा समस्या पर्ने गरेको छ । ‘कतैबाट तालिम लिएको छैन, त्यही भएर होला बेला–बेला तरकारी नाश हुने गरेको छ,’ उनी भन्छन्, ‘तर, पनि चलिरहेको छ ।’

राजवंशी पेसाप्रति धेरै खुसी छन् । उनी प्राय: बारीमा भेटिन्छन् । उनलाई तरकारी खेतीले राम्रो आम्दानी भएको छ । तरकारी खेतीको आम्दानीले ५ कट्ठा जग्गा जोडे । छोराछोरी पढाए । परिवार चलेकै छ । दुःख, बिराम टरेको छ । वरपरका पनि उनको खेतीबाली देखेर कृषि पेसामा आकर्षित हुँदैछन् । छर–छिमेकमा राजवंशी प्रशंसाको पात्र बनेका छन् ।

उनी हरेक बिहान ४ बजे सब्जी बेच्न बिर्तामोडको कृषि थोक पुग्छन् । होलसेल बिक्री गर्दा पनि उनको दैनिक २ हजार हराउँदैन । उनी भन्छन्, ‘बेलामौकामा दिनको ५ हजारसम्म आम्दानी पुग्छ ।’ उनी धान खेतीभन्दा पनि सब्जी खेतीमै धेरै आम्दानी हुने बताउँछन् । उनी सिजनअनुसारका सबै तरकारी उब्जाउँछन् । केही वर्षअगाडि धान रोपी हेरे । तर, त्यसमा तरकारीबाट हुनेजति आम्दानी देखेनन् । उनले धानखेती गर्नै छाडिदिए । उनलाई धानखेतीमा दुःख गर्ने जाँगर पनि छैन । ‘सब्जीले टन्न खान पुर्‍याएकै छ, किन धानमा दुःख गर्नु र ?’ उनले प्रश्न गरे ।

उनले धेरैको प्रशंसा र पुरस्कार पाइसके । ६० हजार नगदसहित प्रमाणपत्र दिएर केही समयअगाडि झापाको सहारा सहकारीबाट उनी पुरस्कृत भए । बाह्रदशी गाउँपालिकाले उनलाई सहयोग गरेको सुनाउँछन् । ‘पैसा नै पाएको त सहाराबाट मात्र हो,’ उनले सुनाए, ‘गाउँपालिकाले धेरै कृषिका औजार र उपकरण दिएको छ ।’

त्यसो त राजवंशी खेतीमा रासायनिक मल प्रयोग गर्दैनन् । गाईवस्तुको गोबर मलभन्दा राम्रो उनलाई अरू मल लाग्दैन । धेरै कीरा लाग्यो भने निम छर्किन्छन् । माटोसँग खेलिरहन्छन्, बालीसँग खेलिरहन्छन् । खासै रासायनिक मल आवश्यकता पनि महसुस गरेका छैनन् ।

‘गर्दा स्वदेशमै हुने रहेछ’को गतिलो उदाहरण हुन् उनी । इच्छा र इमानदारिता हुने हो भने सानै काम गरेर पनि धेरै आम्दानी गर्न सकिने राजवंशीले पुष्टि गरिदिए ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, माघ २५, २०७८ १२:२३