ओलीले प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री बनाउनुपर्छः भीम रावल

A+ A A-

पछिल्लो समय सत्तारुढ नेकपामा पार्टीको भावी कार्यदिशाबारे विवाद बढेको छ । पार्टी एकतासँग महाधिवेशनसम्मका लागि जनताको जनवादलाई कार्यदिशा बनाएर जाने पूर्व सहमतिअनुसार अहिले जनताको बहुदलीय जनवाद कि २१औं शताब्दीको नौलो जनवाद भन्ने विषयमा विवाद सुरु भएको हो । योसँगै पार्टी एकतामा लागि भएको सहमतिअनुसार सरकारको नेतृत्वसमेत फेरिनुपर्ने विषयले चर्चा पाएको छ । पार्टीमा देखिएको कार्यदिशा विवाद र सरकारको नेतृत्व आलोपालो गर्ने भन्ने विषयबारे नेकपाका नेता भीम रावलसँग शिलापत्रका प्रदीप बस्नेतले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश ः

नेकपाको कार्यदिशाको विवादको विषय के हो ?

दुई ठूला कम्युनिस्ट पार्टीबीचको एकता हुँदै गर्दा महाधिवेशनसम्म कसरी जाने र त्यस बेलासम्म के गर्ने भन्ने प्रस्ट लिखित सहमति नै भएको हो । जब महाधिवेशनको मिति नै तय नभएको अवस्थामा अहिले आएर कार्यदिशाबारे विवाद गर्नुको कुनै औचित्य छैन । अध्यक्षद्वयले गरेको सहमतिअनुसार पार्टी चल्नुपर्ने हो । अहिले किन विवाद निकालियो, मैले बुझेको छैन । तत्कालीन नेकपा एमालेको जनताको बहुदलीय जनवाद र तत्कालीन नेकपा माओवादी केन्द्रको २१औं शताब्दीको जनवादका विषयमा यदि समस्या नै हो भने महाधिवेशनमा छलफल गर्नुपर्ने हो ।

अहिले किन विवाद सुरु भयो त ?

अहिले यसबारे बोल्नुपर्ने र विवाद निकाल्नुपर्ने अवस्था नै होइन । यदि समस्या नै आएको हो भने पार्टीमा छलफल गर्नुपर्यो । सचिवालयमा भएको छलफललाई स्थायी कमिटी र केन्द्रीय कमिटी ल्याएर बहस गराउनुपर्यो । व्यक्ति कसैलाई के लागेको छ भन्ने आधारमा बाहिर बोलेर के अर्थ छ ? पार्टीभित्र छलफल नगर्ने परिपाटीका कारण यो अवस्था आएको हो ।

पार्टी एकीकरण भएकै दिन ३ जेठ २०७५ मा अब पार्टी जनताको जनवादलाई कार्यदिशा बनाएर जाने भन्ने सहमति भएको थियो नि ?

हो, महाधिवेशनसम्मका लागि तत्कालीन राजनीतिक अवस्थामा जनताको जनवाद भनेर जाने सहमति भएको हो । अहिले आएको जवज र २१औं शताब्दीका विषयलाई महाधिवेशनमार्फत टुंगो लगाउने भनेर ३ जेठमा हामीलाई भनिएको थियो । लिखित सहमति नै त्यही छ भने यसलाई अर्कातिरबाट व्याख्या गर्न आवश्यक छ र ?

उसो भए यो विवादको विषय किन निकालियो त ?

यसबारे त जसले जे अभिप्रायले यो विवाद सुरु गरे, उनीहरूले नै जवाफ देलान् । तर, राजनीतिमा जे लिखित सहमति भएको हो, त्यसमै अडिएर अगाडि जानुपर्छ । सहमतिअनुसार नजाने हो भने त त्यो मोनोपोली भएन र ?

पार्टी एकताका लागि लामो समय छलफल पनि चल्यो । कार्यदल पनि बनाइयो तर त्यो सफल भएन नि ?

पार्टी एकताका बाँकी काम पूरा गर्न बनाइएको कार्यदलबाटै सबै काम सक्नुपर्थ्याे भनेर मैले त्यति बेलै भनेको थिए । स्थायी कमिटीबाट कार्यदल गठन भयो । तर, अहिलेसम्म कार्यदल विघटन भयो भनेर स्थानीय कमिटीमा भनिएको छैन । जसले गठन गरेको हो, उसले किन विघटन भयो भन्ने जान्ने समेत हक राख्दैन ? पार्टी एउटा निश्चित विधि र प्रक्रियाबाट चल्नुपर्छ । पार्टी बैठकले यसको स्वामित्व लिनुपर्दैन ।

जनताबाट निर्वाचित यत्रो कम्युनिस्ट पार्टीमा केन्द्रीयता मात्रै भयो जनवाद नै देखिएन । पार्टीभित्र केन्द्रीयता हावी भएर नेतृत्व तानाशाही बन्न खोजेको हो ?

तत्कालीन नेकपा एमाले जनवादी केन्द्रीयताकै अभ्यासबाट यत्रो विशाल संगठन निर्माण गर्न सफल भएको हो । बल, बुद्धि र विवेकका आधारमा छलफल हुँदै नेकपा एमाले जनताको बीचमा रह्यो । मलाई लाग्छ, तत्कालीन नेकपा माओवादी केन्द्रले पनि जनवादी केन्द्रीयताको अभ्यास गर्यो नै होला । अहिलेको पार्टी विधानले पनि जनवादी केन्द्रीयताकै आधारमा पार्टी चल्नुपर्छ भनेर स्पष्ट बोलेको छ ।

पार्टीभित्र जनवाद भनेको सामूहिक छलफल गर्ने र पर्याप्त बहसमार्फत निर्णयमा पुग्ने हो । साथसाथै व्यक्तिगत जिम्मेवारी र सामूहिक निर्णयको प्रणालीलाई अगाडि बढाउने नीति हो । पार्टीमा पर्याप्त छलफल र निर्णय हुने परिपाटी नभएको कुरा त साँचो हो ।

तर, नेकपामा दुई अध्यक्ष मात्रै देखिन्छन् नि ?

बाहिरबाट हेर्दा अहिले त्यस्तो देखिन्छ । तर, विधानले प्रस्ट रूपमा पार्टीभित्र छलफल हुनुपर्ने र नियमित बैठकको मिति तय गरेको छ । पार्टीका कमिटीले निर्णय गरिसकेपछि मात्रै कार्यान्वयनमा लैजाने भनेर व्यवस्था गरेको छ । कतिपय टिप्पणी गर्ने विषय स्वयं पार्टीले दिएको छ । जस्तो स्थायी कमिटीको बैठक पुसयता बसेको छैन । सिद्धान्त, विधि र पार्टी नीति तय गर्दा निश्चित प्रणालीमार्फत नै जानुपर्ने तय भएको छ ।

सरकार र पार्टी नेतृत्वमा आलोपालाेको कुरा के हो जस्तो लाग्छ तपाईंलाई ?

जुन कुरा बाहिरै आएको छ, त्यसको कार्यान्वयन हुनपर्यो भन्दा के अन्यथा भयो र ? म त छलफलमा सहभागी थिइनँ । अध्यक्षद्वयले साक्षी राखेर गरेको सहमतिमै यो कुरा उल्लेख छ भने कार्यान्वयन गराउने जिम्मा पनि उहाँहरूकै हो । लिखत सहमति मैले पढें ।

साक्षीसमेत राखेर गरिएको सहमति कार्यान्वयन गर्ने पाटो पनि उहाँहरूकै हो । आवश्यक परे आलोपालो गर्ने सहमति साक्षी नै राखेर गरेपछि प्रधानमन्त्री अर्का अध्यक्ष नहुने भन्या हो र ? आलोपालोअनुसार गर्ने सहमति नै हो भने केपी ओलीले प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री बनाउनुपर्छ ।

अहिलेको सरकारको यात्रा कतातिर छ ? जनतामा तीव्र असन्तुष्टि बढ्यो भन्ने छ । सरकारको दिशा ठीक लाइनमै छ ?

नेपालको संविधानमा समाजवाद उन्मुख राज्य व्यवस्था हुने भनेर लेखिएअनुसार यो सरकार छैन । नेपालको राष्ट्रिय अर्थतन्त्रमा राष्ट्रिय पुँजीको निर्माण गर्ने, नेपालका स्रोत र साधनलाई राष्ट्रिय हितमा अधिकतम प्रयोग गरेर परनिर्भरता घटाउँदै जाने कार्यक्रम आउनुपर्थ्याे । त्यो देखिएन । संविधान लागू भएदेखि नै राज्य समाजवादी राज्य व्यवस्थाको अभ्यासमा लाग्नुपर्ने, सरकारका प्राथमिकता छुट्टिनुपर्ने र हाम्रो यात्रा बेग्लै हो है भन्न संकेत गर्नुपर्ने हाे तर केही देखिँदैन ।

अनि यत्रो शक्तिशाली कम्युनिस्ट सरकार बन्दा छेकछन्दै नदेखिने हुन्छ त ?

पार्टीमा छलफल हुने भए सरकारलाई कहाँ कहाँ अप्ठ्यारो पर्यो ? कस्ता चुनौती आए ? कसरी समाधान गर्नेे ? पार्टी एकातिर सरकार एकातिर जस्तो भयो । पार्टीमा छलफल नभएपछि मलाई यसबारे जानकारी भएन ।

तपाईं गृह र रक्षामन्त्री भएको तथा तत्कालीन नेकपा एमालेको उपाध्यक्ष भइसकेको मान्छे । पार्टी र सरकारबीचको तालमेल हुन सकेन, मैले थाहा पाइनँ भनेर बेखेर हुने स्थिति हो ?

नेपालको राजनीतिलाई लामो समयदेखि नजिकबाट हेरेको छु र यसको प्रभाव र परिणामबारे राम्रोसँग जानकारी लिएकाे छु । म बेखबर होइन । व्यक्तिगत रुपमा पनि म राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय राजनीतिबारे अध्ययन गर्ने मान्छे हो । तर, तपाईंले सोधेको सरकार कहाँनेर फस्यो भन्ने कुराको जवाफ त सरकारमा बस्ने मान्छेले पार्टीमा भन्नुपर्यो, यहाँ यहाँ समस्या छन् ।

समाधान कसरी गर्न सकिन्छ भन्ने कुरा पार्टीभित्र छलफल हुनुपर्दैन ? पार्टी कमिटीमा छलफल भए सरकारमा बसेकालाई परेको अप्ठ्यारो पार्टीले फेसिलेट गर्थ्याे ।

यी सबै परिदृश्यले पार्टी र सरकार रक्षात्मक अवस्थामा पुगेको हो ?

रक्षात्मक या आक्रामक भन्ने कुरा उहाँहरूलाई थाहा होला । हामी अझै आक्रामक छौं । तर, सरकार असफल नै भयो भन्ने त होइन । कमी कमजोरीबारे सार्वजनिक टिप्पणी भने सुरु भएका छन् । यसलाई सच्याउनुपर्यो । हैन, हाम्रा सबल पक्ष धेरै छन् भने पार्टी एकताका बाँकी काम सकेर जनताका काममा लाग्नुपर्यो ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, असार ११, २०७६ २२:४७