केपीलाई ‘बा’ भनी बाेलाउँदा कसकाे के बिग्रियाे ?

A+ A A-

यो लेख सुरु गर्नुभन्दा अगाडि एउटा कुरा प्रस्ट गर्न चाहन्छु । म नेकपा (एमाले) को कार्यकर्ता होइन । अझ खुलेर भन्दा विगत केही वर्षदेखि केपी ओलीका खास निर्णय र क्रियाकलापहरूको आलोचक हुँ । यद्यपि यो उनका समर्थकहरूको कित्तामा बसेर लेखिएको लेख हो । यी दुई वाक्य पढिसकेपछि तपाईं अन्योलमा पर्नुभयो होला । पख्नुस्, अब म अलिक स्पष्ट पार्छु । कम्युनिस्ट पार्टीभित्र एक कार्यकर्ताले अर्को कार्यकर्ता वा नेतालाई सम्बोधन गर्दा ‘कमरेड’ भनेको तपाईंले सुन्नुभएको छ ? पक्कै सुन्नुभएको छ । फरक रूपमा केपी ओलीलाई भने अचेल पार्टीभित्रका युवा विद्यार्थीहरूले ‘बा’ भनेर सम्बोधन गर्छन् । हो यही ‘बा’ भन्ने उनीहरूको कुराको चैँ म गजबको समर्थक हुँ । यसैको सेरोफेरोमा यो लेख लेख्दैछु । यसमा केही आलोचना र अपेक्षाहरूसमेत मिसमास हुन सक्छन् ।

यो पढिरहँदा तपाईंलाई लाग्दै होला, यो पुरानो कुरा किन लेखेको होला ? यो त पुरानो भइसक्यो । केही दिनअघि सूर्य थापाको फेसबुक पेजमा एक जना दाह्री–कपाल सेतै फुलेका, टोपी लगाएका, उमेरले परिपक्व व्यक्तिबाट अभद्र शैलीमा, असहिष्णु ढंगले ‘बा’ माथि प्रतिक्रिया आएपछि भने केही लेख्नैपर्छ भनेर यो जमर्को गरेको हुँ ।

मान्छे खुसी हुने र दु:खी हुने अनेक बहानाहरू हुन्छन् । त्यसैगरी सुख र दु:खका आफ्ना–आफ्नै गहिराइसमेत हुन्छन् । कुनै विषय-प्रसंगले कुनै एक मानिसलाई अलिक बढी नै खुसी बनाउँछ । त्यही विषयले कुनै अर्को मानिसलाई अलि कम खुसी बनाउन सक्छ । त्यसैगरी, कुनै एक घटनाले कसैलाई कम र कसैलाई बढी दु:ख बनाउन पनि सक्छ । सारमा भन्दा सुखदु:ख आफैँमा सापेक्ष हुन्छन् । निरपेक्ष हुँदैनन् ।

अलिक भावनाको कुरा गरौँ । पारिवारिक कुरा गरौँ । कोही विवाहित मानिसले जीवनमा प्राप्त गर्ने सुखमध्ये सबैभन्दा धेरै आनन्द प्राप्त गर्ने सन्तानसुखबाट हो । आफ्नो सन्तान प्राप्ति, हुर्काइ, बढाइमा मानिसले जति आनन्द प्राप्त गर्न सक्छ, त्यो आनन्द उसले अरु कुनै कुरामा प्राप्त गर्न सक्छजस्तो मलाई लाग्दैन । त्यसैगरी, आफ्नो सन्तान नहुँदाको पिरोलो असाध्यै पीडादायकसमेत हुन्छ । यो मेरो भावना हो । धेरै जनासँग मेल खाएमा संयोग मात्र हुन्छजस्तो मलाई लाग्दैन । म आफैँ यो सर्वमान्य सिद्धान्तको असामान्य कित्तामा उभिएको पात्र हुँ । सन्तान प्राप्तिको इच्छा हुँदाहुँदै पनि प्राप्त नभएको, लामो समयको प्रतीक्षापछि सो आनन्द प्राप्त गरेको कारणले म यति भन्न सक्छु ।

फेरि केपी ओलीतर्फ फर्कौं । केपी ओली दम्पतीले जीवनका धेरै वर्ष र आजसम्म पनि यो सन्तान नहुनुको पीडा भोगिरहेका छन् । काश ! राजनीतिको बाटोमा तिकडम प्रयोग गरेर अकुत सम्पत्ति आर्जन गर्न सकिएझैँ यो उपलब्धि पनि हासिल गर्न सकिने होस् । तर, विधिको विडम्बना, तिकडमका पनि सीमा छन् । जीवनका उत्तरार्द्धमा आइपुग्दा उनले ‘बा’ को रूपमा जुन प्रेम पाइरहेका छन्, यो अगाध खुसीको कुरा हो । 'प्रेम' पनि संसारको सबैभन्दा मूल्यवान् कुरा हो । केही असभ्य युट्युबरहरू उनलाई ‘बा’ भन्नेहरूप्रति अत्यन्त असहिष्णुभावले आफ्ना वक्तव्यहरू दिन्छन् । एकचोटि स्वयम् पूर्वप्रधानमन्त्री माधवकुमार नेपालले समेत एउटा सार्वजनिक मञ्चबाटै 'के हो यो बा भनेको ? ‘बा’ रे । कम्युनिस्ट पार्टीमा ‘बा’ हुन्छ ?' भनेर आलोचना गरेको सुनियो ।

सनातनी कम्युनिस्टहरू ‘कमरेड’ भन्न मन पराउँछन् । तर, नेपालका पछिल्ला छिमलका कमरेडहरूले कमरेड भनेर कम्युनिस्ट भाषाभन्दा हाम्रो पारिवारिक र सामाजिक भाषा प्रयोग गर्छन् । म देख्छु– थुप्रै कमरेडहरूले चुनाव जितेका नेताहरूलाई साइनोअनुसार दाइ, दिदी, काका, काकी आदि भनेर सम्बोधन गर्छन् । यो प्रचलन एमाले, माओवादीदेखि नेकपा एकीकृत समाजवादीसम्म छ ।

रामकुमारी झाँक्रीलाई नै 'रामकुमारी कमरेड' भन्नेहरूभन्दा 'रामकुमारी दिदी ' भन्ने उनकै पार्टीका समर्थकहरू छन् । रामकुमारीको ‘दिदी’ सामान्य तर ओलीको ‘बा’ असामान्य लाग्नुमा माधव नेपालको राजनीतिक अभीष्ट होला । तर, समग्रमा यस्ता क्रियाकलाप दु:खदायी छन् ।

अरु पार्टीका नेता/कार्यकर्तासमेतले शिर झुकाउने 'केपी बा' बन्न सफल बने भने नेकपा (एमाले)ले मात्र होइन, राष्ट्रले नै सम्मानका साथ सम्झने केपी 'बा’ बन्ने दिन आउनेछ । अन्यथा ‘बा’ बिम्ब घाउमा टालोले छोपेजस्तो मात्र हुनेछ ।

उनीहरूले यो बुझेका छैनन् वा नबुझेजस्तो गरेका हुन् कि ‘बा’ लाई आमाका श्रीमान्‌का रूपमा मात्र बुझ्नु ‘बा’ शब्द माथिको अपमान हो । ’बा’ एउटा बिम्ब हो । ‘बा’ सम्मान हो । ‘बा’ अभिभावक हुन् । ‘बा’ प्रेम हुन् । ‘बा’ विश्वास हुन् । कसैले अर्को कसैलाई आफ्नो अभिभावक ठान्छ । सम्मान गर्छ । प्रेम गर्छ । विश्वास गर्छ । अनि कसैले जीवनभर प्राप्त नगरेको सुख प्राप्त गरिरहेको छ । किन यसलाई अरुले हाँसिमजाकको कुरा बनाउँछन् ? यो विरक्तलाग्दो छ ।

लोकतन्त्रमा विश्वास राख्ने गैरकम्युनिस्ट आमसर्वसाधारणलाई कम्युनिस्ट पदावलीको प्राविधिक सम्बोधनभन्दा नेपालीपन, हाम्रो संस्कृति र सामाजिक चलन झल्काउने सम्बोधन नै सुन्दरलाग्दो हो । सजिना थापा मगर एमालेकी नेतृ हुन् । मेरी प्रिय साथी । घर धादिङ । माओवादी द्वन्द्वकालमा उहाँका बुबा शहीद हुनुभयो । उहाँले कहिलेकाहीँ केपी ओली र उहाँकी धर्मपत्नी राधिका शाक्यको साथमा भएको फोटो फेसबुकमा हाल्नुहुन्छ । हामी सबैका ‘बा’ र ‘आमा’ भन्ने आशयको शीर्षक लेख्नुहुन्छ । मलाई गजब राम्रो लाग्छ । मैले उहाँलाई यो कुरा यसअघि कहिल्यै पनि भनेको छैन । आज सार्वजनिक रूपमा नै भनिदिएँ ।

केपी ओलीले आफू सत्तामा रहँदा आफूले गर्नुपर्ने काममार्फत जनताका अभिभावक बन्ने विषयमा कति काम गर्न सके सकेनन् ? आफूलाई ‘बा’ मान्नेलाई कत्तिको न्याय गर्दैछन् ? त्यो छुट्टै बहसको विषय हो । एउटा मानिसभित्र मानवीय व्यवहार ल्याउने कुरामा भने हामी सबैले विचार गर्नैपर्छ । मानिसले जीवनमा राजनीति गर्छ । तर, व्यक्तिको जीवनमाथि राजनीति हुनुहुँदैन भन्नेबारेमा हामी सजग हुनुपर्छ ।

मानिसका भावनाहरूमाथि गरिने राजनीतिले हामीलाई मानवीय समवेदनाहीन बनाउने अवस्थामा पो पुर्‍याउने हो कि भन्ने डर हामीभित्र कायम रहनुपर्छ । अन्यथा माओवादी द्वन्द्वकालमा जस्तो जीवनभर शिक्षादान गरेको गुरुको हत्या गरी रुखमा झुण्याइएको घटना पनि सामान्य मानेर टुलुटुलु हेर्नुपर्ने नौबत आउन सक्छ । त्यसै कारणले गर्दा केपी ओलीप्रतिको सम्मानमा हाम्रा नकारात्मक प्रतिक्रिया निरर्थक हुन् ।

यति लेखिसकेपछि एउटा अर्को कुरा उठान गर्नुपर्छ । आगामी दिनहरूमा केपी ओली आफूलाई सम्मान गरिरहेको प्रति अत्यन्तै जिम्मेवार देखिनुपर्छ । हिजोको दिनमा उनको प्रधानमन्त्रीत्वकाल एउटा स्वाभाविक निरन्तरता मात्र भएको हामीलाई लागेको छ । कतिपय स्वर्णिम अवसरहरू बालुवामा पानीसरी विलय भएका छन् । कतिपय अप्राकृतिक संसद् विघटनको पहिरोमा भासिएका छन् । सामान्य नागरिकले खास केही फरक महसुस गरेका छैनन् ।

दुईतिहाइको समर्थनसहित प्रधानमन्त्री बनेका केपी ओलीको पार्टी तीन टुक्रा मात्र बनेको छैन, सबै प्रदेश सरकार र संघीय सरकारबाट समेत बाहिर हुनुपरेको छ । उनका पुराना भाषणहरू, देखाएका सपनाहरू सम्झँदा उनीलाई पनि ठीक लागेको छैन होला । ‘बा’ मनपराउने पङ्क्तिले उनले गजब गरेको जस्तो देख्ला । उनको पार्टीइतर कित्तामा रहेकाहरूलाई त्यस्तो लाग्दैन होला । उनका बारेमा आलोचना गर्ने अनेक तर्कहरू जीवित छन् । यद्यपि आउँदा दिनहरूमा दुई पटक मुलुकको प्रधानमन्त्री भइसकेको व्यक्तिले राजनेताको रूपमा आफूलाई उभ्याएर अगाडि बढ्नेछन् भन्ने हाम्रो अपेक्षा हो ।

एकपटक विराटनगरको एउटा कार्यक्रममा केपी ओलीको तस्वीरमा तत्कालीन प्रदेशमन्त्री हिक्मत कार्कीले नमस्कार गरेको फोटो बाहिर आएको थियो । त्यो स्तरको व्यक्तिले नमस्कार गरेजस्तै विरोधी पार्टीको नेता कार्यकर्तासमेतले शिर झुकाउने केपी ‘बा’ बन्नु एक राजनेताको निम्ति आवश्यक छ । त्यसका लागि भने ‘बा’लाई समर्थन मात्र होइन, आलोचनात्मक समर्थन गर्ने हैसियतसमेत पार्टीभित्र नेता/कार्यकर्ताले विकास गर्नुपर्छ । त्यसो भएमा नेकपा (एमाले)ले मात्र होइन, राष्ट्रले नै सम्मानका साथ सम्झने केपी ’बा’ बन्ने दिन आउनेछ । अन्यथा ‘बा’ बिम्ब घाउमा टालोले छोपेजस्तो मात्र हुनेछ । घाउ मल्हम लगाएर निको बनाएजस्तो हुने छैन ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, माघ २२, २०७८ ०६:३४