अनलाइन पढाइले बालबालिकामा बस्दैछ इन्टरनेटको लत, के भन्छन् मनोविद् ?

A+ A A-

काठमाडौंको गोकर्णका रोशिल अधिकारी कक्षा ४ मा पढ्छन् । कोरोनाका कारण भौतिक कक्षा बन्द भएकाले अहिले उनको कक्षा अनलाइन विधिबाट सञ्चालन भइरहेको छ । अनलाइन पढ्नका लागि उनीसँग एउटा ल्यापटप र एउटा मोबाइल छ । रोशिल त्यही मोबाइल र ल्यापटपको सहायताले अनलाइनमा पढ्छन् ।

बिहान ९ बजे रोशिलको कक्षा सुरु हुन्छ । दिउँसो ३ बजेसम्म उनको कक्षा चल्छ । दिनभरमा छवटा कक्षा हुन्छन् । बिहान ९ बजे मोबाइल अथवा ल्यापटप प्रयोग गर्न सुरु गरेपछि ३ बजेसम्म उनी त्यसमै व्यस्त रहन्छन् । कक्षा सकिएपछि पनि गृहकार्यहरू पठाउने भन्दै मोबाइलको प्रयोग गरिरहेका नै हुन्छन् रोशिल ।

४० मिनेटको कक्षा सकिएपछि १० मिनेटको ‘ब्रेक’ हुन्छ । एउटा कक्षा सकिएपछि पाउने १० मिनेटको ब्रेक पनि रोशिल भिडियो हेर्ने, गेमहरू खेल्ने गरेर बिताउँछन् । १२ बजेदेखि १ बजेसम्म लामो ब्रेक पनि हुन्छ । तर, प्रविधिहरू प्रयोग गर्नबाट भने रोशिल ब्रेक लिँदैनन् ।

रोशिलकी आमा जुनु अधिकारी छोरोको कम्प्युटरमा झुन्डिरहने बानीका कारण चिन्तित छन् । सबै पढाइ सकिँदा पनि छोरा आफ्नो कोठाबाट बाहिर निस्किन नरुचाउने उनको भनाइ छ ।

‘पहिला स्कुल जाँदा मोबाइल धेरै चलाउँदैनथ्यो । अचेल त पढाइलाई त चलाउनुपरिहाल्यो, पढाइ सकिएपछि पनि मोबाइल चलाउँछ,’ जुनु भन्छिन्, ‘धेरै बोल्न पनि रुचाउँदैन, बाहिर घुलमिल गर्न पनि रुचाउँदैन । मोबाइल, इन्टरनेट यस्तै कुराले एकोहोरिएको जस्तो लाग्छ कहिले त ।’

०००

मैतीदेवी बस्ने रमा गिरी पनि छोरीको इन्टरनेट लतका कारण चिन्तित छिन् । रमा ‘डिपार्टमेन्टल स्टोर’मा काम गर्छिन् । श्रीमान् विदेश छन् । १० वर्षीया छोरी छिन्, अनिशा । घरमा रमा र उनकी छोरी मात्रै बस्छन् । रमा आफ्नी छोरीलाई स्कुल पुर्‍याउँथिन् र आफू काममा जान्थिन् ।

तर, अहिले उनकी छोरीको पनि विद्यालय बन्द छ । अनलाइनमा कक्षा सञ्चालन हुन्छ । त्यसैले घरमा छोरीलाई एक्लै छोड्न बाध्य भएकी छन् रमा । अनिशाको अनलाइन कक्षा दिनभरि चल्छ । विद्यालयमा बिताउने गरेका समय अनलाइन कक्षामा बिताउनुपर्छ ।

आफ्नो कार्यव्यस्तताका कारण दिनभरि छोरीले घरमा गर्ने गतिविधिबारे बेखबर छिन् रमा । ‘काममा जान परिहाल्छ । सधैँ काममा लग्न पनि सम्भव हुन्न । घरमा एक्लै हुन्छे । अचेल प्रायः चुप बस्छे, धेरै रिसाउँछे,’ रमाले चिन्ता व्यक्त गरिन् ।

०००

चाबहिलकी रसिका रोकाया पनि अनलाइन कक्षा पढ्छिन् । उनी ७ कक्षामा पढ्छिन् । बिहानदेखि बेलुकासम्म अनलाइन पढ्न उनलाई भने बोझजस्तै लाग्न थालेको छ । उनको दिनभरिमा ८–९ कक्षा हुन्छ ।

कक्षामा रमाइलो नहुने भएर पढ्न मन नै नहुने कुरा रसिकाको आमा यशोदा रोकायाले बताइन् । उनी भन्छिन्, ‘क्लास लिने प्रेसर मात्र भइरहेको छ । कहिले इनटरनेट चल्दैन, कहिले बत्ती जान्छ । फेरि दिनभरि फोन हेर्दा हेर्दै आँखा दुखिसक्छ । अनलाइन क्लास त नभएकै ठीक,’ छोरीलाई उद्धृत गर्दै यशोदाले सुनाइन् ।

छोराछोरीलाई पर्याप्त समय दिऔँ : मनोविद्

सीमित समय मात्रै मोबाइल, टीभीजस्ता स्क्रिन हेर्नुपर्नेमा बालबालिकाहरूलाई अनलाइन कक्षाले बानी बिगारेको बताउँछिन्, मनोविद् डा. गंगा पाठक । एउटै ठाँउमा बसेर स्क्रिन हेर्दा आँखामा समस्या देखिनुका साथै मानसिक र शारीरिक समस्या पनि देखापर्ने पाठकको भनाइ छ ।

घरमै हुने अभिभावकहरूले बालबालिकाहरू के गर्दैछन् भनेर समय समयमा हेर्नुपर्ने पाठकको सुझाव छ ।त्यस्तै, जागिर खाने अभिभावकले पनि धेरैभन्दा धेरै समय आफ्ना छोराछोरीलाई दिनुपर्ने सल्लाह दिन्छिन्, उनी ।

‘कोर्स भ्याउन भनेर ८–९ घण्टा पढ्दा ठूला–साना सबै कक्षाका विद्यार्थी एकोहोरिन्छन् । लामो समयको अनलाइन कक्षा छोट्याएर प्रभावकारी बनाउने तर्फचाहिँ लाग्नुपर्छ,’ पाठक भन्छिन् ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, माघ १७, २०७८ १८:११