माफ गर आमा, म शहीद भएँ

A+ A A-

पूजनीय माई
गोर लगै छि ।

आज ५ माघ अर्थात् म शहीद भएको दिन । आजभन्दा १५ वर्षपहिले अर्थात् मैले गौरवपूर्ण शहादत प्राप्त गर्नुभन्दा पहिले मेरो गाम देहातमा ‘अप्पन शासन अप्पन प्रशासन’, ‘आत्मनिर्णय के अधिकारसहित स्वायत शासन’ जस्ता नारा र पदावलीहरू खुब सुनिन्थ्यो । ती नारा र पदावलीहरूलाई मेरो बालमस्तिष्कले तत्कालै ग्रहण गर्न नसके पनि मेरो कान र मनमा भने त्यसको प्रभावचाहिँ पर्‍यो, सायद लोभलाग्दा नाराहरूले गर्दा ।

मेरो कानमा गुञ्जिन र मनमा हलचल मच्चाउन थालिसकेका नारा र पदावलीहरूमाथि जब मैले आफ्नो मस्तिष्कको प्रयोग गरेँ र सोचेँ– आखिर यी नाराहरूले मलाई किन आफूतिर आकर्षित गरिरहेका छन् ? आखिर यी नाराहरूको पछाडि किन यति धेरै मानिसहरू भागिरहेका छन् ? अनि मैले उतर पाएँ– यी नारा र पदावलीहरू त केही पनि रहेनछन्, जाबो हाम्रो गाम देहातमा २४० वर्षकाे एकल राज्यसत्ताविरुद्ध वर्षौंदेखि उठिरहेको प्रतिरोधात्मक आवाजहरूको राजनीतिक भाषा मात्रै हो ।

शदियौँदेखि मधेसीहरूलाई अर्धउपनिवेशमा राखी यहाँको स्रोत साधन दोहन गरी सेना, प्रशासन, कर्मचारीतन्त्रलगायतमा आफ्नो एकल वर्चस्व कायम गर्दै मधेसबाट ६५ प्रतिशतभन्दा बढी राजस्व उठाए उनीहरूले । मधेसका लागि १२/१३ प्रतिशत मात्रै बजेट छुट्याई योजनाबद्ध रूपमा मधेसलाई पछाडि पारे । मधेसी राष्ट्रियताउपर र मधेसीको देशभक्तिउपर सदैव प्रश्न तेर्स्याए । दलाल पुँजीवादी एकल जातीय नश्लीय राज्यसत्ताविरुद्ध र आफ्नो पहिचान स्थापनार्थ देशको एकात्मक व्यवस्था परिवर्तन गरी संघीय राज्यमा लाग्नका निम्ति आवाज उठ्याे । तत्कालीन मधेसी जनअधिकार फोरम (गैरसरकारी संस्था ) को नेतृत्वमा आन्दोलन हुँदै थियो । त्यही आन्दोलनमा म पनि सरिक हुन थालेँ र आन्दोलनकै क्रममा ५ माघ २०६३ मा सिरहाको लहानमा मैले शहादत प्राप्त गरेँ ।

१५ वर्षपूर्व हाँसीहाँसी मैले दिएको गौरवपूर्ण बलिदानीलाई आज सम्झिँदा हीनताबोध हुन थालेको छ, आमा । मधेस विद्रोह र विभिन्न मधेस आन्दोलनहरूलाई नेतृत्व गरेकाहरूले नै मेरो र मेरा १५० जना साथीहरूको तातो रगतले सत्ताका मानिसहरूसँग नै मिलेर नराम्रोसँग होली खेले । उनीहरूले हाम्रा लासहरूलाई केवल सत्ता चढ्ने भर्‍याङ मात्र बनाए । मेरो रगतलाई कहिले ओली त कहिले कोइराला, कहिले दाहालहरूको पाउमा किस्ता–किस्तामा चढाए आमा ।

आमा तिमीलाई थाहा छ, पराजय भनेको वास्तवमा त्यो होइन, जुन युद्ध मैदानमा हारिन्छ । बरु पराजय त त्यो हो कि जसको विरुद्ध र जुन प्रवृत्तिका विरुद्ध लडयौँ, पछि हामी उनीहरूजस्तै हुन्छौँ । मैले त स्वायत्तता, स्वशासन, आत्मसम्मान, बराबरीका लागि, बेथिति, भ्रष्टाचार, उचनिचलगायतको अन्त्यका लागि आफ्नो बलिदानी दिएको थिएँ । तर, आज ती मधेस आन्दोलनबाटै आएकाहरूले एउटा प्रदेश हाँकिरहँदा पनि राजावादी शैली, हैकमवादी प्रवृत्ति, जातिवाद र फासिवाद अझै मौलाउँदै गइरहेको छ ।

यो प्रदेशका आमसर्वसाधारण जनताले ती एकल जातीय नश्लीयवादीहरूले गरेको शासनभन्दा केही तात्त्विक फरक महसुस गर्न सकिराखेका छैनन् । सायद सत्ताको चरित्र जहाँ पनि उस्तै भएर हो कि ? अरु त अरु, बराबरी र समानताको जोडदार रूपमा आवाज उठाउनेहरूकै प्रदेशमा शम्भु सदा, राजु सदा, मरल सदाहरूको दलित भएकै कारण सरकारी अड्डामै हत्या हुन्छ र प्रदेश सरकार मुकदर्शक बन्दछ ।

मधेस आन्दोलन मधेस विद्रोहमा परिणत हुनुको कारणमा एउटा मुख्य नारा थियो, जसले लाखौँ मधेसी जनतालाई सडकमा तान्न सफल भयो । त्यो नारा थियो– ‘एक मधेस एक प्रदेश’ । यसको मतलब थियो– मेचीदेखि महाकालीसम्मको तराई मधेसका सम्पूर्ण जिल्लाहरूलाई मिलाई एउटा समग्र मधेस स्वायत्त प्रदेश निर्माण गर्नु ।

हो, यसकै लागि मलगायत मेरा सयकडौँ क्रान्तिकारी योद्धा मित्रहरूले गौरवशाली बलिदानी दिए । तर ती आन्दोलन हाँक्नेहरूले आधा दर्जनसम्म टुक्रिएको मधेसलाई स्वीकार्न बाध्य भए । कारण थियो, सत्ताको रस चुस्ने उन्मादमा पार्टी फोर्दाफोर्दा आफ्नो धरातल नै कमजोर हुनु ।

पूर्ण मधेस लिन नेताहरू असमर्थ रहे पनि भविष्यमा पूर्ण मधेसका निम्ति हुन सक्ने क्रान्तिको सम्भावना बाँचेकै थियो । तर, केवल आठ जिल्लाको मध्यमधेसलाई मधेस प्रदेश राखी संस्थागत गरी ती सम्भाव्य क्रान्तिहरूलाई फिक्का (Dilute) गरिदिए । आमा, मसँगै शहादत प्राप्त गरेका रंगेली, बेथरीका मेरा मित्रहरूले मलाई प्रश्न गर्दै छन्– सँगै र एउटै उद्देश्यका लागि बगाएको रगतमध्ये तिम्रो रगत पवित्र र मेरो रगत अपवित्र कसरी भयो ?

आमा, मलाई याद छ– च्यातिन लागेको पुरानो सारी लगाई चाउरी परेको अनुहार र रसाएका आँखाका साथ पिँढीमा बसेर आन्दोलनमा नजान पटक–पटक सम्झाएकी थियौ । तर मैले तिम्रो कुरा रति पनि मानिनँ । मधेसमुक्तिका लागि आन्दोलनमा गौरवका साथ लागेँ । स्वायत्तता, समानता, आत्मनिर्णयको अधिकार र एक मधेस एक प्रदेश बनाई मधेसलाई अर्धउपनिवेशबाट मुक्त गराउने तिमीसामु गरेका वाचाहरूमध्ये सामान्य उपलब्धिबाहेक अरु पूरा गराउन सकिनँ । मलाई माफ गर आमा, म शहीद भएँ ।

उहे आहाके लाड्ला बेटा,
रमेश महतो ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, माघ ५, २०७८ १०:४७