तेस्रो लहरको चपेटामा विद्यालय, वैकल्पिक विधि अपनाउन विज्ञको जोड

A+ A A-

कोरोना महामारीको तेस्रो लहर आएसँगै शैक्षिक संस्था के गर्ने भन्ने विषयमा टिकाटिप्पणी सुरु भएको छ । जनस्वास्थ्यविद्हरूले भिडभाड हुने गतिविधि नगर्न भनिरहँदा स्कुलहरू बन्द गर्ने कि नगर्ने भनेर छलफल सुरु भएको हो ।

प्रधानमन्त्री कार्यालयले समेत सरोकारवालासँग छलफल गर्न आइतबार ३ बजे बैठक बोलाएको छ । एनप्याब्सनका अध्यक्ष रितुराज सापकोटका अनुसार आज प्रधानमन्त्री कार्यालयमा महामारीमा स्कुल कलेज सञ्चालनको विषयलाई लिएर छलफल गर्ने भएको हो ।

त्यस्तै, ओमिक्रोन भेरियन्ट फैलिन थालेसँगै विज्ञहरूले जोरबिजोर प्रणालीबाट स्कुलकलेज सञ्चालन गर्न सुझाव दिएका छन् । शिक्षा मन्त्रालयका अनुसार विज्ञहरूले महामारीको समयमा वैकल्पिक विधि अपनाएर कक्षा सञ्चालन गर्न सुझाव दिएका हुन् । यसलाई लिएर मन्त्रालयले छलफल गरिरहेको छ ।

तत्काललाई शिक्षण संस्था बन्द गरौँ : अभिभावक महासंघ

भाइरस फैलिइरहेको स्थितिमा स्कुल कलेज खोल्नु विद्यार्थीलाई मानसिक तनाव दिनुसरह रहेको ठान्छन्, अभिभावक महासंघका अध्यक्ष सुप्रभात भण्डारी । त्यसैले तत्कालको लागि विद्यालयहरू बन्द गर्नु नै उचित हुने उनको भनाइ छ ।

‘जाडो बिदा दिएको जस्तो पनि हुन्छ । बरु तत्काल विद्यार्थीलाई खोपको व्यवस्था गरौँ । स्थिति केही सामान्य हुँदै गएपछि स्थान विशेष मापदण्ड बनाएर स्कुल/कलेज खोलौँ’, भण्डारीले भने, ‘पहिला ज्यान सुरक्षित रहे पढ्ने पढाउने कुरा आउँछ । अब हेलचेक्र्याइँ गर्न हुन्न । युद्धस्तरमा काम गर्न आवश्यक छ ।’

स्कुलको हकमा भौतिक दूरी कायम गराएर पढाउने भन्ने कुरा सम्भव नै नरहेको उनको भनाइ छ । भाइरस फैलिने माध्यम नै स्कुल बन्ने र घरघरमा पुग्ने भएकाले ‘चेन ब्रेक’का लागि पनि स्कुल बन्द गर्नुपर्ने उनी बताउँछन् ।

स्थान र परिस्थिति विशेष निर्णय लिइनुपर्छ : एनप्याब्सन

स्कुल/कलेज सञ्चालनलाई लिएर निर्णय लिँदा सबैलाई एउटै डालोमा हालेर हेर्न नहुने बताउँछन्, एनप्याब्सनका अध्यक्ष रितुराज सापकोटा । अघिल्लो लहरमा जस्तो नेपालभरका विद्यालयलाई एउटै डालोमा हालेर हेर्दा समस्या आउने उनले बताए ।

‘नेपालका आधाभन्दा धेरै विद्यालयमा १ सय जना विद्यार्थी पनि छैनन् । अनि काठमाडौंको ५ सय विद्यार्थी हुने स्कुललाई हेरेर हुम्लाको विद्यालय बन्द गरेर हुन्छ ? त्यसैले सरकारले भूगोल हेरेर निर्णय लियोस् । पुनः पहिलाकै नियति दोहोरिन दिनुहुँदैन’, उनले शिलापत्रसँग भने ।

त्यसमाथि अहिले परीक्षा लिएर अधिकांश विद्यालय बन्द नै रहेको उनले बताए । विद्यालय खुल्ने समयसम्ममा केही उपाय अपनाएर कक्षा सञ्चालन गर्नुपर्ने उनको मत छ ।

शहरी भेगका विद्यालयमा भौतिक दूरी कायम गर्ने कुरा सम्भव नभएकाले जोरबिजोर प्रणालीबाट सञ्चालन गर्नुपर्ने उनी बताउँछन् । भन्छन्, ‘जोरबिजोर प्रणाली वा विद्यालयलाई विभिन्न ‘सेन्टर’मा भाग लगाएर पढाउनुपर्छ । एउटै विद्यालयका विद्यार्थीलाई चारतिर छरेर भने पनि पढाउने व्यवस्था गर्नुपर्छ ।’

के भन्छन् शिक्षाविद् ?

विद्यानाथ कोइराला

बन्द गर्ने र खुला गर्ने कुरा गौण हो । विद्यार्थीले सिके सिकेनन् भन्ने कुरा महत्त्वपूर्ण हो । शिक्षण सिकाइलाई कसरी प्रभावकारी बनाउने भन्नेतिर ध्यान दिन आवश्यक छ । महामारी आएपछि सिकाइ नै बन्द गराउने, अनि सामान्य भएपछि खुलाउने भन्ने निर्णय नै विवेकपूर्ण होइन ।

अब कोरोनाको तेस्रो लहर आएसँगै स्कुल/कलेजमा विद्यार्थी कोचिरहनु पनि उनीहरूको मानसिकतामा आघात पुर्‍याउनु हो । स्कुल बन्द गरे पनि सिकाइ बन्द नहोस् । यसको लागि स्कुल, विद्यार्थी, अभिभावक, राज्य सबै मिलेर काम गर्न आवश्यक छ ।

मुख्य कुरा त शिक्षकहरूलाई वैकल्पिक विधिबाट पढाउन र शिक्षण सिकाइको कार्यमा जोडिरहन सक्ने गरी तयार पारौँ । पहिलाको जस्तो हविगत नहुन बेलैमा यस्ता कुरामा ध्यान दिन आवश्यक छ ।

बालाचन्द्र लुइँटेल

शिक्षण सिकाइमा जोड दिन छोड्नु हुन्न । वैकल्पिक विधिमार्फत पढाउनका लागि पहिलाको जस्तो लापर्वाही गरेर पनि हुँदैन । अनलाइन विधिलाई थप प्रभावकारी कसरी बनाउने ? यसैलाई राम्रो कसरी गर्ने भन्ने विषयमा योजना बनाउनुपर्ने देखिन्छ ।

तेस्रो लहर आउँछ भन्ने सबैलाई थाहा नै थियो । यसका लागि कुनै तयारी गरिएको थिएन । त्यतिबेला गरेको बेवास्ताको परिणाम अब फेरि भोग्नुपर्ने हुन्छ । यद्यपि केही नै केही उपाय खोज्नैपर्छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनले महामारी अन्त्य भयो भनेर नभनेसम्म यो रहिरहने देखिन्छ । हामीले शिक्षण सिकाइका लागि दिर्घकालीन उपाय खोज्नुपर्छ ।

‘एजुकेसन इन इमर्जेन्सी’ अर्थात् आपत्कालीन अवस्थामा शिक्षण सिकाइ कसरी अघि बढाउने भन्ने जुन धारणा छ, त्यो अनुरुप काम नगरे भताभुङ्ग हुन्छ । बेलैमा राज्य र सबै सरोकारवालाले ध्यान दिन आवश्यक छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, पुस २५, २०७८ १७:२६