सुनिल पोखरेलको दोस्रो इनिङ्स (भिडियो)

A+ A A-

संसार एउटा रंगमञ्च र त्यो मञ्चका हामी कलाकार हौँ भने शेक्सपियरको यो भनाइ सुनिल पोखरेसँग ठ्याक्कै मिल्छ ।

उमेरले तीन बिस पुग्नै लागेका पोखरेलका दाह्री सेतै फुलिसके । शेक्सपियरकै शब्दमा उनको घर एउटा मञ्च हो । किनभने पोखरेल दम्पती नै नेपाली रंगमञ्चका पयार्य हुन्, दुबै नाट्यकर्मी ।

नाटक र घरबीचको तादात्म्य सम्बन्धमा पोखरेल परिवारसँग जोडिएको छ- आरोहण गुरुकुल ।

एक दशकअघि बन्द रहेको त्यही गुरुकुललाई सुनिल पोखरेलले अहिले ब्युँत्याउँदैछन् ।

अनामनगर पुलबाट बानेश्वर उकालो लाग्दा बायाँतिरको पहिलो गल्लीभित्र कुञ्ज नाटकघर परिसरमा पोखरेल अहिले गुरुकुलको दोस्रो इनिङ्समा व्यस्त छन् ।

पोखरेलसँगै गुरुकुलका तेस्रो ब्याचका विद्यार्थी पनि मञ्च बनाउन, बत्ती मिलाउन वाइरिङ्देखि धुलो, माटोका सम्पूर्ण काममा लागिपरेका छन् ।

पारिलो घाममा धपेडी गरिरहेका पोखरेललाई गुरुकुलको पुनरागमनले खुसी बनाएको प्रष्ट देखिन्थ्यो । उनी भन्छन्, 'पुस मसान्तबाट गुरुकुल सुरु हुँदैछ, अर्थात हामी फर्कदैछौँ ।'

कुञ्ज नाटकघर परिसरमा डेरा जमाएको गुरुकुलले पुष ३० गतेबाट मञ्चन गर्ने नाटक 'पुतलीको घर'को रिहर्सल एकातिर गर्दैछ भने अर्कातिर तत्कालीन कुञ्ज नाटकघरलाई चिरिच्याट्ट पनि पार्दैछ ।

हिउँदको पारिलो घाममा तातेको यो माहोलले नाटक अनुरागीका लागि एउटा चाडपर्वको झल्को दिन्छ ।

शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीले उद्घाटन गर्ने कार्यक्रममा कलाकार किरण मानन्धरको टिमले दिनभर पेन्टिङ गर्ने कार्यक्रम छ ।

गुरुकुलको दोस्रो इनिङ्स

काठमाडौं महानगरपालिकाले काँध थापिदिएपछि गुरुकुल त सुरु भयो तर पोखरेलको चिन्ता चुनौतीका पहाड कसरी पार गर्ने होला भन्नेतिर केन्द्रित छ ।

बिगत १० वर्षअघिको दर्शक उत्साह वा आफ्नै ऊर्जा पनि उस्तै गरी नफर्किएला की ! भन्ने संशय पोखरेलको मनमा कताकता छ । एक हिसाबले चुनौती नै देख्छन् उनी ।

१० वर्षे अवधिमा आफ्नो ठाउँ मात्रै नभएको उनको तर्क छ । नाटक भने गरिरहेकाले गुरुकुल फेरि फर्कियो भन्दा पनि निरन्तरता पाएको उनको बुझाइ छ ।

२० वर्षअघि पुरानो बानेश्वरमा गुरुकुल सुरु गर्दाको त्यो शून्यमा फेरि फर्किनु पर्दा कतै दिग्दारी त लाग्दैन ? भन्ने जिज्ञासामा पोखरेल भन्छन्, 'दिग्दारी त लाग्दैन । भइरहेकै संरचना आफूअनुकूल बनाउन पनि काम त गर्नु परिहाल्यो नि ।'

तर, पहिला गुरुकुल हुँदाको त्यो समय र अहिले राजधानीमै आधा दर्जन बढी नाटकघर भएको बेलामा गुरुकुलको यो सुरुवातचाँहि शून्यबाटै हुने पोखरेल बताउँछन् ।

गुरु–चेला र संस्कार

गुरुकुल शब्द जस्तै छ सुनिल पोखरेलले दिने संस्कार पनि । गुरु चेलाको साइनो र ख्यालठट्ठा एकातिर छ । तर, नाटकप्रतिको साधना र एकाग्रताले अहिलेका नयाँ कलाकार पोखरेल भनेपछि हुरुक्कै हुन्छन् ।

सिन्धुपाल्चोकका तन्नेरी सुवास नाटक मार्फत आफैँलाई खोज्न आएको बताउँछन् । उता खोटाङकी नीता राईलाई कलाकारिताका लागि गुरुकुलको विकल्प नभएको बताउँछिन् । सुवास र नीता जस्तै अहिलेका नयाँ विद्यार्थीहरू कोही आफैँलाई खोज्न आएँ भन्छन्, कोही गुरुकुलमा सिकेर रंगमञ्चमै लाग्न पोखरेलको सामिप्यमा आएको बताउँछन् ।

गुरुकुलमा कलाकारिता गर्दा सरसफाईदेखि मञ्च बनाउने लगायत नाटकघरका सम्पूर्ण काम कलाकार कै जिम्मा हो । पोखरेलका लागि यसो गर्नुको पनि अर्थ छ ।

'मानिस जहिल्यै अभावमा बाँच्छ । फेरि कलाकारले त अभावमै काम गर्न जान्नु पर्दछ,' पोखरेलको बुझाइमा थियटर कल्चरले अनुशासनमा रहेर काम गर्न सिकाउँछ, 'भुइँमा खुट्टा भइरहन हामीले दुःख बुझ्नुपर्छ, बिर्सन हुँदैन ।'

गुरुकुलमा समर्पित हुनुको कारण स्कुलिङको भूमिका मुख्य हुने पोखरेल बताउँछन् । त्यसैले नाटकलाई साधनाकै रूपमा काम गर्न विद्यार्थी भाईबहिनीहरू गुरुकुल आउने गरेको उनको बुझाइ छ ।

नाटक र पोखरेलको भविष्य

पोखरेलका लागि नाटक अभिव्यक्तिको माध्यम हो । जसरी संगीत, चित्रकला, साहित्य, मूर्तिकला छन्, नाटक पनि तीमध्ये कै एउटा माध्यम न हो ।

पोखरेल आफैँचाँहि नाट्य क्षेत्रमा किन आए त ?

अहिले फर्किएर हेर्दा पहिचानको खोजी गर्न आफू नाटक क्षेत्रमा लागेको उनी देख्छन् । साहित्य, खेलकुद वा अन्य क्षेत्रमा लाग्नु एउटा मानिसका लागि आफ्नो अस्तित्वको खोजी भएकैले आफू पनि यस क्षेत्रमा आएको उनी बताउँछन् ।

'मन परेको, रहर लागेको काम गरेकाले म खुसी छु,' नाटक गर्नुको सार्थकता औल्याउँदै पोखरेल त्यो हिजोको रहरमा आजको वास्ताविकता खोज्छन् ।

अहिले फर्किएर हेर्दा पोखरेलका लागि पहिचानको खोजीले मात्रै उनको यात्रा पूर्ण हुँदैन । अब भने जीवनको अर्थ महत्वपूर्ण देख्छन् उनी । तर जीवन बुझ्न चिन्तनमनन होइन, त्यो साधना कर्म गरेर मात्र प्राप्त हुने उनको ठम्याइ छ ।

गुरुकुलका लागि नाटक र सुनिल पोखरेलका लागि यसको निरन्तरता एउटा नित्यकर्म हो । त्यसैले त दुबै पर्याय बने । तर जीवनभित्रको सार्थकता खोज्दै जाँदा पोखरेलले दुईवटा सपना देखेका छन् ।

नाट्य विद्यालयबाट सम्बन्धन लिएर स्नातक तहको पढाइ नेपालमै गराउने इच्छा उनका लागि टड्कारो छ । सँगसँगै गुरुकुललाई पनि स्थायी रूपमा ठाउँ खोजेर राख्न पाउँदा आफ्नो जीवन सार्थक हुने उनको सपना छ ।

त्यसो त देशैभरी खुलेका नाटकघर गुरुकुलकै ब्रान्डिङ हुन् भन्दा अतिशयोक्ति नहोला । नाटकप्रतिको यो उत्साह देख्दा पोखरेललाई लाग्छ, 'नाटकको काँध थाप्ने पुस्ता तयार भयो ।'

'२० वर्षअघि गुरुकुल खुल्दा यो अवस्था थिएन,' त्यो विगतदेखि आज वर्तमान सम्झँदै पोखरेलले बिट मारे, 'त्यसैले खुलेका यी नाटकघरमा गुरुकुलको पनि त अलिकति भए पनि योगदान त कसो नहोला !'