त्रिविमा लापर्वाही : प्रशासनको गल्ती, विद्यार्थीलाई सजाय

A+ A A-

पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालयअन्तर्गतकाे एनसीआईटी कलेजबाट कम्प्युटरमा स्नातक पद्मा भुसालले त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट एकवर्षे बीएड अध्ययन गर्ने योजना बनाइन् । विद्यालय तहमा शिक्षक बन्न लाइसेन्स आवश्यक पर्ने भएकाले पनि त्यसका लागि एकवर्षे बीएड गर्नुपर्ने बाध्यता उनमा थियो ।

सोहीअनुरुप भुसाल त्रिविमा भर्ना भइन् । परीक्षा पनि दिइन् । नतिजा केही समयअघि मात्र सार्वजनिक भएको थियो । रिजल्टपछि उनी सर्टिफिकट लिन त्रिवि परीक्षा नियन्त्रण कार्यालय (पनिका) पुगिन् । लाइन बस्नुपर्ने भएकाले बिहानको ९ बजे नै उनी त्रिवि पुगेकी थिइन् । दिउँसोको १२ बजेपछि उनको पालो त आयो, तर ट्रान्सक्रिप्ट आएन ।

‘सुरुमा मलाई एउटाबाट अर्काे अनि अर्को हुँदै कतिवटा कोठा घुमायो-घुमायो । फारम लिन एक ठाउँ, पैसा बुझाउन अर्को कोठा धाउँदै बित्यो’, उनले भनिन्, ‘१० नम्बर कोठाबाट १४ मा, १४ बाट फेरि १० नम्बरमा पठायो । १० नम्बरमा पनि कुनाकुना रहेछ । ओहोरदोहोर गर्दै हैरान ।’

अन्त्यमा ट्रान्सक्रिप्ट लिने शाखामा भुसालले कागजपत्र बुझाइन् । तर, उनको आशा निराशामा परिणत भयो । उनको नाम त्रिविमा ‘रजिस्टर’ नै भएको रहेनछ । जबकि उनलाई त्रिविले क्याम्पसमै रजिस्ट्रेसन नम्बर पठाएको थियो । सोही नम्बरका आधारमा आफूले फारम भरेर परीक्षा दिएको उनी बताउँछिन् ।

भुसालका अनुसार वास्तविक कुरा बताएपछि कागजपत्र झट्याउँदै उक्त शाखाबाट रजिस्ट्रेसन शाखामा उनलाई पठाइयो । रजिस्ट्रेसन शाखामा गएर हेर्दा पनि नाम दर्ता नभएको उनले पाइन् । त्यसपछि फोटोकपीले नहुने भन्दै रजिस्ट्रेसन कार्डको सक्कल प्रति त्रिविले माग्यो ।

भोलिपल्ट भुसाल सक्कली कार्ड नै बोकेर त्रिवि पनिका गइन् । पुन: आफ्नो नाम दर्ता गराइन् । ‘कमजोरी स्वीकार्दै त्रिविले मेरो रजिस्ट्रेसन गराइदियो । अब १४ दिनपछि (२६ पुस) मा ट्रान्सक्रिप्ट लिन बोलाएको छ’, उनले शिलापत्रसँग भनिन्, ‘उनीहरूको गल्तीले मैले झन्झट बेहोर्नुपर्‍यो । उपत्यकाबाहिर जाने काम पनि रोक्नुपर्‍यो । त्रिविजस्तो संस्था विद्यार्थीको भविष्यप्रति यस्तो गैरजिम्मेार कसरी हुन सक्छ ?’

यदि २६ पुसमा पनि काम गरिदिएन भने स्नातकोत्तर तह र शिक्षक सेवाका लागि फारम भर्ने समय घर्किने चिन्ता भुसाललाई छ ।

त्रिविमै व्यवस्थापन संकाय पढेका राजेश कठायतले पनि एमबीएसको सर्टिफिकेट लिन जाँदा उस्तै समस्या झेल्नुपर्‍यो । पहिलो त त्रिवि पनिकाका कर्मचारीले सेवाग्राही विद्यार्थीमाथि गर्ने व्यवहार नै अपमानजनक हुने उनी बताउँछन् । सामान्य सोधपुछ गर्दा पनि झर्कोफर्को गर्दै जवाफ दिने गरेको उनले सुनाए ।

कठायतका अनुसार एमबीएस ट्रान्सक्रिप्ट लिन जाँदा पनिकाले उनलाई १५ दिनपछि आउन भन्यो । तर, १५ दिनपछि पुग्दा उनले ट्रान्सक्रिप्ट तयार नभएको ठाडो जवाफ पाए । पर्सि आउनू भन्दै उनी रित्तो हात घर फर्काइए ।

‘पनिका धाउँदाधाउँदा बल्लबल्ल निकालेको ट्रान्सक्रिप्टमा पनि नाम गलत आयो । सच्याउन फेरि उस्तै झन्झट बेहोर्नुपर्‍यो,’ उनी भन्छन्, ‘भनसुन गरेपछि धेरैले सहजै काम पनि गरेका छन् । सोझासिधा विद्यार्थीले अनावश्यक दु:ख झेल्नुपर्छ । त्रिविमा त पढ्नभन्दा पनि सर्टिफिकट निकाल्नै सास्ती छ ।’

त्यस्तै, पशुपति बहुमुखी क्याम्पसका सुशान्त तामाङलाई स्नातक तह पार गरेपछि ट्रान्सक्रिप्ट लिन झन्झट भयो । त्रिविमा स्नातक तहको ट्रान्सक्रिप्ट निकाल्न प्रत्येक वर्षको मार्कसिट चाहिन्छ । तर, उनको प्रथम वर्षको मार्कसिट हराएको थियो । सोही मार्कसिट पुनः निकाल्न पनिका पुग्दा झर्को र फर्को गर्ने गरेको उनी बताउँछन् ।

‘आफूसँग उक्त मार्कसिटको फोटोकपी भए पनि सक्कलप्रति भने हराएको थियो । त्यसैले हराएको मार्कसिट पुन: झिकाउन माग गरेँ । निवेदन लिएर जाँदा आज काम हुँदैन, भोलि आउनू भन्यो’, तामाङले भने, ‘सबै प्रक्रिया पूरा गर्दा पनि मार्कसिट प्रिन्ट गरिदिएन । पछि एक जना दाइलाई फोन गर्न लगाएर काम गराउनुपर्‍यो ।’

मार्कसिट पाएपछि बल्लबल्ल निकालेको ट्रान्सक्रिप्टमा पनि आफ्नो नाम नै गलत लेखिएको तामाङले पाए । फेरि नाम सच्याउने झन्झट उनमा आइलाग्यो । नाम सच्याउने काम छिटो गराउन पहुँचवाला मान्छे गुहार्नुपरेको उनी सम्झन्छन् ।

त्रिविले दिने कागजपत्रमै विद्यार्थीको नामथर गलत लेखिएर आउँदा विद्यार्थीले नै सजाय भोग्नुपरेको उनले बताए । क्याम्पसका अन्य विद्यार्थीको विवरण नै गलत आउँदा आफूहरूले गएर मिलाइदिनुपरेको उनी बताउँछन् ।

‘मैले पो चिनेजानेको भएर काम गराएँ । नत्र सामान्य विद्यार्थीले त्यहाँ अझै कति झन्झट व्यहोर्नुपर्थ्यो होला ? कतिपय अवस्थामा त हामीसँगै पैसा माग्नेहरू त्रिवि पनिकामा छन्’, तामाङले शिलापत्रसँग भने ।

झापाकी मनीषा शर्माले रत्नराज्यलक्ष्मी क्याम्पसबाट स्नातक सकिन् । दुई वर्षअगाडि नै समाजशास्त्रमा स्नातक गरेकी उनको ट्रान्सक्रिप्टमा नाम गलत लेखिएर आयो । मनीषा शर्माको ठाउँमा ‘मनिष शर्मा’ लेखिएर आएपछि उनले नाम सच्याउकै लागि अर्को झन्झट बेहोर्नुपर्‍यो ।

उनका अनुसार नाम सच्याउन जाँदा कर्मचारीको झर्कोफर्कोदेखि समयमा काम नगरिदिने समस्या झेल्नुपर्‍यो । त्रिविकै गल्तीमा आफैँले शुल्क तिरेर निवेदन दिनुपर्‍यो ।

‘त्रिविकै लापर्वाहीले गल्ती हुन्छ । अनि समस्या हामीले झेल्नुपर्छ । फेरि शुल्क पनि तिर्नुपर्छ’, उनले भनिन्, ‘त्यसमाथि आफूचाहिँ मरीमरी लाइन बस्यो, भित्रबाट अर्कैले काम गरिसकेको हुन्छ । भनसुन गर्न नसक्ने हामीजस्तालाई त पढ्नभन्दा दु:ख छ । त्रिविको प्रशासनिक प्रक्रिया झेल्न ।’

यसबाहेक प्रवेशपत्र लिनलगायतका काम गर्न पनि त्रिविमा झन्झट छ । परीक्षाको मिति नजिकिँदै गरेको अवस्थामा विद्यार्थीहरू लामबद्ध भेटिन्छन् । केही समयअघि मात्र स्नातकोत्तर तहको एमपीए (पब्लिक एडमिनिस्ट्रेसन), एमबीएस (बिजिनेस स्टडिज) लगायतको परीक्षा हुनु एक दिनअगाडि त्रिविमा लामै लाइन देखिन्थ्यो । लाइन हेर्दा बिहानदेखि नै प्रवेशपत्र लिन आएका विद्यार्थीले पनि कतिबेला पाउने हुन् भन्न सकिने स्थिति थिएन ।

अन्य शाखामा पनि विद्यार्थीहरू लाइनमै देखिन्थे । कोही ट्रान्सक्रिप्ट सर्टिफिकेट लिन त कोही नाम सच्याउन लाइनमा थिए । यसरी बसेका विद्यार्थीको प्राय: उस्तै गुनासो सुनिन्थ्यो– ‘सानो कामका लागि आउँदा पनि दिनभर पनिकामै बिताउनुपर्छ । सरकारी कार्यालय जताततै यस्तै अव्यवस्थित देख्दा दिक्क लाग्छ ।’

त्रिवि पनिकाका सहायक परीक्षा नियन्त्रक घनश्याम ठाकुरलाई यसबारे प्रश्न गर्दा उनले प्राविधिक कारण समस्या उत्पन्न बताए । कर्मचारीबाट हुने कमजोरीसँगै प्राविधिक समस्याहरू हल गर्दै जाने उनकाे प्रतिबद्धता छ । भने, 'यो सिस्टमको कमजोरी हो । यसले हामीलाई पनि चिन्तित बनाएको छ । तर, यो विस्तारै हल गर्दै लैजाने हो । विद्यार्थीले आगामी दिनमा यस्तो समस्या झेल्नु नपर्ने गरी कमजोरी सुधार्ने छौँ ।'

प्रकाशित मिति: बुधबार, पुस २१, २०७८ १४:५५