इजरायलमा केराखेती सिकेका चन्द्रको तरक्की, महिनैपिच्छे साढे २ लाख हातमा

A+ A A-

झापाको झापा गाउँपालिका–३ का चन्द्रबहादुर बस्नेत चार वर्षअघि साना किसान सहकारीमार्फत कृषि प्रशिक्षार्थी अध्ययनका लागि इजरायल पुगे । इजरायलमा बस्नेतले जोर्डन भ्यालीको किन्नरेट कलेजमा अध्ययनसँगै आधुनिक प्रविधिमा गरिएको व्यावसायिक केराखेतीका बारेमा अध्ययनका साथै काम पनि गर्ने अवसर पाए ।

इजरायलमा नौमहिने अध्ययन सकेर फर्केपछि झापामा ‘साधना संस्कृति नमुना कृषि फार्म’ दर्ता गरेर केराखेती सुरु गरे । नेपालमा हावापानी राम्रो भए पनि खेतीपाती मौसमअनुसार लगाउने ज्ञान नहुँदा उत्पादन लगानीअनुसार प्राप्त गर्न नसकेको बस्नेतले बताए ।

उनी भन्छन्, ‘इजरायलमा सैद्धान्तिक र व्यावहारिक दुवै ज्ञान लिने अवसर पाएँ । इजरायलको सबैभन्दा ठूलो केरा बगान ‘इन्गेभ किबुज बनाना फार्म’ मा काम गर्दै अध्ययन गरेको हुँ । त्यहाँ काम गर्दा केरासम्बन्धी धेरै ज्ञान लिएँ ।’

उनले थपे, ‘कृषि व्यवसायमा लगनशील र धैर्य गर्न सक्नुपर्छ । कृषि गर्छु भनेर परम्परागत खेती गर्नु हुँदैन । कुन खेतीपाती गर्ने हो, राम्रो अध्ययन, उत्पादन र त्यसका बारेमा जानकारी लिएर मात्र कृषि व्वयसाय सुरु गर्नुपर्छ ।’

केराखेतीको भविष्य राम्रो देखेर यो पेसामा लागेको र बालुवामा समेत केरा उत्पादन गर्न सकिने बस्नेतको भनाइ छ । कृषिप्रधान मुलुकले प्रशस्त खाद्यान्न उत्पादन गर्नुपर्ने उनको बुझाइ छ ।

इजरायलमा करिब ३ प्रतिशत जनसंख्या कृषि पेसामा संलग्न छ । त्यति जनसंख्या कृषिमा हुँदा पनि बाँकी ९७ प्रतिशतलाई कृषिउपज पुर्‍याएर इजरायलले निर्यातसमेत गर्दै आएको बस्नेतको भनाइ छ ।

केराको बिरुवा कसरी रोप्ने, केराको बच्चा छनोट कसरी गर्ने, केराखेती कसरी गर्नेजस्ता विषयमा इजरायलमा ज्ञान लिएकाले अहिले आफूलाई व्यवसाय गर्न सजिलो भएको अनुभव उनले सुनाए । उनले भने, '३५ बिघा जग्गामा केराखेती गरिरहेको छु । दुई बिघा मात्र आफ्नो जग्गा हो । त्योभन्दा बाहेक ३३ बिघा भाडामा लिएको हुँ ।'

२५ लाख रुपैयाँ लगानी गरेर व्यवसाय सुरु गरेका बस्नेतले सबै खर्च कटाएर मासिक साढे २ लाख रुपैयाँ बचत गर्ने गरेको बताए । ‘हाल केरा फार्ममा करिब १ करोड लगानी पुगेको छ । तर, लगानीभन्दा पनि नयाँ प्रविधि भित्र्याएर केराखेती गर्दा सन्तुष्ट छु,’ उनले भने, ‘नेपालमा केराको बोट ४–५ वर्ष टिक्छ । तर, इजरायलमा एउटा बोटले १० वर्षसम्म आम्दानी दिन्छ । नेपालमा त्यति आधुनिक केराखेती सुरु भएकै छैन ।’

इजरायलको जस्तो आधुनिक प्रविधिमा व्यावसायिक केराखेती गर्दै आएका बस्नेतले अहिले अरुलाई पनि केराखेती गर्ने सुझाव दिने गरेका छन् । उनी आफू मात्र स्वरोजगार बनेका छैनन्, यतिबेला उनको गाउँमा केराखेती लगाउने युवालाई ऊर्जा दिने कामसमेत गर्छन् ।

उनको फार्ममा जी–नाइन, विलियम हाइब्रिड र मालभोग, रातो जातको केरा उत्पादन हुन्छ । फार्ममा उत्पादन भएको केरा काठमाडौँ, पोखरा र प्रदेश नम्बर १ मा व्यापार गर्दै आएको बस्नेतले जानकारी दिए ।

केरा फार्ममा सात जना कामदारलाई रोजगारी दिएका बस्नेतले आवश्यकताअनुसार ज्यालादारी कामदारलाई समेत राख्ने गरेका छन् । केराखेतीमा बस्नेतलाई सहयोग गर्ने उद्देश्यले झापा गाउँपालिकाले गत वर्ष केरा पकेट क्षेत्र घोषणा गरी केरा संकलन केन्द्र निर्माण गरेको छ ।

बस्नेतले इजरायली टिस्यु कल्चर प्रविधिबाट उत्पादित केराका बिरुवा रोपेका छन् । उनले गाउँमा केराखेती लगाउने कृषकलाई निःशुल्क बिरुवा उपलब्ध गराउने, गोड्न सिकाउने, रोप्ने तरिकाबारेमा तालिमसमेत दिँदै आएका छन् ।

कृषि पेसाप्रतिको सम्मान, बजेट विनियोजन, कृषि उद्योगको विस्तार, प्रविधिको विकासका कारण इजरायलले कृषिक्षेत्रमा सोचेभन्दा ठूलो विकास गरेको बस्नेत बताउँछन् ।

नेपालमा कृषिका लागि योजना बन्छन् तर, ती योजना कृषकले थाहा नपाई त्यत्तिकै हराउने गरेको उनको तर्क छ । नेपालले कृषिमा लगानी गरे आर्थिक मात्र होइन, बेरोजगारी दरसमेत अन्त्य हुने उनको भनाइ छ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, पुस २९, २०७८ ०७:१०