स्थलगत: दास हत्यापछि त्रसित सुकुम्बासी बस्ती, साँझ नपर्दै दैलो बन्द हुन्छ

अर्जुन दासको परिवारलाई समवेदना दिँदै छिमेकी ।

A+ A A-

फुसले छाएको एक तले झुपडी । घरको आँगनमा धर्मादेवी दास टोलाएर बसिरहेकी छिन् । छेउमै ३ वर्षकी छोरी सुतिरहेकी छिन् । धर्मादेवीका आँखा ओभाना छैनन्, श्रीमान् अर्जुन दासलाई सम्झेर । हुन पनि धर्मादेवीका लागि अब श्रीमान् भन्नु नै सम्झना मात्रै बाँकी छन् ।

कैलालीको लम्कीदेखि पूर्व-पश्चिम राजमार्ग छोडेर पूर्व लाग्नुपर्छ जानकी गाउँपालिका पुग्न । गाउँपालिकाको वडा नम्बर ९ को सुकुम्बासी बस्तीमा पर्छ, धर्मादेवीको गाउँ । यो गाउँ पुग्ने बेला भने सडक कच्ची छ । कच्ची सडक छिचोलेर गाउँ पुग्दा धर्मादेवी, उनकी आमा, सासू घरमै थिए । गाउँभरि मानिसहरू थिए, तर सुनसानजस्तो लाग्थो । किनभने गाउँ भयभित छ, अर्जुनको हत्याबाट ।

२५ वर्षीय अर्जुनको टाउको र जिउ अलगअलग पारेर हत्या भएको थियो । ३ पुसमा उनको शव प्रहरीले भेटेको थियो । यस्तो दृश्य आफूहरूले फिल्ममा मात्रै देखेको धर्मादेवीकी छिमेकी कल्पना टमटाले बताइन् । उनले भनिन्, ‘फिल्ममा यस्तो देख्दा हेर्न सक्दिनँ थिएँ । तर आज हाम्रो टोल छिमेकमै यस्तो भोग्नुपर्‍यो ।’

अर्जुनको पाशविक हत्यापछि धर्मादेवीलाई एक युवकले फेसबुकको म्यासेन्जरमा हत्यासम्बन्धी अडियो पठाएका थिए । अडियो स्थानीय मनोज भण्डारीको भए पनि अर्कैले धर्मादेवीलाई पठाएका हुन् ।

अर्जुन दासकी श्रीमती ।

अडियो पठाउने कमल साउदलाई प्रहरीले पक्राउ गरे पनि अन्य फरार छन् । प्रहरी कार्यालयमा किटानी जाहेरी दिए पनि एक जनाबाहेक कसैलाई पक्राउ नगरेको भन्दै पीडित परिवारले गुनासो गरेको छ । घटनामा चार-पाँच जनाको समूह संलग्न भएको प्रहरीले बताए पनि पक्राउ गर्न सकेको छैन । ‘दोषीको नाम हामीले दिएका छौँ । तर, पक्राउ पर्दैनन्,’ मृतककी श्रीमती धर्मादेवी भन्छिन्, ‘प्रहरीले आलटाल गरेको जस्तो लाग्न थालको छ हामीलाई त ।’

सासूलाई क्यान्सर देखिएको खबर पाएपछि भारतमा चौकीदारको काम गर्ने अर्जुन डेढ महिनाअघि मात्र गाउँ फर्किएका थिए । सासूको उपचारमा सघाउन आएका अर्जुन आफैँ भने कहिल्यै नफर्किने गरी बिदा हुनुपर्‍यो । आमा पवन दासलाई त आफ्नो कान्छो छोरा जिउँदै भएजस्तो लाग्छ । ‘अहिल्यै आएर मलाई बोलाउँछ जस्तो लाग्छ,’ उनले गहभरी आँसु बनाएर भनिन्, ‘ऊ आउँदैन तर न्याय पाउनुपर्छ ।’

अर्जुन दासकी आमा ।

भयभीत गाउँ

वडा नम्बर ९ कै राम विलारी चौधरीको घरमा राति १० बजेसम्म चहलपहल हुन्थ्यो । आजकाल साँझ ६ नबज्दै घरको ढोकामा आग्लो लाग्न थालेको छ । ‘अपराधी अझै समातिएका छैनन् । के गर्ने डरै डरले बसेका छौँ,’ उनी बाध्यता सुनाउँछन्, ‘साँझ बाहिर निस्किन डर लाग्छ । हामीलाई पनि मार्ने हुन् कि भन्ने डर लाग्छ ।’

चौधरीको मात्र होइन, सिंगो गाउँको दैनिकी अहिले फेरिएको छ । लामो समयसम्म अर्जुनको हत्यारा पक्राउ नपर्दा स्थानीय त्रसित छन् । स्थानीय मीना लुहार पनि निद्रा नलागे पनि डर लागेर चाँडै झ्यालढोका थुनेर सुत्नुपर्ने बाध्यता रहेको बताउँछिन् । ‘गाउँमा यस्तो घटना घटेपछि मनभरी डरैडर बोकेर बाँचिरहेका छौँ,’ उनले भनिन्, ‘दिउँसै पनि छोराछोरीलाई टाढा निस्किन दिँदैनौं ।’

पछिल्लो समय कैलालीको पूर्वी क्षेत्रमा हत्याका घटना बढ्दा छन् । एकपछि अर्को हत्या हुन थालेपछि उनीहरू त्रसित बनेका हुन् । टाउको र शरीर अलग्गै गरेर हत्या भएको यो पहिलो पटक नै देखेको स्थानीय बताउँछन् । अमरावती-९ कै स्थानीय कल्पना टमटा घाँस दाउरा गर्न एक्लै जंगल जाने गर्थिन् । आजकाल ५-७ जना साथी नभई उनका गोडा चल्दैनन् ।

‘सधैँ घाँस दाउरा गर्ने जंगलमै हत्या भएपछि एक्लै जान डर लाग्छ,’ उनले भनिन्, ‘घाँस दाउरा नगरी नहुने डरै डरमा भए पनि हुल बाँधेर जंगल जाने गरेका छौँ ।’

दासको गाउँ ।

नजिकै पालबजार गाउँका गोरे खनाल दैनिक जंगलमा बाख्रा चराउन जानुपर्छ । तर, मनमा डर भने लागिरहने उनको भनाइ छ । ‘हाम्रो त दैनिकी नै फेरिने डर भइसक्यो,’ उनले भने, ‘अपराधीलाई छिटो पक्राउ गरे ढुक्क होइने थियो ।’ अमरावती सामुदायिक वनमा दीपक साउदले ९ वर्षदेखि चौकीदारी गरिरहेका छन् । वर्षौं निर्धक्क वन डुलेका साउद आजकाल पाइलैपिच्छे झस्किन्छन् । उनले यस्तो बीभत्स घटना आफूले जीवनमा पहिलोपटक देखेको बताउँछन् ।

‘घाँटी अलग, शरीर अलग गरिएको थियो । हेर्नै नसकिने खालको,’ उनले भने, ‘टाउको काटेर खुट्टानिर सजाएजस्तै राखिएको थियो । हात पछाडि बाँधिएको थियो । यस्तो कसरी गर्न सके होलान् ?’

वन आसपासमा हिँड्दा पनि अझै त्यही दृष्य आँखामा आउने साउद बताउँछन् । उक्त घटनापछि साउद एक्लै वनभित्र छिरेका छैनन् । आजकाल तीन जना सँगसँगै मात्र वन सुरक्षामा हिँड्छन् । ‘कसले हत्या गर्‍यो थाहा भएन । तर, छिट्टै दोषी पत्ता लागे जंगल घुम्ने साहस आउने थियो,’ उनी भन्छन् ।

सामुदायिक वनको ९ वर्षदेखि चौकीदारी गर्दै आएका दीपक साउद ।

९ वर्षदेखि सामुदायिक वनको चौकीदारी गर्दै आएका दीपक साउद ।

श्रीमान्‌को हत्यारा देख्न पाए मात्र पनि आफूलाई अब ठूलो राहत मिल्ने मृतककी श्रीमती धर्मादेवी बताउँछिन् । मृतककी ३ वर्षीया छोरीको उच्च शिक्षासम्मको पढाइ गाउँपालिकाले ब्यहोर्ने भएको छ । परिवारको एक जनालाई जागिर दिन पनि प्रदेश सरकारसँग गाउँपालिकाले अनुरोध गरिदिने भएको छ । ‘जे गरे पनि मेरा श्रीमान् अब फर्कंदैनन् । तर, हत्याराले सजाय पाएको देख्न पाए हुन्थ्यो,’ धर्मादेवी भन्छिन् ।

दास परिवारका अधिकांश सदस्य भारतमा ज्यालादारी काम गर्ने गरेका थिए । मृतक अर्जुन, उनका बुबाआमा र दाइ भारतमै थिए । घरमा धर्मादेवी, उनकी जेठानी र ३ वर्षकी छोरी मात्र बस्थे । अर्जुनका दाइ प्रकाश भाइको हत्या भएको खबरपछि भारतबाट ८ पुसमा फर्किएका छन् ।

कसैको नराम्रो नसोच्ने र नगर्ने आफ्नो भाइको हत्या किन र कसले गर्‍यो भन्ने चिन्ताले उनी छटपटाइरहेका छन् । ‘हत्यारा पक्राउ परे एक हदसम्म मन बुझाउने ठाउँ हुने थियो,’ प्रकाशले भने । तर यत्रो समयसम्म दोषी पक्रन प्रहरीले किन सकिरहेको छैन ? यो प्रश्नको उत्तर प्रहरीले कहिले दिन्छ, दास परिवारलाई थाहा छैन ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, पुस १२, २०७८ १४:५३