संसदीय निर्वाचनमा तीन पटक पराजित डिना: कम्युनिष्टको गढबाट उदाएकी कांग्रेस नेतृ

संसदीय निर्वाचनमा तीन पटक पराजित डिना: कम्युनिष्टको गढबाट उदाएकी कांग्रेस नेतृ

A+ A A-

पञ्चायतकालमा बद्री खतिवडाको प्रभावले मकवानपुरमा कम्युनिष्टको लहर बढेको थियो । त्यसको प्रभाव आजपर्यन्त छ । संसदीय निर्वाचन र स्थानीय तहको निर्वाचनमा कम्युनिष्टहरूले प्राप्त गर्ने मत र सीटले त्यही पुष्टि गर्छ ।

त्यसैले हरेक तहका निर्वाचन कांग्रेसका लागि मकवानपुरमा फलामको चिउरासरह थियो । कांग्रेस नेतृ महालक्ष्मी उपाध्याय ‘डिना’कै उदाहरण नै काफी हुन्छ, मकवानपुरमा कम्युनिष्टको प्रभाव कति छ भनेर बुझ्नलाई ।

डिना मकवानपुरमा २०४८ सालयताका तीन निर्वाचनमा पराजित भइन्, कम्युनिष्ट नेताबाट । कांग्रेसले २०७० को संविधानसभाको निर्वाचनमा भने एक सिट जितेको थियो । पछिल्लो स्थानीय तहको निर्वाचनमा १० स्थानीय तहमध्ये २ वटामा मात्रै कांग्रेसले जितेको छ । बाँकी ८ वटा पालिकामा कम्युनिष्ट पार्टीबाट चुनाव लडेकहरू विजयी भए ।

कम्युनिष्टको गढ मकवानपुरको संसदीय राजनीतिमा निरन्तर पराजित भए पनि कांग्रेसको राजनीतिमा भने डिनाले छलाङ मार्दै आएकी छन् । मकवानपुरमा कांग्रेस कमजोर भए पनि मकवानपुरकी डिनाले पार्टीमा भने अवसर र भूमिका पाइरहिन् । कांग्रेस मकवानपुरका प्रवक्ता प्रदीप कोइरालाका अनुसार उनी दुई पटक समानुपातिक कोटाबाट सांसद बनेकी थिइन् ।

समानुपातिक सांसद भएका बखत शेरबहादुर देउवाले उनलाई राज्यमन्त्री पनि बनाएका थिए । १४औ‌ँ महाधिवेशनबाट कांग्रेसको उपल्लो तह अर्थात् सहमहामन्त्रीमा निर्वाचित भएपछि डिनाको राजनीतिक उचाई झन् बढेको छ ।

२०४८, २०५१ र २०७४ सालको निर्वाचनमा कांग्रेस उम्मेदवार रहेकी डिना मकवानुपर क्षेत्र नं २ बाट कम्युनिस्ट उम्मेदवारसँग पराजित भइन् । प्रत्यक्ष निर्वाचनमा चुनाव जित्न नसके पनि डिनाको राजनीतिक सक्रियता घटेन । पार्टीको काममा जिल्लाका हरेक क्षेत्रमा उनी पुग्थिन् ।

२०७४ सालको संसदीय निर्वाचनमा वर्तमान स्वास्थ्य तथा जनसंख्यामन्त्री विरोध खतिवडासँग डिना पराजित भएकी हुन् । शेरबहादुर देउवाको प्यानलबाट सहमहामन्त्रीको उम्मेदवार बनेकी डिनाले २,५३३ मत ल्याउँदै संस्थापनइतर प्यानलकी कमला पन्तलाई पराजित गरिन् । पन्तले २,१०५ मत ल्याएकी थिइन् ।

डिना विभिन्न कालखण्डमा जेल पनि परिन् । पारिवारिक पृष्ठभूमि राजनीतिक भएकाले डिनालाई राजनीतिमा आउन केही सहज भयो । उनका हजुरबा उदयनाथ अधिकारी नेपाली कांग्रेस चितवनका संस्थापक सभापति थिए ।

डिनाका दाजु तथा दिदीहरू पनि नेविसंघको सक्रिय राजनीतिमै थिए । डिना काठमाडौंको पद्मकन्या क्याम्पसमा पढ्दै गर्दा नेपालमा पञ्चायतविरुद्धको आन्दोलन चलिरहेको थियो । नेपाली कांग्रेसले उक्त आन्दोलनको नेतृत्व गरेको थियो ।

आन्दोलनमा डिना पनि सक्रीय भइन् । त्यसबाट राजनीति अझ नजिकबाट बुझ्ने अवसर मिलेको डिनाले बताइन् । २०४२ सालमा नेपाली कांग्रेसले आह्वान गरेको सत्याग्रहमा पनि उनी अग्रपँक्तिमा रहेर काम गरिन् ।

जनआन्दोलनको क्रममा सत्याग्रहमा संलग्न उनी जेल परिन् । जेलमा रहँदा उनको गिरिजाप्रसाद कोइराला, नोना कोइराला, सुशिल कोइराला र शैलजा आचार्यलगायतका नेताहरूसँग भेट भएको थियो । जेलमै रहँदा महिला हिंसा र महिलामाथि हुने विभेदबारे नजिकबाट बुझ्ने अवसर मिलेको बताउँछिन् उनी । 'मलाई त्यहीँबाट महिलाकाे सवालमा काम गर्ने हुटहुटी सुरु भएकाे हाे,' डीनाले भनिन् ।

जेलबाट बाहिर निस्किएपछि उनी फेरि राजनीतिमै सक्रीय भइन् । जेलमा छँदा शैलजा आचार्यको स्कुलिङ र गिरिजाप्रसाद कोइरालालगायतका नेताहरूको विचारबाट प्रभावित थिइन् डिना ।

सत्याग्रहको समयमा जेल पर्ने डिना परिवारकी एक्ली सदस्य भने थिइनन् । फरकफरक स्थानमा उनका हजुरबा, हजुरआमा, मामासमेत गरी १२ जना आफन्त जेल परेका थिए । उनी २०४३ सालमा पद्मकन्या क्याम्पसको स्ववियु सभापतिमा निर्वाचित भएकी थिइन् ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, पुस २, २०७८ १८:४५