महामन्त्रीमा गगन-विश्वप्रकाशको उदयले देउवालाई थपिएको चुनौती

A+ A A-

शेरबहादुर देउवाले भनेको मानेका भए विश्वप्रकाश शर्मा कांग्रेसको सह-महामन्त्रीमै सीमित हुने थिए । देउवाको आग्रहलाई अस्वीकार गर्दै शर्माले प्रकाशमान सिंह प्यानलबाट महामन्त्री उठे र निर्वाचित भएरै छाडे ।

यता गगन थापालाई महामन्त्रीमा रोक्ने रणनीतिसहित कृष्णप्रसाद सिटौलाले प्रदीप पौडेललाई अघि सारेर देउवासँग प्यानल बनाएका थिए । तर, कांग्रेसमा उनीहरूको लोकप्रियताका अगाडि कसैको जोर चलेन । थापा खसेकाे मतकाे झण्डै दुईतिहाइ बहुमतसहित विजयी भए भने कमजाेर सिंह प्यानलबाट उम्मेदवारी दिएका शर्मा व्यक्तिगत लाेकप्रियताकै बलमा कांग्रेस महामन्त्री बने ।

१३औँ महाधिवेशनमा महामन्त्रीमा निर्वाचित भएका शशांक कोइरालाले सशक्त भूमिका निर्वाह नगर्दा देउवाले पार्टीलाई आफूखुसी चलाएका थिए । यसपटक नयाँ पुस्ताका यी दुई नेताको उदयले भने सभापति देउवामाथि चुनौती थपिएको जानकाहरू बताउँछन् ।

थापाले यसअघि नै देउवा लोकतान्त्रिक प्रक्रियाबाट विजयी भएकाले उनी गुटको नभएर कांग्रेसको सभापति भएको बताएका छन् । उनीसँग अब भागवण्डाको राजनीति नभएर विचारको राजनीति हुने पनि प्रस्ट पारिसकेका छन् । पार्टीमा प्रतिपक्षी भूमिकामा खरो उत्रिरहेका थापाले अब पनि त्याे छविलाई निरन्तरता दिने संकेत गर्दै भनेका छन्, 'सानेपामा पार्टीको भन्दा पहिले गुटको बैठक राख्ने शृंखला अब सभापतिले बन्द गर्नुपर्छ । उहाँ अब गुटको सभापति होइन, कांग्रेसको सभापति हो । सभापति देउवासँग अब नीति र विधिअनुसार चले सहकार्य नभए संघर्षको सम्बन्ध हुन्छ ।'

नेता शर्माले आफूहरूको जित गुटको नभई समग्र कांग्रेसको जित भएको बताएका छन् । कांग्रेसलाई रुपान्तरण गर्नका निम्ति गगन-विश्वप्रकाश हल बाँधेर हिँड्ने उनले बताए । 'कांग्रेस रूपान्तरित भएर जान्छ । कांग्रेस आधुनिक भएर जान्छ,' शर्माले भने, 'हामी दुई युवा निर्वाचित भएका छौँ । देशले हामी दुई जनाले हल बाँधिएर, जोडी बाँधिएर काम गरून् भन्ने चाहेकाे छ ।'

कांग्रेसमा नेतृत्व परिवर्तनको एजेण्डा बोकेका शर्माले अन्तिम समयमा देउवालाई समर्थन गर्नु आफ्नो कर्तव्य रहेको बताएका थिए । विगतमा पनि रुपान्तरणको मोर्चाबाट हट्दै सभापति देउवाको प्रवक्‍ता बन्न गएको भन्दै उनको आलोचना भएको थियो । यसपटक त्यो छवि सुधार्दै अघि बढेको खण्डमा यी दुई नेताको उदय देउवालाई नयाँ चुनौती हुने विश्लेषक पिताम्बर भण्डारी बताउँछन् ।

'महामन्‍त्रीमा निर्वाचित भएपछि अब उहाँहरू जवाफ दिने ठाउँमा आइपुग्नुभएको छ । राष्ट्रिय राजनीतिमा उत्तर दिने कुरामा सभापति र महामन्त्रीबीच स्प्रीट नमिल्न सक्छ । अब सभापतिलाई युवा पुस्ताको जोसअनुसार चल्नुपर्ने चुनौती थपिएको छ,' भण्डारीले भने, 'गगन र विश्वप्रकाशबीच प्रतिद्वन्द्वीको सम्बन्ध कायम नरहेको अवस्थामा कार्यसमितिमा पेस हुने एजेण्डाले पनि सभापतिलाई चुनौती थप्नेछ ।'

राजनीतिक विश्लेषक खगेन्द्र प्रसाईं थापा र शर्मा कांग्रेस रुपान्तरणको एजेण्डाबाट नलतारिएको अवस्थामा देउवाको स्वेच्छाचारिताकाे अन्त्य हुने बताउँछन् । 'यी दुई युवानेता आफ्ना अडानबाट पछि नहटेकाे अवस्थामा कार्यशैली सच्याउन देउवालाई ठूलो दबाब पर्नेछ । विगतको झैँ एकलौटी रूपले उनी अघि बढ्न सक्ने छैनन्,' प्रसाईंले भने ।

महामन्त्रीमा नयाँ पुस्ताको उदय मात्रै देउवाको चुनौती भने होइन, सभापतिका रूपमा निर्वाचनमा हासिल गर्नुपर्ने परिणाम, गुटभन्दा माथि उठेर पार्टी सञ्चालन र आफूलाई विजयी बनाउन सघाएकाे समीकरणको व्यवस्थापन पनि देउवाका लागि चुनाैती बनेका छन् । देउवाले तत्कालै तीन मुख्य चुनाैतीकाे सामना गर्नुपर्नेछ ।

निर्वाचनबाट पहिलाे पार्टी

सभापति देउवाले चुनावी प्रचारप्रसारका क्रममा आफूलाई जिताए पार्टीलाई चुनावमा जिताएर गाउँदेखि केन्द्रसम्मका सरकार बनाउने प्रतिबद्धता जनाएका थिए । 'मलाई विजयी गराउनुभयो भने मात्रै गाउँदेखि सिंहदरबारसम्म कांग्रेसको नेतृत्वको सरकार बन्छ । मलाई जिताउनुस्,' देउवाले प्रतिनिधिलाई भनेका थिए ।

सभापतिको रूपमा आन्तरिक एकतालाई मजबुत बनाउँदै आसन्न स्थानीय, प्रदेश र संघका निर्वाचनबाट पहिलाे पार्टी बन्नुपर्ने चुनौती उनीसामु छ । आफूलाई विजयी गराए मात्रै तीनवटै सरकार कांग्रेसको नेतृत्वमा बनाउने प्रतिबद्धता पूरा गर्नुपर्नेछ ।

पार्टीमा आन्तरिक एकता

देउवालाई पार्टीभित्रको प्रतिपक्षीसँग सहकार्य गर्दै आन्तरिक एकता गर्नुपर्ने जिम्मेवारी र चुनौती दुवै छ । खरो प्रतिपक्षीको भूमिका निर्वाह गरेका गगन थापाको महामन्त्रीमा उदयले पनि देउवालाई पहिलेजस्ताे सहज हुने देखिँदैन । कांग्रेसकाे राजनीति पुनः ६०/४० काे भागवण्डाउन्मुख भइरहेका बेला छुट्टाछुट्टै समूहकाे चित्त बुझाउनुपर्नेछ । देउवाका प्रतिस्पर्धी शेखर काेइराला समूहले भागवण्डाको राजनीति नगर्ने बताए पनि स्थानीय तहदेखि संसदीय निर्वाचनसम्म उनीहरूलाई चित्त बुझाएर अघि बढ्नुपर्ने चुनौती देउवामा छ ।

आफ्नो अधिकारका लागि पार्टीभित्र लड्ने उद्घोषसहित कोइराला पक्षका नेताहरूले देउवालाई स्वेच्छाचारी ढंगले अघि बढ्न नदिने बताइसकेका छन् । 'हामी पार्टीलाई विधि र नीतिको पक्षमा डोर्‍याउन सहकार्य र त्यसबाट बाहिर जान खोजे संघर्ष गर्नेछौँ,' सभापतिमा पराजित कोइरालाले भनिसकेका छन् । पार्टीभित्र संघर्षको अवस्था आउन नदिन देउवाले समन्वयकारी भूमिका निर्वाह गर्नुपर्नेछ ।

सहयाेगी टिमकाे व्यवस्थापन

देउवालाई सभापतिमा विजयी गराउनका निम्ति पद नपाउँदासमेत उनी पक्षका वरिष्ठ नेताहरू क्रियाशील नै थिए । त्यसबाहेक उनलाई नेता कृष्णप्रसाद सिटौलाले सघाएका थिए भने दोस्रो चरणमा प्रकाशमान सिंह, विमलेन्द्र निधि र कल्याण गुरुङले पनि साथ दिए । आफ्नो समूहभित्र असन्तुष्ट रहेका नेताहरू एनपी साउद, बालकृष्ण खाँण र ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्कीलाई सन्तुष्ट बनाउनुपर्ने दायित्व देउवामा छ ।

यता सिटौला समूहबाट महामन्त्रीमा प्रदीप पौडेलले पराजय व्यहोरेसँगै सिटौला समूहलाई अन्य स्थानमा व्यवस्थापन गर्नुपर्ने चुनाैती देउवामा थपिएको छ । दोस्रो चरणको निर्वाचनमा साथ दिएका सिंह, निधि र गुरुङको व्यवस्थापनमा पनि देउवाले ध्यान दिनुपर्नेछ । सिंह र निधिलाई सरकारमा उचित स्थान दिने वाचा देउवाले गरेका छन् । त्यसको कार्यान्वयन पनि सहज देखिँदैन ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, पुस १, २०७८ १८:४०