नेपाली युवाकाे इराक तस्करी : भारतकाे बाटाे, ४ लाख असुली

A+ A A-

सरकारले असुरक्षित घोषणा गरेका इराक, सिरिया, अफगानिस्तान, गिनी र लिबियालगायतका देशमा नेपाली कामदार रोजगारीका नाममा तस्करी भइरहेका छन् । तेस्रो देशको बाटो हुँदै यी देशमा नेपाली कामदार तस्करी हुने क्रम जारी छ ।

'आफन्त नेपाल' नामक संस्थाले दुई साताअघि सात जना महिलालाई कपिलवस्तुकाे कृष्णनगर सीमाबाट उद्धार गरेको थियो । ती महिला भारतहुँदै रोजगारीका लागि एजेन्टमार्फत इराक हिँडेको उद्धारपछि उनीहरूले प्रहरीकाे मानव बेचबिखन अनुसन्धान ब्युरोलाई बयान दिएका छन् ।

सोधपुछका क्रममा पूरा नामसमेत थाहा नभएको तर काठमाडौंमा बस्ने भीम नाम गरेको व्यक्तिले इराक पठाउने भन्दै रकम लिएकाे खुलेकाे प्रहरीले जनाएकाे छ । तस्करले इराक लैजान लागेका महिलाहरू २० देखि ४० वर्ष उमेर समूहका थिए । रोजगारीको प्रलोभनमा अवैध बाटो भएर धेरै नेपालीहरूकाे तस्करी भइरहेकाे ब्युरोका प्रवक्ता प्रहरी उपरीक्षक अनुराग कुमार द्विवेदीले बताए ।

यस्तै, गत कात्तिक महिनामा रोजगारीका लागि इराक पुगेका गोर्खाका दुई जना युवा अलपत्र परेपछि कुवेतस्थित नेपाली राजदूतावासले उद्धार गरेको थियो । उनीहरू म्यानपावरमार्फत रोजगारीका लागि यूएई हुँदै इराक पुगेका थिए ।

यस्तै, गत भदौमा कुवेत दूतावासले घरेलु रोजगारीमा पुगेका नौ जना नेपाली महिलाहरूलाई उद्धार गरेर स्वदेश फर्काएकाे थियाे ।दूतावासका अनुसार उनीहरू रोजगारीका लागि भारत हुँदै इराक पुगेका थिए ।

यसैगरी, कोरोना महामारीका बेला रोजगारीका लागि इराक पुगेर अलपत्र परेका ५० जनाभन्दा धेरै नेपाली कामदारहरूकाे विभिन्न देशका दूतावासले उद्धार गरेका छन् । ५० जनामध्ये अधिकांश महिला छन् ।

गत असोज महिनामा भिजिट भिसामा यूएई हुँदै इराक हिँडेका सात महिलासहित ११ जना नेपाली यूएईमै अलपत्र परेका थिए । उनीहरूलाई पनि दूतावासको सहयोगमा स्वदेश फर्काइएकाे थियो ।

१६ भदाै २०६१ मा १२ जना नेपालीको सामूहिक रूपमा निर्मम हत्या भएपछि सरकारले इराकमा रोजगारीका लागि कामदार पठाउन रोक लगाएको छ । तर, दलालहरूले आकर्षक रोजगारीको प्रलोभन देखाएर भारत हुँदै इराकमा नेपाली महिला तथा पुरुषकाे तस्करी गर्दै आएका छन् ।

इराकमा भारत र यूएईहुँदै मासिक ३ सयभन्दा धेरै कामदार तस्करी भइरहेको प्रहरीकाे अनुमान छ । हाल, इराकमा २० हजारभन्दा धेरै नेपाली कामदार कार्यरत रहेको सरकारी अनुमान छ ।

इराकमा कामदार पठाउन एजेन्ट मात्र होइन, म्यानपावर कम्पनी पनि सक्रिय छन् । यो विषयमा सम्बन्धित श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयले नियमन गर्न चासो नदिएको सरोकारवालाहरूले आरोप लगाउँदै आएका छन् ।

यसरी हुन्छ सेटिङ

मानव तस्करले सेटिङ गरी भिजिट भिसामा दुबई हुँदै नेपाली कामदार इराक लैजाने गरेको उजुरी वैदेशिक रोजगार विभागमा परेका छन् । तलब सुविधा र ज्यानको सुरक्षा नभए पनि दलालहरूले इराक पठाउन ४ लाख रुपैयाँसम्म असुल्ने गरेका छन् । महिला कामदारसँग २ लाखसम्म लिने गरेको उजुरी लिएर पीडित आउने गरेको विभागको उजुरी शाखाले जनाएको छ ।

तस्करले आकर्षक तलब सुविधाको प्रलोभन देखाएर नेपालमा आधा रकम र बाँकी इराक पुगेपछि दिने सर्त राखेर तस्करी गरिरहेको फर्किएका कामदारले उजुरीका क्रममा बताउने गरेका छन् ।

सरकारले इराकमा कामदार जान प्रतिबन्ध लगाएका कारण तस्करले लेबनान जाने प्रक्रिया पूरा गरेर दुबईबाट इराकसमेत पठाउँदै आएका छन् ।

एजेन्ट र तस्करले अन्य देशहुँदै रोजगारीको प्रलोभन देखाई कामदार इराक पठाउने गरेको सूचना आएको र उजुरीसमेत लिएर कामदार आउने गरेको विभागका महानिर्देशक दीपक काफ्लेले बताए । सरकारले प्रतिबन्ध लगाएको देशमा कामदार पठाउने म्यानपावरलाई निगरानी गरिरहेको उनले बताए ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, पुस ७, २०७८ १४:४०