कांग्रेसीहरूको महाधिवेशन, अपराधीहरूको दसैँ ?

A+ A A-

पछिल्लो सप्ताहान्तमा म काठमाडौं गएको थिएँ । मेरो सरोकारका दुई मुद्दा अहिलेको सरकार, त्यसमा पनि सत्तारुढ दल कांग्रेससित ठोकिन्थे । एक, नन्कुन्नी धोवी र निर्मला कुर्मी हत्याका लागि न्याय खोज्न काठमाडौंमा दोस्रो पटक आएर धर्ना दिइरहेका अभियन्ताहरूका मागको सुनुवाइ । दुई, धरानस्थित बीपी प्रतिष्ठानका भ्रष्ट पदाधिकारीहरूमाथि कारबाही ।

दुवै मुद्दामा सत्तापक्षका स्रोतहरूले भनेछन्, 'दुई सातासम्म यी विषयमा सुनुवाइको कुनै गुञ्जायस नै छैन, किनकि कांग्रेसको महाधिवेशन आइरहेको छ ।'

अर्थात् कांग्रेसको महाधिवेशनसम्म मानिसको हत्या, लुटपाट वा बलात्कार होस् तर न्यायका लागि कांग्रेस महाधिवेशन नसकिएसम्म कसैले आवाज उठाउनु बेकार छ, किनकि आरोपी कांग्रेसको महाधिवेशनमा शीर्ष नेतृत्व चयन गर्ने प्रतिनिधि हुन सक्छ ।

उसलाई संरक्षण गरेर फकाउन सके पार्टीको यो वा त्यो गुटको पल्ला महाधिवेशनमा भारी हुन्छ । उसलाई कानुनको कठघरामा उभ्याउँदा यो वा त्यो गुटको शक्ति क्षीण हुन सक्छ ।

अचम्म के भने दुवै प्रसंगमा आरोपीहरूलाई आन्दोलनकारी वा अभियन्ताहरूले मात्र दोषी भनेका छैनन् । धोवी र कुर्मी हत्या प्रकरणमा नेपाल सरकारकै एक सहसचिव संयोजकत्वको छानबिन टोलीले साताभर अध्ययन गरेर दोषीहरूमाथि छानबिन र कारबाहीको प्रस्ट सिफारिस गरेको छ । बीपी प्रतिष्ठानका भ्रष्ट पदाधिकारीहरूमाथि सिनेटमा उजुरी परेर स्वास्थ्यमन्त्री तथा सहकुलपति संयोजकत्वको समितिले छानबिन गरेर कारबाहीको सिफारिस गरेको छ ।

जब यो कुरा सरकारसम्म पुग्छ, तब उनीहरूको जवाफले अहिलेको सत्ता संस्थापनको चरित्र उदांगो पार्छ । धोवी र कुर्मी हत्या प्रकरण छानबिनका लागि बनेको समितिलाई जब गृहमन्त्री बालकृष्ण खाँणले भेटे, उनको पहिलो प्रश्न थियो, 'बादशाह बच्ने सम्भावना कत्तिको छ ?'

एकातिर निर्मला कुर्मीको करोडौँ पर्ने पाँच बिघा जमिन बादशाह कुर्मीले हडपेका छन् । निर्मलाको अपहरण र हत्या भएको छ । त्यसअगाडि उनका दुई छोरा एक साताको अन्तरमा रहस्यमय तरिकाले मारिएका छन् । सरकारी छानबिन समितिले नै सिंगो प्रकरणमा भएका जालझेल र अपराधबारे बोल्दै केन्द्रीय अनुसन्धान विभागलाई समेत लगाएर छानबिन र कारबाही गर्नू भनेको छ ।

अर्कातिर देशको शान्तिसुरक्षा कायम गर्ने र राज्य वादी हुने सबै किसिमका फौजदारी मुद्दामा नागरिकलाई न्याय दिलाउने जिम्मेवारी बोकेका गृहमन्त्रीको अर्जुनदृष्टि बादशाह कुर्मीलाई उन्मुक्ति दिनुमा छ ।

यता अघिल्लो पल्ट बीस दिन हिँडेर राजधानी आएका देहातका विपन्न नागरिकहरूले अहिले काठमाडौंमा कहिले खाँदै र कहिले भोकै बस्दै न्यायको खोजी गरिरहेका छन् । उता निर्मलालाई अपहरण र हत्या गर्नेहरूले उनीहरूका घरघरमा पुगेर धम्क्याइरहेका छन् ।

यता काठमाडौंको चिसोमा धमाधम अभियन्ताहरू बिरामी परिरहेका छन् । बेमौसमी वर्षाले खेतको सारा धान डुबाउने बेला उनीहरू न्यायको यही लडाइँमा भएकाले वर्षभरि खाने धान कुहेर गइसकेकाले आउँदो वर्ष भोकमरीको डर छ । अहिले गहुँमा पानी लगाउन पाएका छैनन् । उता सरकारको हिसाबकिताबमा बादशाह कुर्मीले कांग्रेसको महाधिवेशनमा कुन गुटलाई कति भोट दिलाउँछन्, अनि आमचुनावमा कांग्रेसका लागि कति भोट तानिदिन्छन् भन्ने कुरा मुख्य भएको प्रस्ट देखिन्छ ।

उनले निर्मलाको सम्पत्तिबाट लुटेको करोडौँको त्यस्तो हिसाबकिताबमा नमिसिने कुरै छैन ।

धरानको हकमा चाहिँ बादशाह कुर्मीले झैँ देखिने गरी कसैले कसैलाई अपहरण वा हत्या गरेको छैन तर बीपी प्रतिष्ठानको अस्पतालमा पुगेका बिरामीहरूको बिजोक कम चिन्ताजनक छैन । सरकारी अस्पतालमा उपचार छैन भनेर लखेटिएपछि सक्ने बिरामी त निजीमा जालान्, नसक्नेसित रोग पालेर बस्नु वा मर्नुको विकल्प हुँदैन ।

प्रतिष्ठान डुबाएर वरिपरिका निजी अस्पतालको लगानीबाट नाफा निकाल्ने उपकुलपतिलगायतका पदाधिकारीका कारण कति बिरामीको त्यसरी मृत्यु भयो होला ? कुनै लेखाजोखा छैन ।

कोभिडकै बेला अपराधी ठेकेदारसित मिलेर कमसल भेन्टिलेटर किनेकै कारण कति बिरामीको सास रोकियो, लेखाजोखा छैन । अचम्म त के छ भने, तपाईं हामी नागरिक पनि आफूलाई नपरेसम्म सामान्यतः सोचिरहन्छौँ कि त्यस्ता घटना अरुका हकमा मात्रै हुन्छन् ।

तर, एकपल्ट कल्पना गरौँ त, तपाईं–हामी कोही कोभिडको निमोनियाँ वा श्वासप्रश्वासको अन्य गम्भीर समस्या भएर भेन्टिलेटरमा छौँ । हाम्रो ज्यान र देशको स्वास्थ्य प्रणालीप्रतिको हाम्रो भरोसा त्यही एउटा मेसिनमा अडेको छ । भ्रष्ट पदाधिकारीहरूले धनी हुन कमिसन खाएका कारण अचानक त्यो मेसिनले काम गर्न छाड्छ, विरोधको एक शब्द बोल्नै नपाई एउटा निर्दोष नागरिकको ज्यान जान्छ, छटपटाइ, छटपटाइ ।

सरकार र कांग्रेसीजनलाई बृहत् नागरिक आन्दोलनको अपिल छ– तपाईंहरूको महाधिवेशनलाई अपराधीहरूको दसैँ बन्न नदिनोस् । रुबी खान र गीता चमारहरूको आवाज कसरी दबाउने र हत्याराहरूलाई कसरी बचाउने भनेर दिमाग नखियाउनुस्, दोषीलाई कसरी न्याय दिने, थङ्थिलो भएका बीपी प्रतिष्ठानजस्ता संस्था र राज्यका अंगहरूलाई कसरी बौराउने भनेर सोच्नोस् ।

नेपालको इतिहासकै ठूलोमध्येको एउटा भ्रष्टाचारका कारण वर्षौंदेखि प्रतिष्ठानको मातृ–शिशु उपचार भवन बनेको छैन, हामी करदाताले गाँस काटेर तिरेको करबाट अर्बौं खर्च गर्दा पनि । त्यो सेवा विस्तार नभएकै कारणले पूर्वी नेपालका कति आमा र शिशुहरूको अनाहकमा मृत्यु भयो होला, त्यसको कुनै लेखाजोखा छैन ।

विडम्बना, प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा र उनको पार्टीभित्रको अर्थतन्त्रलाई देशको कालो अर्थतन्त्रसित एकत्रित गर्ने उनका परिवारका सदस्यहरूको प्राथमिकतामा ती आमा र शिशुहरूको ज्यान बचाउने विषय कतै अट्दै अट्दैन ।

बरु यथार्थ के छ भने, नजिकैको विराट मेडिकल कलेजका लागि काम गर्ने तर कांग्रेसबाट एमालेमा प्रवेश गरेर ओली सरकारका पालामा प्रष्तिठानको उपकुलपति बनेका ज्ञानेन्द्र गिरीलगायतका पदाधिकारीलाई संस्था टाट पल्टाउनु छ । अनि मात्रै विराटजस्ता निजी अस्पतालहरूको अकुत कमाइ सम्भव हुन्छ ।

अनि मात्रै एमालेका पालामा पदमा पुगेको भए पनि कांग्रेस नेतृत्वको नयाँ संस्थापनलाई खुसी बनाउने गरी छेलोखेलो पैसा खर्च गर्न सकिन्छ । पार्टीको महाधिवेशनदेखि आमचुनावसम्म प्रभावित गर्न पाइन्छ । सत्ता र शक्तिको नजिक रहेर सधैँभर दोहन गरेर अर्बौं कमाउन पाइन्छ ।

अर्कातिर, सरकारी अस्पतालमा सेवा खोज्न आउने पद, सत्ता र शक्तिविहीन नागरिकहरूको ज्यान बचाएर के नै फाइदा हुन्छ र ? यस्तो छ उनीहरूको हिसाबकिताब ।

निर्मला र नन्कुन्नीलाई न्याय दिलाउन निरन्तर सत्याग्रह गरिरहेकी रुबी खानबारे मेरा केही जिज्ञासा यसपल्ट मेटिएका छन् । पिछडिएको अल्पसंख्यक समुदायकी एक महिलाले कसरी सिंगो भ्रष्ट र अपराधी राज्यसंयन्त्रलाई चुनौती दिन सकिन् भन्ने जिज्ञासा मेरो थियो । त्यसका दुई उत्तर रहेछन् ।

एक, रुबी र उनी नेतृत्वको अभियानले एकैचोटि यो प्रकरणबाट न्यायको संघर्ष सुरु गरेका रहेनछन् । दशकभन्दा लामो समयदेखि निरन्तर घरेलु हिंसामा पर्ने सयौँ महिलाका पक्षमा डटेर धेरैलाई न्याय दिलाएको उनीहरूको अनुभव रहेछ । त्यसै बीस दिन पैदल हिँडेर न्यायको खोजी गर्ने आँट आएको रहेनछ उनीहरूलाई ।

दुई, रुबी यो अभियानमा एक्लै रहिनछिन् । उनको जत्तिकै प्रेरणादायी कथा बोकेका सोह्र जना अभियन्ताहरू उनीसित रहेछन् । तीमध्ये सबैजसो तराईको पिछडिएको समुदायका र धेरैजसो महिलाहरू रहेछन् । जीवनभर अक्षर चिन्न नपाएकी गीता चमारले माइतीघर धर्नाको फुर्सदमा हालै वर्णमालाका अक्षर र आफ्नो नाम लेख्न सिकेकी छन् । प्रत्येक अभियन्तामा ज्यान होमेर भए पनि न्याय लिइछाड्ने दृढता छ ।

अन्त्यमा, रुबी खान नेतृत्वको यो न्याय अभियानलाई भरथेग गरिरहेको बृहत् नागरिक आन्दोलनको तर्फबाट समस्त कांग्रेसीजनलाई केही प्रश्न राख्न चाहन्छुः

एक, मान्छे अहिले घाइते भएर रगत बगिरहेको छ, उपचार पछि गरौँला भनेर हुन्छ ? तपाईंहरूले आफ्नो पार्टीको सरकारबाट अपेक्षा गरेको यही हो ?

दुई, कांग्रेस देशभरका आमनागरिकको पार्टी हो कि सीमित अपराधी, कानुनमाथिका राजा र बादशाहहरूको ? अपराधीहरूले महाधिवेशनमा यो वा त्यो गुटलाई त जिताउलान् तर आमचुनावमा पार्टीलाई जिताउलान् र ?

तीन, ओली सरकारले भाँडभैलो गर्‍यो, पार्टी कार्यकर्तालाई पदाधिकारी बनाएर बीपी प्रतिष्ठानजस्ता सरकारी संस्था डुबायो भनेर त्यसविरुद्ध बृहत् नागरिकले आन्दोलन गर्‍यो, नागरिकहरू गोलबद्ध भए । तिनै भ्रष्ट पदाधिकारीहरूबाट सुटकेशभरि पैसा लिएर कांग्रेसले पनि पार्टी चलाउने र उनीहरूलाई उन्मुक्ति नै दिने हो ?

चार, अपराधै गर्ने हो, अपराधीहरूलाई नै संगठित गर्ने हो, कानुनी राज्यको धज्जी उडाएर पैसै कमाउने हो भने त यो देशमा धेरै अपराधीहरूका सञ्जाल छन्, आफ्नो संगठनलाई राजनीतिक पार्टी भनेर राजनीतिको बदनामी किन गर्ने ?

त्यसमा पनि उदारवादी, लोकतन्त्रवादी र विधिको शासन मान्ने भनेर ती अवधारणाहरूकै धज्जी किन उडाउने ?

त्यसैले सरकार र समस्त कांग्रेसीजन दुवैलाई बृहत् नागरिक आन्दोलनको अपिल छ– तपाईंहरूको महाधिवेशनलाई अपराधीहरूको दसैँ बन्न नदिनोस् । रुबी खान र गीता चमारहरूको आवाज कसरी दबाउने र हत्याराहरूलाई कसरी बचाउने भनेर दिमाग नखियाउनुस्, दोषीलाई कसरी न्याय दिने, थङ्थिलो भएका बीपी प्रतिष्ठानजस्ता संस्था र राज्यका अंगहरूलाई कसरी बौराउने भनेर सोच्नोस् ।

नत्र मुट्ठीभर अपराधीहरूको साथ त तपाईंहरूलाई रहला, पार्टी धनी पनि होला, महाधिवेशन तडकभडकपूर्ण पनि होला तर आउँदो चुनावमा आमनागरिकले तपाईंहरूलाई परास्त गर्नेछन् । चेतना भया ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, मंसिर २१, २०७८ ०७:३९