कोरोना महामारीपछि प्रतिस्पर्धाले फस्टाएको उड्डयनक्षेत्र

A+ A A-

कोरोना महामारीका कारण सिर्जित लकडाउन तथा निषेधाज्ञाको समय विमान तथा विमानस्थलको पार्किङमा हेलिकोप्टर घामै तापेर बस्न बाध्य भए । एकाध हेलिकोप्टर उद्धार कार्यमा संलग्न भए पनि त्यसले सञ्चालन खर्चसमेत धान्न नसक्ने अवस्था थियो । विमानको हकमा त त्यो क्षण निकै पीडादायी भइदियो ।

अवस्था केही सहज हुँदा मानिस सडक मार्ग हुँदै दशाैँ हजार रुपैयाँ तिरेर असुरक्षित यात्रा गरिरहेका बेला तुलनात्मक रूपमा सुरक्षित भनिएको हवाई उडानका लागि सरकारले चासो नदेखाउनु आफैँमा आश्चर्यको विषय थियो । हामीले बारम्बार हवाई उडान खुला गर्नुपर्छभन्दा समेत त्यसतर्फ सरकारले कति पनि ध्यान दिएन । बरु ८ महिनाभन्दा बढी समयसम्म पूर्ण रूपमा बन्द गर्न बाध्य पारियो । तर, जब कोरोना महामारीको दोस्रो लहरमा लकडाउन/निषेधाज्ञा जारी भयो, त्यो बेलामा २ महिना मात्रै बन्द गर्दा पुग्ने भयो । यही सोच पहिलो चरणमै आइदिएको भए सायदै कोरोनाको पीडा यति धेरै हुने थिएन ।

यसबीच उड्डयन क्षेत्रले अर्बौं रुपैयाँ गुमाएको छ । बुद्ध एयरले मात्रै १ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढी घाटा बेहोरेको छ । सेवा सञ्चालन हुन नसकेको अवस्थामा पनि १ हजारभन्दा बढी कर्मचारीलाई नियमित तलब दिएर टिकाइराख्नु आफैँमा चुनौतीपूर्ण अवस्था थियो । त्यसबाहेक विमान नचल्दा बढ्दै गएको खर्चले घाटा चुलिँदो थियो । कोरोनाको असर विदेशी मुलुकमा पनि भएकाले विदेशबाट मानिस यहाँ आउन नसक्दाको घाटा त छँदै थियो, त्यसमाथि आन्तरिक हवाई उडान बन्द हुँदाको असरले अझ मर्कामा पारेको थियो ।

रिभाइभको चरण

जब हवाई उडान खुले, तब हामीसँग भविष्यलाई लिएर अनिश्चितता थियो । अब सहज रूपमा चल्छ भन्ने विषयमा विश्वस्त हुन सक्ने अवस्था थियो । अन्तर्राष्ट्रिय हवाई उडान बन्दजस्तै हुँदा आन्तरिक हवाई उडानले घाटा पूर्ति गर्न सक्छ भन्नेमा पूर्ण रूपमा विश्वास थिएन । यद्यपि आशा थियो ।

हामीले कोरोना महामारीको पहिलो लकडाउनपछि नै आक्रामक रूपमा व्यवसाय बढाउने योजना बनाएका थियौँ । आन्तरिक पर्यटन प्रवर्द्धनका लागि प्रचार–प्रसार गरेका थियौँ भने रकम पनि खर्चेका थियौँ । तर, पहिलो लकडाउन सकिँदा नसकिँदै कोरोनाको दोस्रो लहरले व्यवसायलाई गति लिन दिएन । अवरोध गर्‍यो । यद्यपि आन्तरिक हवाई उडानमा यात्रुको चाप दिनप्रतिदिन बढ्दै गयो ।

अहिलेको अवस्था

कोरोनाले दिएको असरबाट आजका दिनमा एभिएसन क्षेत्र रिभाइभ भइसकेको अवस्था हो । बुद्ध एयरको हकमा भन्ने हो भने हामीले राम्रो पिकअप लिएका छौँ ।

कोरोना महामारीभन्दा अघि हामीले औसतमा ४५ सय यात्रुलाई दैनिक सेवा दिइरहेका थियौँ । जसमा एक तिहाइ यात्रु भारतीय वा अन्य मुलुकका हुन्थे । तेस्रो मुलुकका पर्यटकसँग लिइने डलरमा हुने आम्दानीको हिस्सा ठूलो थियो । कोरोना महामारीपछिको अवस्थामा विदेशी पर्यटक सहजरू पमा आउन सकेको अवस्था छैन । तर, अबको केही महिनापछि नेपाल आउने विदेशी पर्यटकको संख्या ठूलो हुनेमा पनि उत्तिकै आशा गर्न सकिने अवस्था छ ।

कोरोना महामारीभन्दा अघिको अवस्थाको तुलनामा आजका दिनमा करिब दोब्बर संख्यामा दैनिक यात्रुलाई सेवा दिन सक्ने अवस्थामा पुगेका छौँ । हिजोका दिनमा आन्तरिक हवाई उडानको हकमा सबै विमान कम्पनीले ६ हजारदेखि ८ हजार यात्रुलाई सेवा दिइरहेका थिए भने आजका दिनमा १४ हजारदेखि १५ हजार यात्रुले एकै दिन सेवा पाउने अवस्था आएको छ । विदेशी पर्यटक नहुँदा पनि यो अवस्था आउनु भनेको यो क्षेत्रका लागि निकै राम्रो अवसर हो ।

हिजोका दिनमा बुद्ध एयरको हकमा मात्रै १ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढी घाटा भइरहेको थियो भने त्यो घाटा पूर्ति नभए पनि अब हामी सहज अवस्थामा आइसकेका छौँ । अर्थात्, रिभाइभको चरण पार गरिसकेका छौँ । कोरोना महामारीपछि हामीले ३ सयभन्दा बढी जनशक्ति थप गरिसकेका छौँ । हामीहरू अझ प्रादेशिक तहमा आक्रामक रूपमा जाने भनिरहँदा अझै जनशक्ति कम्पनीमा थपिन्छन् ।

अबको भविष्य

२०४६ पछि जब आन्तरिक हवाई उड्डयन क्षेत्रमा निजी क्षेत्रको प्रवेश भयो । त्यसयता जे–जति विकास भएको छ, त्यसमा निजीक्षेत्रको योगदान महत्त्वपूर्ण छ । निजी क्षेत्रको प्रवेशपछि नै कैयन् स्थानमा विमानस्थल निर्माण हुन थालेका हुन् । यात्रुले सहज रूपमा सेवा पाउनुमा निजीक्षेत्रको योगदान निकै ठूलो छ ।

विभिन्न गन्तव्यमा निजी विमान कम्पनीले व्यावसायिक उडान गर्न सुरु गरे भने गन्तव्यको संख्या पनि बढ्दै गयो । पछिल्लो समय प्रादेशिक रूपमा पनि हवाई उडानको संख्या बढ्दै गएको छ । पर्यटकीय नगरी पोखरासँग भैरहवा, भरतपुर, नेपालगञ्जलगायतका गन्तव्यमा दैनिकजसो उडान भइरहेको अवस्था छ भने अन्य गन्तव्यमा पनि उडानको संख्या बढ्दो क्रममा छ । केही वर्षअघिसम्म विदेशी यात्रुकै भर पर्दै आए पनि अहिले आन्तरिक उडानमा त्यो समस्या छैन । हिजोका दिनमा आम्दानीको स्रोतमा विदेशी यात्रु पनि पर्दथे भने आजका दिनमा आइपुग्दा अब त्यो हाम्रा लागि बोनस हुनेछ ।

पछिल्लो समय जसरी आन्तरिक हवाई यात्रु बढिरहेका छन् । त्यसको कारण टिकट मूल्य सस्तो हुनु पनि एक हो । त्यसबाहेक नागरिकको आयस्तर बढ्नु, यात्रा सहज हुनु र पहुँच पनि बढ्नु हो । बुद्ध एयरको हकमा हेर्ने हो भने सन् १९९७ देखि सन् २०२१ सम्म आइपुग्दा हवाई भाडामा ६० प्रतिशतले मात्रै बढेको छ । यसबीचमा मुद्रास्फीति ३०० प्रतिशतले बढेको छ, तलबमान ६०० प्रतिशतले बढेको छ । डलरको भाउ १२० प्रतिशतले बढेको छ भने इन्धनको मूल्य १५० प्रतिशतले बढेको अवस्थामा पनि हामीले औसतमा १२ सय रुपैयाँले मात्रै भाडादर बढाएका छौँ ।

यसको अर्थ हामीहरू घाटामा छौँ भन्ने होइन, फाइदामै छौँ । यो सबै निजीक्षेत्रको आक्रामक व्यवसायबाट सिर्जित प्रतिस्पर्धात्मक बजारका कारणले सम्भव भएको हो । कोरोनापछिको अवस्थालाई हेर्ने हो भने हामीले १५ महिनामध्ये ८ महिना पूर्ण रूपमा बन्द हुँदा पनि आजका दिनमा रिभाइभ हुन सक्नु निकै राम्रो हो । हामीले सुगम क्षेत्रमा एभिएसन क्षेत्रलाई पुनर्परिभाषित (रि–डिफाइन) गरेका छौँ । बुद्ध एयरको मात्रै बजार हिस्सा ५७ प्रतिशत हाराहारी छ ।

बुद्ध एयरले अब सन् २०२६ सम्ममा १० वटा ट्विनअटर विमान थप गर्ने योजना बनाएको छ । त्यसबाहेक केही समयपछि नै २ वटा एटीआर ७२५०० विमान पनि खरिद गर्दै छौँ । यस हिसाबले बुद्ध एयरसँग मात्रै १७ वटा एटीआर विमान हुनेछन् । यसको अर्थ अब बुद्ध एयरले मात्रै वार्षिक ३५ लाख यात्रुलाई सेवा दिन सक्नेछ । हाल बुद्ध एयरले वार्षिक २५ लाख यात्रुलाई सेवा दिइरहेको छ ।

(सेजन स्मारिका २०७८ बाट साभार)

प्रकाशित मिति: बिहीबार, मंसिर १६, २०७८ १२:०७