डोन्ट 'स्टप किस'

A+ A A-

सारा र क्याली न्युयोर्क शहरमा कतै उभिएर किस गर्दै थिए ।

दुवै जना केटी भएर हुर्किएका मान्छे । पटक–पटक विभिन्न केटाहरूसँग नजिकिएका मान्छे । उनीहरूले त्यो किस गर्नुभन्दा पहिला नै एकअर्काप्रति थोरैथोरै आकर्षित भएको थाहा पाएका थिए । तर, त्यो किसभन्दा पहिलासम्म एकअर्काप्रति एकअर्का नै आकर्षित भएको थाहा पाएका थिएनन् । एउटीलाई थाहा हुँदा अर्कीलाई थाहा थिएन । दुवैलाई एकैपल्ट थाहा थिएन ।

दुवैलाई थाहा नहुञ्जेल साझा माया हुँदैन ।

उनीहरूलाई एकअर्कालाई किस गर्न लामो समय लागेको थियो । पटकपटक किस गर्न खोजेर पनि एकअर्कालाई एकअर्काले के सोच्ने होला भनेर अडिएका थिए । एकअर्कालाई एकअर्काले भेट्टाइँदैन भनेर आत्तिएका थिए ।

त्यो पल उनीहरूको जीवनमा त्यसरी पहिलोपल्ट आउँदै थियो । उनीहरूले एकअर्काको भावनालाई छोएर पहिलोपल्ट त्यसरी किस गर्दै थिए ।

जिन्दगीकै सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण पलमा उभिएर उनीहरूले एकअर्कालाई भेट्ने गरी किस गरेको कुरा न्युयोर्क शहरलाई बिछट्टै मन पर्नुपर्ने थियो ।

कसैले कसैलाई भित्रैबाट मन पराएर व्यक्त गरेको माया कसैलाई मन नपर्ने कारण के हुन्छ र ?

त्यो पल उनीहरूको जीवनमा सबैभन्दा मनपर्ने पल भएर बस्नुपर्ने थियो । त्यो दिन घर फर्किएर त्यो पलका बारेमा सम्झिँदै उनीहरू निदाउनुपर्ने थियो । चाहेको कुरा भेट्टाएपछिको सपना मीठो हुन्छ । उनीहरूलाई त्यो दिन मीठो सपना आउनुपर्ने थियो । मीठो सपनाको सम्झना आइरहन्छ । उनीहरूलाई त्यो दिनपछि त्यही सपनाले तानिराख्नुपर्ने थियो ।

एकपल्ट भेटिएपछि सधैँ नजिकै भेटिने सम्बन्धले उनीहरूलाई बाँधिराख्नुपर्ने थियो ।

किस गर्नुभन्दा पहिलासम्म एकअर्काको साथ मन परेर पनि एकअर्कासम्म पुग्न नसकिरहेका उनीहरू त्यसपछि एकअर्कासँग छुट्टिनै मन नलाग्ने गरी एकअर्कासँग नजिकिनुपर्ने थियो ।

उनीहरू न्युयोर्क शहरमा कतै उभिएर किस गर्दै थिए ।

तर, त्यति नै बेला कसैले उनीहरूलाई किस गरिरहेको देख्यो ।

उनीहरूलाई देखेपछि उसलाई अनौठो नलाग्नुपर्ने थियो । तर लाग्यो । उसलाई त्यसले केही फरक नपार्नुपर्ने थियो तर पार्‍यो । उसलाई त्यसले केही भनिहालूँ त झन् नलाग्नुपर्ने थियो । उनीहरूले किस गरिरहेको देखेर उसलाई अप्ठ्यारो हुनुपर्ने के कारण थियो र ? उसलाई त्यसरी हुन सक्ने किस रोक्नू भनेर कसले खटाएको थियो र ?

तर, उसलाई खै कताबाट लाग्यो, दुई केटीहरू शहरको बीचमा उभिएर किस गरिरहेका छन्, यिनीहरूलाई मैले रोक्नुपर्छ । डिस्टर्ब गर्नुपर्छ । त्यस्तो लागेको कुरा गलत हो कि भनेर उसलाई एकपल्ट पनि लागेन । ऊ सिधै उनीहरू भएतिर आयो । अनि केटी मन पराउने केटीहरूलाई गाली गर्न भनेर समाजले सिकाएको अश्लील शब्दजति सबै बोल्यो ।

उनीहरूले गरिरहेको किस अश्लील लाग्यो भनेर गाली गर्दा उसले आफूले पनि अश्लील बोल्यो । तर, आफ्नो बोलीमा भएको अश्लील उसलाई अश्लील लागेन ।

उनीहरू किस गरिरहेका थिए । उसको अश्लील बोलीले झस्किए । ऊतिर हेरे । तीमध्ये सारा पहिलोपल्ट न्युयोर्क आएकी थिइन् । न्युयोर्कमा धेरैले पढाउन नमान्ने पब्लिक स्कुलमा पढाउन थालेकी थिइन् । न्युयोर्कलाई न्युयोर्कमा लामो समय बसेका मान्छेहरूले जसरी नै उनले पनि माया गर्न थालेकी थिइन् । उनलाई त्यहाँ आउँदा आफ्नो स्वतन्त्रता भेटेजस्तो लागेको थियो । अप्ठ्यारो बाटो भए पनि आफू हुन पाएको कुरा भएँ भन्ने लागेको थियो ।

आफ्नो जिन्दगीलाई आफूले दु:ख गरेर हुर्काइरहेकी उनलाई र आफूले भेट्टाएको बाटो प्रयोग गरेर खुलेआम माया गरिरहेकी उनलाई, कसैले उनी कसरी त्यहाँ आइपुगिन् भन्ने नबुझी, परबाट देखेको भरमा, अनि उनीहरूले गरेको कुराले केही असर नगरे पनि असर गर्‍योजस्तो लागेको भरमा उनको यौनिकतालाई गाली गरेर उसले बोलेको बोली मन परेन ।

उनले 'यहाँबाट हट्' भन्ने आशयमा उसलाई थर्काइन् ।

साराले त्यसरी थर्काएपछि उसलाई आफूले जिस्काएर गल्ती गरेँ भन्ने लाग्नुपर्थ्यो । मैले उनीहरूलाई डिस्टर्ब गर्नुहुँदैन भन्ने लाग्नुपर्थ्यो । कसैले कसैलाई किस गर्न पाउनु जबर्जस्ती नहुञ्जेल उसको अधिकार हो भन्ने उसले बुझ्नुपर्थ्यो, चाहे किस गर्नेहरू जुनसुकै लैङ्गिक पहिचानका किन नहुन् । अमेरिकाजस्तो संसारकै खुला देशमा बसेर म कस्तो साँघुरो सोच राखिरहेको छु भन्ने उसलाई लाग्नुपर्थ्यो । माया गरिरहेकालाई जिस्काउनु त मायाको विरोधी हुनु हो । मायाले नै हुर्किएको म किन मायाको विरोधी भइरहेको छु भन्ने सोचेर उसलाई हीनताबोध हुनुपर्थ्यो । ग्लानि हुनुपर्थ्यो ।

तर अचम्म, उसलाई त्यस्तो केही भएन । अहँ केही भएन । बरु आफूले रिस उठाएकाले रिसाएकी युवतीको स्वर सुनेर उसलाई झनै रिस उठ्यो । 'लेस्बियन' केटी भएर म केटालाई जिस्काउने भन्ने लाग्यो । आफूले पाठ सिक्नुपर्ने समयमा उसलाई खै कसरी हो, यो केटीलाई पाठ सिकाउँछु भन्ने लाग्यो ।

ऊ युवतीतिर बढ्यो । उनलाई समात्यो । र, उसको टाउको समातेर भित्तामा बेस्सरी ठोक्कायो । उनी पीडाले चिच्याइन् तर पनि रोकिएन । उसलाई उनीहरूले गरेको किसले कति धेरै टाउको दुखाएको थियो खै, जतिपल्ट उनको टाउको पटकपटक भित्तामा ठोक्काइरहँदा पनि चित्तै बुझेन । क्यालीले उनलाई बचाउन खोजिन् । तर ऊ बलवान् थियो । उनलाई एकैपल्टमा पर हुत्याइदियो । अनि फेरि उनको टाउको बजार्‍यो । उनी पीडाले अचेत नहुञ्जेलसम्म उसलाई कतैबाट पनि चित्त बुझेन ।

उसको चित्त केले बनेको थियो खै ।

उनी अचेत भएपछि ऊ भाग्यो । यस्तरी भाग्यो, मानौँ– कुनै ठूलो काम गरेर पदक लिन कतै दौडिरहेको छ । मानौँ, ती दुईमध्ये कुनै एकलाई अचेत बनाउनु उसको अचेत मनको, अचेत चेतको लक्ष्य थियो ।

त्यो घटनापछि उनीहरूको जीवन फेरियो । जीवनकै सबैभन्दा सुन्दर पल भेट्टाएका उनीहरूको जीवन एकैछिनमा जीवनकै सबैभन्दा अँध्यारो पलमा बेरियो ।

त्यही पललाई देखाएको छ अमेरिकन नाटककार डायना सोनले लेखेको नाटक 'स्टप किस' ले । जुन नाटक वान वर्ल्ड थिएटरको निर्माण अनि लुनिभा तुलाधर र कविता श्रीनिभासनको निर्देशनमा यति बेला शिल्पी थिएटरमा मञ्चन भइरहेको छ ।

०००

शिल्पी थिएटरमा यो नाटक हेरिरहँदा मलाई बंगालादेशमा केही वर्षपहिला भाइरल भएको एउटा फोटोको खुब सम्झना भयो । जिवोन अहमद नामका युवकले ढाका युनिभर्सिटीनजिकैको एउटा व्यस्त बजारमा प्रेमिल किस गरिरहेका दुई जना प्रेमीको फोटो अपलोड गरेका थिए ।

प्रेमिल किस गरेको फोटो । उनीहरूले त्यहाँ भएका कसैलाई डिस्टर्ब गरेका थिएनन् । उनीहरूले त्यहाँ कसैको बाटो छेकेका थिएनन् ।

दुई जनाले प्रेम व्यक्त गरेको त्यो फोटोले प्रेमले कहिल्यै नचाहने आँधी बंगलादेशमा ल्याइदियो । सामाजिक सञ्जालमा तीव्र विरोध भयो ।

'स्टप किस' नाटकमा विरोध जनाउनेले युवतीलाई आक्रमण गरेको थियो । त्यो फोटोमा विरोध जनाउनेहरूले फोटोग्राफरलाई आक्रमण गरे । उसको जागिर गयो ।

'स्टप किस' नाटकमा युवकले आक्रमण गरेको त्यो घटनाको भोलिपल्ट अनि पल्टपल्ट असंवेदनशील समाचार र फोटोहरू छापिएका थिए । कोमामा गएकी साराले त थाहा पाइनन्, क्यारीलाई बिझाउने गरी हेडलाइन छापिएका थिए । बंगलादेशमा त्यो फोटोपछि फोटोग्राफरलाई बिझाउने हल्लाहरू छापिए ।

हल्लाको पछाडि दौडिनेको कमी कहाँ छ र ? त्यो फोटोले ल्याएको हलचलमा देशप्रेमीहरूले त्यतिञ्जेलसम्म थाहा नभएको सारा देशप्रेम एकैपल्ट भेट्टाए । त्यतिञ्जेलसम्म नदेखेको कुनै खतरा दुई प्रेमीले किस गरेको फोटोमा देखे ।

ठीक त्यसरी नै जसरी नाटकमा दुई युवतीले किस गरेको देखेर युवकले सारा संसारभर हतियार बेच्ने र लाखौँ मानिसहरूको ओठको उज्यालो खोस्ने अमेरिकाले गरेको खतरा नदेखी त्यही किसलाई मात्र खतरा देख्यो ।

उसले जेलाई खतरा देख्यो त्यो खतरा थिएन । बरु खतरा नभएको कुरालाई खतरा देख्ने ऊ खतरा थियो । तर उसले आफूलाई देखेन ।

बंगलादेशमा त्यो फोटो भाइरल भएसँगै अनि फोटोग्राफरलाई आक्रमण भएको केही दिनमा अर्को कसैले त्यही ठाउँको फोटो खिचेर हाल्यो ।

त्यो फोटो ती प्रेमीबिना कस्तो अधुरो देखिएको थियो ।

त्यो अधुरोपन सायद गाली गर्नेहरूले देखेनन् । नाटकको अन्त्यमा पनि ती युवतीहरू किस गर्छन् । त्यसले न्युयोर्क शहर सुन्दर देखियो । तर, त्यो पनि सायद उनीहरूलाई आक्रमण गर्ने त्यो युवकले देखेन ।

०००

'स्टप किस' नाटकले एउटा कुनै घटनाको प्रभाव त्यो घटनामा पर्ने मानिसहरूमा कति लामोसम्म रहन्छ र कुनै पहिचानको भएकै कारण हुने त्यस्ता हमलाका कारण कसैले कति लामो समय पीडा भोग्नुपर्छ भन्ने देखाएको छ । सँगै त्यस्तो घटना भइसकेपछि विभिन्न चरणमा हुने संवेदनशील संवाद र प्रक्रियाहरूलाई पनि उदाङ्गो पारिदिएको छ ।

नाटकमा उनीहरूलाई के भएको थियो भनेर अनुसन्धान गर्ने डिटेक्टिभ क्यालीको बयान लिन्छ, अनि केटाले पहिला सुरु गरेको भएपछि उसलाई जवाफ फर्काउनु साराको गल्ती थियो भनेर पढाउन खोज्छ । आक्रमण गर्ने युवकलाई जे लागिरहेको थियो, फरक स्वरूपमा उसलाई पनि त्यही लागिरहेको छ ।

साराको प्रेमी क्यालीसँग सुरुवातमा समानूभूतिसहित बोल्छ । क्यालीलाई सारा छोटो समय कोमाबाट उठेको कुरा सुनाउँछ तर उसको भित्री मनमा पनि आफ्नी प्रेमिका कोमामा हुनेगरी कुटिँदा क्यालीलाई किन केही भएन भन्ने सोच गढिरहेको छ । ऊ र डिटेक्टिभमा केही फरक छैन भन्ने कुरा 'त्यो दिन के भएको थियो' भन्ने प्रश्न सोध्ने उसको तरिका र डिटेक्टिभको तरिका मिलेबाट देखिन्छ ।

त्यो घटना भइसकेपछिको कभरेजमा क्याली आफैँ काम गर्ने टीभीले पनि उनलाई 'लेस्बियन पत्रकार' को ट्याग भिराइदिन्छ ।

यो नाटकले कुनै घटना हुनुको कारण यही हो भनेर खोल्दैन । त्यसैले पनि आक्रमण गर्ने को हो भनेर धेरै स्पष्ट पार्दैन । बरु ती सबै कुरा कसैका कमजोर सोचका उपज हुन् भन्ने देखाउँछ, जो यति कमजोर छन् कि उनीहरू आफ्नो कमजोरी पनि देख्न सक्दैनन् ।

नाटक हेरिसक्दा सारा र क्यालीले बनाउन चाहेको उनीहरूको जीवनको खुब माया लाग्छ । उनीहरूले बिनाकुनै दोष रोकिनुपर्दाको पीडा महसुस हुन्छ ।

नाटकमा एउटा बिम्ब एकदमै शक्तिशाली छ । सारालाई सुत्दा खुट्टामा सिरक ओडाएको मन पर्दैन भन्ने थाहा पाएकी क्याली उनी कोमामा भएको बेला पनि उनको खुट्टाबाट सिरक हटाइदिन्छिन् । तर, उनले हटाउनासाथ नर्स उनलाई सिरक ओढाइदिन्छिन् ।

त्यो दृश्यले उनीहरूको निकटता देखाउनुका साथै उनीहरूले जसरी एकअर्कालाई कसैले बुझ्न सम्भव छैन भन्ने पनि देखाइदिएको छ । जुन कुरा नाटकभर उनीहरू दुवै जनाका प्रेमीहरूले पनि बुझ्दैनन् ।

०००

नाटकको कास्टिङ सुन्दर छ । सारा र क्यालीको भूमिकामा अभिनय गरेका समापिका गौतम रञ्जना भट्टराईले मीठो काम गरेका छन् । विशेषगरी उनीहरू निकट हुँदाका अस्पतालका दृश्यहरू गहिरा छन् । कतिसम्म भने कोमामा भएकी सारालाई भेट्न जाँदा क्यालीको मनमा भएको भारी उनी स्टेजमा छिर्नुभन्दा पहिला नै महसुस हुन्छ । आफ्नो प्रेमीले किताब पढिरहँदा असहज भएको साराको अनुहार अनि क्याली आउँदा उज्यालो हुने उनको अनुहार स्पष्ट देखिन्छ ।

तर, भावनात्मक दृश्यहरूमा जति सहज उनीहरू अभिव्यक्त हुन्छन्, त्यति सहज रमाइला दृश्यहरूमा लाग्दैनन् । रमाइला दृश्यहरू स्वाभाविक हुन सकेका छैनन् । अनि डायलग कम भएका स्थानमा जति सुन्दर उनीहरूको अभिव्यक्ति आउँछ, त्यति सुन्दर अभिव्यक्ति डायलगसहित आएको छैन । संवाद भन्नुपर्नेछ भन्ने दबाबमा संवाद भएको बेलामा धेरै सुन्दर अभिव्यक्तिहरू छुट्छन् ।

बनिसक्दा सेट सुन्दर भए पनि दृश्यबीचको ट्रान्जिसन सुमधुर छैन । त्यसले नाटकको स्वाभाविक गतिलाई पटकपटक अवरोध गर्छ । विशेष गरी छोटाछोटा दृश्यहरूमा हुने परिवर्तनमा त्यो अवरोध अझै बढ्छ । सेटमा अझै काम गर्ने ठाउँ थियो । विशेष गरी पूर्ण सेट परिवर्तन नमाग्ने डिटेक्टिभले अनुसन्धान गरेका दृश्यहरूलाई अरू नै कुनै तरिकाले देखाउन मिल्थ्यो ।

अनि ब्लकिङमा पनि पर्याप्त काम गर्ने ठाउँ छुटेको छ । कुनैकुनै बेला पात्रहरू गर्नकै लागि मात्र केही गरिरहेका छन् । वा कुनै बेला अब फोन आउँछ भन्ने थाहा पाएर फोन कतिबेला आउँछ भनेजसरी पर्खिएजस्ता लाग्छन् । त्यसमा अझै चुस्तता आएको भए निर्देशकीय रूपमा भएको काम अझै बलियो देखिन्थ्यो ।

तर, यस्ता समस्याहरूका बाबजुद पनि यो नाटक यति बेला हुनुले धेरै अर्थ राख्छ । यो नाटकले ती पात्रमार्फत बोलेर हामीलाई एकपल्ट पत्रिकाका हेडलाइनहरूमा छापिइरहने लैङ्गिक अल्पसंख्यकहरूमाथि हुने दुर्व्यवहारहरूलाई दोहोर्‍याएर हेर्ने र सम्झिने बनाउँछ ।

ती हरेक समाचारपछाडि स्टेजमा भएका सारा र क्यालीजस्तै कोही मान्छे छन् भन्ने बताइदिन्छन् ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, मंसिर १४, २०७८ १५:०६