दीपक मनाङे र गणेश लामापछि राजनीतिमा उदाउँदै डनद्वय राधे र दावा

A+ A A-

गुण्डागर्दीको दुनियाँमा दावा लामा नौलो नाम होइन । काभ्रेका उनै दावा नेपाली कांग्रेसको आसन्न १४औँ महाधिवेशन प्रतिनिधि छानिएका छन् ।

धादिङका राधाकृष्ण भण्डारी उर्फ ‘राधे’ पनि गैरकानुनी कर्ममा परिचित नाम हो । प्रहरी अभिलेखमा राधेको ट्रयाक गुण्डागर्दी हो । यद्यपि अहिले भने उनको अर्को जिम्मेवारी थपिएको छ, सत्ताधारी दल कांग्रेसको महाधिवेशन प्रतिनिधिका रूपमा । धादिङ क्षेत्र नम्बर १ बाट खस आर्यतर्फबाट राधे महाधिवेशन प्रतिनिधि चुनिएका हुन् ।

दावा र राधेको राजनीतिक फड्कोले नेपाली राजनीतिको आगामी चित्र कस्तो होला भन्ने सहजै अनुमान लगाउन सकिन्छ ।दावालाई कांग्रेसले २१ माघ २०७७ मा काभ्रेको तरुण विभागको संयोजक र बागमती प्रदेशको उपसंयोजक बनाएको थियो भने राधे तरुण दल धादिङका उपाध्यक्ष हुन् । दावा काभ्रेको भुम्लु गाउँपालिकाको पार्टी सभापति पनि हुन् ।

आपराधिक जगत्‌का कुख्यात व्यक्ति कांग्रेसको रोजाइमा पर्न नछोडेको दावा र राधेको राजनीतिमा बढोत्तरीले देखाउँछ ।प्रहरीको वर्गीकृत सूचीमा दावा पहिलो श्रेणीको गुण्डा नाइके हुन् । उनी ०६७ देखि गैरकानुनी क्रियाकलापमा आबद्ध भएको प्रहरी अभिलेखले देखाउँछ । सार्वजनिक अपराध, लागुऔषध, ज्यान मार्ने उद्योगजस्ता अभियोगमा उनले दुई वर्ष जेल सजाय भोगेका छन् ।

प्रहरीका अनुसार दावा क्यासिनोको लत लागेकाहरूलाई मिटर ब्याजमा पैसा लगानीसमेत गर्थे । काभ्रेको साबिक भुम्लुटार गाविसका दावा सुरुमा प्रहरी इन्काउन्टरमा मारिएका कुमार श्रेष्ठ उर्फ ‘घैँटे’मार्फत गुण्डागर्दीको दुनियाँमा छिरेका हुन् ।

अपराधको दुनियाँमा प्रवेश गरेको केही समयमै चर्चामा आएका दावाले घैँटेसँगको सम्बन्ध छाडेर पछि काभ्रेकै गुण्डा नाइके गणेश लामाले अगुवाइ गर्ने ‘काभ्रेली समूह’मा पुगेका थिए ।

गणेश लामाका सहयोगी उमेश लामामार्फत काभ्रेली समूहमा पुगेका दावा त्यहाँ पनि धेरै समय टिक्न सकेनन् । पछि आफ्नै नयाँ समूह बनाएर आपराधिक गतिविधिलाई निरन्तरता दिए ।

सुरुमा उनको समूहमा अभिमानसिंह बस्नेत, प्रेम ठकुरीलगायतका केही आपराधिक गतिविधिमा लागेका युवा थिए । तर, उनले आफ्नो समूहलाई अगाडि बढाउन सकेनन् । प्रहरीले खोज्न थालेपछि उनी राजनीतिक सेल्टर खोज्दै सांसद तीर्थ लामाकोमा पुगे । ०७० को दोस्रो संविधानसभा चुनावमा काभ्रे क्षेत्र नम्बर १ बाट निर्वाचित सांसद तीर्थले दावालाई कांग्रेसमा प्रवेश गराए ।

दलीय ओत लिएर दावाले आपराधिक कर्मलाई समानान्तर रूपमा अगाडि बढाउन थाले । २९ चैत ०७३ मा बौद्ध नयाँबस्तीमा दावामाथि गोली प्रहार भयो । दिव्य पार्टी प्यालेसभित्रै रहेको जिम क्लब जाँदै गर्दा दावामाथि अर्का गुण्डा नाइके समिरमानसिंह बस्नेत समूहका लोप्साङ लामाले गोली प्रहार गरेका थिए ।

त्यो बेला उनी संयोगले बाँचे । त्यसपछि प्रहरीले गुण्डा नाइकेहरूलाई इन्काउन्टर गर्न थालेपछि उनी नेपाल छाडेर भारत पुगे ।

भारत पुग्दा पनि दावाको आपराधिक गतिविधि रोकिएन । १६ भदौ ०७५ मा दुबईबाट दिल्ली जाने क्रममा भारतीय प्रहरीले इन्दिरा गान्धी अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट उनलाई पक्राउ गर्‍यो । भारतमा उनीमाथि सट्टेबाजीको अभियोग लागेको थियो । नेपालमा इन्काउन्टरको भयले उनी भारत पुगेका थिए ।

०७२ यता प्रहरीको इन्काउन्टरमा धादिङका दिनेश अधिकारी ‘चरी’, नुवाकोटका कुमार श्रेष्ठ ‘घैँटे’, रूपन्देहीका मनोज पुन र ओम आले मारिए । दावालाई गोली हान्ने समिरमानसिंह समूहका लोप्साङ, समिरसहित सात जना निर्माण व्यवसायी महासंघका अध्यक्ष शरद गौचनको हत्या अभियोगमा जेलमा छन् ।

यस्तै, राधेको पृष्ठभूमि पनि दावाको भन्दा फरक छैन । गुण्डागर्दी गरेको अभियोगमा ‘राधे’ पटक–पटक पक्राउ पर्दै छुट्दै आएका छन् । पछिल्लो समय २३ असोज ०७७ मा राधे धादिङ सिद्धलेक गाउँपालिकाका जनप्रतिनिधिलाई धाक–धम्की दिएको उजुरीका आधारमा पक्राउ परेका थिए । सिद्धलेक गाउँपालिकामा अवैध रूपमा सञ्चालन गरेको राधेको क्रसर उद्योग जनप्रतिनिधिले बन्द गराउन खोजेपछि उनीहरूबीच विवाद भएको थियो ।

राधेमाथि धादिङकै आयुष तामाङमाथि खुकुरी प्रहार गरेको देखि ०७० मा धादिङबाट काठमाडौँ आउँदै गर्दा धादिङकै ‘चरी’लाई गोली हानेको अभियोग छ । पछि चरी समूहले राधेमाथि गोंगबुको एक रेस्टुरेन्टमा खुकुरी प्रहार गरेको थियो ।

अपराधका गुरु, राजनीतिका पनि गुरु

विभिन्न आपराधिक गतिविधिमा संलग्न गुण्डा नाइकेहरूको राजनीतिक साइनो नयाँ परिघटना अब रहेन । खुँखार आपराधिक कार्यमा संलग्न भएका कतिपय अहिले सत्ताभोग गरिरहेका छन् भने कतिपय राजनीतिक दलमा महत्त्वपूर्ण पदमा आसीन छन् ।

दीपक मनाङे गण्डकी प्रदेश सरकारका मन्त्री छन् भने गणेश लामा ०७४ को चुनावमा नेपाली कांग्रेसका उम्मेदवार हुन्, जो अहिले महाधिवेशन प्रतिनिधि चुनिएका छन् । नेकपा एमालेको समर्थनमा गुण्डागर्दी पृष्ठभूमिका राजीव गुरुङ उर्फ दीपक मनाङे मनाङ ‘ख’ बाट प्रदेशसभा सदस्य निर्वाचित भएर मन्त्री भएका हुन् ।

मनाङे आपराधिक गतिविधिमा संलग्न भएको अभियोगमा पटक–पटक प्रहरी थुनामा पुगेका थिए । जेलजीवन पनि कटाए ।

प्रदेशसभा सदस्य चुनाव लड्नुअघिसम्म उनी डिल्लीबजार जेलमै थिए । ०६१ मा मनाङे र गणेश लामा समूहले अर्का गुण्डा नाइके मिलन गुरुङ उर्फ ‘चक्रे मिलन’लाई खुकुरी हानेर हात नै छिनाइदिएका थिए ।

उनीमाथि प्रहरीले ज्यान मार्ने उद्योगमा मुद्दा चलाएको थियो । सो मुद्दामा काठमाडौं जिल्ला अदालतले सुरुमा पुर्पक्षका लागि थुनामा पठाए पनि दुई वर्षपछि फैसला गर्दा भने मनाङे, गणेश लामासहित सबैलाई कुटपिट ठहर गरेर जेलमुक्त गरेको थियो ।

यसविरुद्ध सरकारी वकिलको कार्यालयले उच्च अदालत (तत्कालीन पुनरावेदन अदालत)मा निवेदन दिएको थियो । पुनरावेदन अदालतले भने मनाङेलाई पाँच वर्ष जेल सजाय तोकेर अन्यलाई सफाइ दिएको थियो । सर्वोच्च अदालतले पनि पुनरावेदनकै फैसला सदर गरेपछि मनाङे वैशाख ०७५ मा पक्राउ परेका थिए, जतिबेला उनी सांसद थिए । आठ महिनापछि उनी थुनाबाहिर रहेर मुद्दा लड्न पाउने भन्दै सर्वोच्चले नै फेरि धरौटीमा छोडेको थियो ।

गणेशलाई गुण्डागर्दीको दुनियाँमा छिराउने पात्र मनाङे हुन् । ठमेलमा रेस्टुराँको बाउन्सर हुँदै गणेश मनाङेको संगतमा पुगेका थिए । मनाङेबाट छुट्टिएर ठेक्कापट्टा, असुलीमा संलग्न भएर गणेशले आर्थिक उपार्जन बढाएका थिए । विसं. ६० को दशकको उत्तरार्द्धमा उभारमा आएको रक्तचन्दन तस्करीमा गणेश लामाको समूह काभ्रेक्षेत्रमा सक्रिय थियो । यसमा प्रहरीका उपल्ला अधिकारी र दलीय नेताहरूको समेत ठूलो आड थियो ।

गणेशविरुद्ध २७ करोड रुपैयाँ अवैध आर्जन गरेको अभियोगमा प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो (सीआईबी) र सम्पत्ति शुद्धीकरण अनुसन्धान विभागले विशेष अदालतमा मुद्दा चलाएको थियो । यो अभियोगमा १ करोड ४० लाख रुपैयाँबराबरको सम्पत्तिको स्रोत नखुलेको भन्दै विशेष अदालतले अवैध ठहर्‍याउँदै एक वर्ष कैदको सजायसमेत तोक्यो, ०७५ साउनमा । यो फैसला आउँदा गणेश फागुन ०७४ मा पशुपति भिजन होटलमा गोली चलाएको अभियोगमा जेलमा थिए ।

गुण्डागर्दीको दुनियाँमा कुख्यात बनेका गणेशले २०६१ सालमा मनाङे समूह छोडेर छुट्टै आफ्नो काभ्रेली समूह निर्माण गरेका थिए । उनी मनाङेभन्दा अघि नै राजनीतिमा लागेका हुन् । गणेश तत्कालीन मधेसी जनअधिकार फोरम लोकतान्त्रिकका नेता विजयकुमार गच्छदारको पार्टीहुँदै हाल नेपाली कांग्रेसमा छन् । गच्छदारकै आडमा उनी गुण्डागर्दीको आवरणबाट राजनीतिमा उदाएका हुन् ।

नेपाली कांग्रेस र गच्छदार नेतृत्वको फोरमबीच ३० असोज २०७४ मा पार्टी एकता हुँदा गणेश नेपाली कांग्रेसको केन्द्रीय नेताको हैसियतमा पुगे । कांग्रेसले गणेशलाई ०७४ को चुनावमा काभ्रे क्षेत्र नम्बर १ ‘ख’ मा प्रदेशसभा सदस्यको उम्मेदवार बनाएको थियो । तर, वाम गठबन्धनका उम्मेदवार चन्द्र लामासँग उनी पराजित भएका थिए ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, मंसिर १३, २०७८ १६:३४