शशांकले भनेजस्तै के काठमाडौंबाहिरका कांग्रेसीले प्रकाशमानलाई चिन्दैनन् ?

शशांकले भनेजस्तै के काठमाडौंबाहिरका कांग्रेसीले प्रकाशमानलाई चिन्दैनन् ?

A+ A A-

कांग्रेस महामन्त्री शशांक कोइरालाले कात्तिक अन्तिम साता सर्लाही पुगेर काठमाडौंबाहिरका कांग्रेस कार्यकर्ताले प्रकाशमान सिंहलाई चिन्दैनन् भनेर टिप्पणी गरे । कोइरालाको त्यो टिप्पणीको सन्देश थियो- संस्थापनइतर समूहबाट कांग्रेस सभापतिको उम्मेदवार प्रकाशमान होइनन्, मै हुँ भन्ने ।

प्रकाशमानलाई काठमाडौंमा बाहिरका कार्यकर्ताले चिन्दैनन् भनेर शशांकले गरेको टिप्पणीको जवाफ प्रकाशमानले विराटनगर पुगेर फर्काए । र, प्रकाशमानले भने- सुशील कोइराला सभापति हुँदा सबैभन्दा बढी मत ल्याएर महामन्त्रीमा निर्वाचित भएको हुँ, ग्राउन्डबाट राजनीतिक गरेर आएको मान्छे हुँ, ग्राउन्डमै आएर हेरे हुन्छ ।

त्यसको केही दिनमा ५ मंसिरमा प्रकाशमानलाई भेट्न शशांक चाक्सीबारी पुगिहाले । र, भेटमा प्रकाशमानलाई शशांकले भने- 'मैले काठमाडौं बाहिरकाले चिन्दैनन् भन्न खोजेको होइन । काठमाडौं उपत्यकामा उहाँको होल्ड छ भनेर भनेको हुँ । मेरो आशय गलत थिएन, चित्त दुखेको भए सरी !'

प्रकाशमानको प्रखर व्यक्तित्वबाट किमार्थ अपरिचित होइनन् शशांक । तर, भ्रातृभक्तिको भेलले उनीबाट एक अनपेक्षित भुल गरायो । राजनीतिमा आएको छोटो समयमै बीपी पुत्र भएकैले महामन्त्री भएका शशांकले अन्य कांग्रेसी कार्यकर्ताले झैँ राजनीतिक मैदानमा संघर्ष गरेका त छैनन् नै, उनीमाथि आमकांग्रेसी राजनीतिक कार्यकर्तासँगको उठबस र संसर्गमा समेत भिज्न अनिच्छुक नेता हुन् भन्ने आरोप लाग्छ ।

कुनै चाटुकारले प्रकाशमानविरुद्धमा खडा गर्न खोजेको भाष्यको स्क्रिप्टलाई शशांकले अक्षरस: वाचन गरेका थिए भन्नेमा शंका रहेन । गहिरो निद्रामा परेको व्यक्ति हठात् ब्युँझिएजस्तो गरी हत्तपत्त 'चाक्सीबारी' मा सशरीर उपस्थित भए शशांक मानौँ, उनमा अचानक दिव्यदृष्टि प्राप्त भयो । दिव्यदृष्टिमा उनलाई छर्लङ्ग गोचर भयो – प्रकाशमान सिंहको विगत । र, देखे गणेशमान सिंह र मंगलादेवी सिंहको सन्तान भएकै कारण विविध बाधा र अप्ठ्यारामा बितेको उनको बाल्यकाल । किशोर बयमा प्रकाशमानले मुलुकमा प्रजातान्त्रिक हक पुनर्स्थापनका निम्ति नेपाल विद्यार्थी संघमार्फत गरेका संघर्षका शृंखलाहरू पनि ताजा भए शशांकका स्मृतिमा । २०३६ सालमै काठमाडौं नेविसंघ सभापति भएर प्रजातान्त्रिक आन्दोलनको नेतृत्व लिएका प्रकाशमान छाइरहे मस्तिष्कमा ।

पञ्चायती कालरात्रिमा प्रशासनका अनेक प्रपञ्च र प्रताडनाको प्रतिकार गर्दै पढाइ र प्रजातान्त्रिक अधिकार प्राप्तिको लडाइँ दुवैलाई आफ्नो जीवनको लक्ष्य बनाएका प्रकाशमानले गणेशमानपुत्र भएकै कारण क्यानडेली सरकारले उपलब्ध गराएको विमानचालकसम्बन्धी उच्च अध्ययनको छात्रवृत्ति गुमाउनुपरेको यथार्थ पनि ज्ञात भयो होला ।

सामाजिक र राजनीतिक गतिविधिबारे गहिरो ज्ञान राख्ने प्रकाशमान औपचारिक अध्ययनमा पनि अब्बल कोटीमा रही त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट स्नातकोत्तरमा गोल्ड मेडलिस्ट हुन् भन्ने पनि गोचर भयो होला । आफूमा रहेको औपचारिक अध्ययनबाट प्राप्त प्राज्ञिक ज्ञान उच्च तहका नयाँ पुस्ताका शिक्षार्थीलाई हस्तान्तरण गर्दै विश्वविद्यालयमार्फत प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा क्रियाशीलता ल्याएता पनि त्यो अलिक अपूरो अनुभव भएपछि छँदाखाँदाको विश्वविद्यालयको जागिरेजीवन त्यागेर पूर्णरुपेण राजनीतिक आन्दोलनको अग्र मोर्चामा नेतृत्वदायी छविका साथ छाएका आन्दोलनकारी प्रकाशमानको उज्यालो इतिहास छर्लङ्ग देखियो होला, स्वयम् पनि त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा आँखाका डाक्टरहरूलाई अध्यापन गरेका प्रोफेसर साहेबलाई ।

२०४६ सालमा प्रजातान्त्रिक अधिकारसहितको बहुदलीय व्यवस्था पुनर्स्थापना भइसकेको उल्लासमय अवस्था प्रकाशमानका लागि जस्तोसुकै राजनीतिक लाभका निम्ति उर्बर अवसर हुन सक्थ्यो तर त्यतातिर प्रकाशमानले किञ्चित रुचि नराखी मुलुकले नै सर्वोच्च नेता मानेका आफ्ना पिता र माता एवम् आफ्नो पार्टी नेपाली कांग्रेस र स्वयम्‌को मर्यादाका साथै शिशु प्रजातन्त्रको स्वास्थ्यमा आँच आउन नदिनका लागि चनाखो रहेको त्यो दृढ प्रकाशमानको छवि छाइरह्यो डाक्टर शशांकको नयनभरि ।

२०४८ को चुनावमा मुलुकभरि शानदार प्रदर्शन गरेको नेपाली कांग्रेस काठमाडौंमा नराम्ररी पराजित हुँदा प्रकाशमानको मन पनि नराम्ररी पोलेको पृष्ठभूमिमा तत्पश्चात्‌का काठमाडौंका चुनावहरूमा कांग्रेसले देखाउन थालेको जुझारुपन र `विनिङ स्पिरिट´ काठमाडौं कांग्रेसको नेतृत्व प्रकाशमानले सम्हाल्न थालेपछि विकसित भएको यथार्थसँग पनि कांग्रेस महामन्त्रीको साक्षात्कार भएजस्तो छ ।

केही नेताहरूले असहयोग मात्रै होइन, उनका विरुद्ध अस्वाभाविक ढंगले प्रतिस्पर्धी नै खडा गरेका थिए । यो पृष्ठभूमिमा प्रकाशमान सिंहले गरेको सहयोगको बलमा निर्वाचित भएका शशांक कोइरालाले यस पटक प्रकाशमानलाई सभापतिमा जिताउन कुनै कसर बाँकी नराख्लान् भन्ने अपेक्षा गैरराजनीतिक वृत्तमा समेत छ ।

मुलुकको राजधानी मात्रै नभई राजनीतिक रूपमा समेत उच्च समझ राख्ने काठमाडौंका जुझारु कांग्रेस कार्यकर्ताहरूले काठमाडौं जिल्ला कार्यसमितिको सभापतिमा निर्वाचित गरेका प्रकाशमान सिंहलाई तत्कालीन सर्वशक्तिमान पार्टी सभापति गिरिजाप्रसाद कोइरालाले पोखरा महाधिवेशनको ठीक पहिले कपटपूर्वक आफूइतरका १६ वटा निर्वाचित जिल्ला सभापतिहरूसँगै अपदस्थ गरेको पनि झलझली आयो होला शशांकको आँखामा ।

गिरिजाप्रसाद आफ्नो पनि अभिभावक भएर राजनीतिक मार्गदर्शक भइदेलान् भन्ने प्रकाशमान सिंहको आशाविपरीत उनै अभिभावकले काठमाडौं कांग्रेसको जिल्ला राजनीतिबाट समेत बहिर्गमन गर्ने षड्यन्त्र गरेको प्रस्ट सम्झिए डाक्टर शशांकले अनि प्रकाशमानले भोगेको असह्य पीडा आत्मसात् गरे होलान् ।

पोखरा महाधिवेशनमा केन्द्रीय सदस्यका निम्ति उम्मेदवारी दिएर तेस्रो सर्वाधिक मतका साथ विजयी भई अभिभावकतुल्य पार्टी सभापतिबाट भएको अधिनायकवादी आक्रमणको शालीन प्रतिरोध गरेका प्रकाशमानको व्यक्तित्व बिर्सन सकेनन् बीपीपुत्रले ।गिरिजाप्रसादले काठमाडौं कांग्रेसको जिल्ला राजनीतिमा समेत आउन नदिन गरेको षड्यन्त्रको चक्रब्यूहलाई चाक्सीबारीका चिफ चिरेर मात्रै निस्केनन्, निरन्तरको क्रियाशीलता र आमकार्यकर्तासँगको सघन सम्बन्धमार्फत आफ्नो प्रासंगिकता र प्रधान्यता थप पुष्टि गर्दै गए भन्ने पनि महामन्त्रीले मनन गरे ।

तत्कालीन पार्टीसभापति गिरिजाप्रसाद कोइरालामा रहेको पार्टीका आन्तरिक असमझदारी व्यवस्थापनको असक्षमताकै कारण विग्रह भई बनेको कांग्रेस (प्रजातान्त्रिक) को उपसभापतिको जिम्मेवारीमा सफल रहेकै बेला सकल कांग्रेसजन एकै थलोमा रहनुपर्छ भन्ने मान्यताका प्रकाशमानले पार्टी एकीकरणका लागि गरेको अप्रतिम भूमिका पनि शशांकको स्मृतिमा आइरह्यो ।

सबैखाले अधिनायकवादी र अलोकतान्त्रिक अभ्यासविरुद्ध औँला उठाउँदै आएका प्रकाशमानले कांग्रेसको १२औँ महाधिवेशनमा आफूले नेता मान्दै आएका शेरबहादुरको अलोकतान्त्रिक चिन्तन र कृत्यलाई चुनौती दिएर उनको समूहबाट विद्रोह गरी सुशील कोइराला समूहको महामन्त्रीको उम्मेदवार बन्दै सम्मानजनक मतसहित विजयी मात्र बनेको त्यतिखेरका निर्वाचित केन्द्रीय सदस्य शशांकले सघनतापूर्वक सम्झे ।

गत महाधिवेशनमा आफू महामन्त्रीको उम्मेदवार बनेका बखत सो उम्मेदवारीको प्रस्तावक प्रकाशमान नै रहेको र आफ्नो विजयमा उनै प्रकाशमानको जोडबल विशेष रहेको तथ्यबाट पनि कसरी उम्कन सक्थे र महामन्त्री कोइराला ? राजा ज्ञानेन्द्रको शासन अवधिमा सरकार पक्षबाट लगाइएको भ्रष्टाचारको झुटो मुद्दामा जबर्जस्ती जेल हालिएका प्रकाशमानलाई तत्कालीन अदालतले नै निष्कलंक, निर्दोष साबित गरेको सत्यलाई आत्मसात् गरे शशांकले ।

विभिन्न मन्त्रालयको जिम्मेवारी लिई मुलुकको उपप्रधानमन्त्रीसमेतको अनुभवबाट खारिएका प्रकाशमानले प्रशस्तै राष्ट्रिय एवम् अन्तर्राष्ट्रिय `एक्सपोजर´ पाइसकेको यथार्थ पनि बोध भयो होला सुसंस्कृत शशांकलाई । नेतृत्वदायी भूमिकामा रहने व्यक्ति एक कुशल व्यवस्थापक पनि हुनुपर्छ भन्ने तथ्यलाई आफ्नो परिवार र जिल्लाको आन्तरिक व्यवस्थापन कुशलतासाथ गरेर प्रकाशमानले एक उदाहरण पेस गरेको पनि महसुस गरे महामन्त्रीले ।

राजनीतिमा आपसी र आन्तरिक प्रतिस्पर्धा जति स्वाभाविक छ, त्यति नै अस्वीकार्य छ अनर्गल आरोपहरू भन्ने मान्यता स्थापित गर्न खोजेको दृष्टान्त पाइन्छ शशांकको भुल स्वीकारोक्तिमा । कांग्रेसको आसन्न महाधिवेशनमा सभापति पदका लागि प्रकाशमान प्रत्यासी हुन्, त्यसमा कुनै दुई मत छैन ।

गत महाधिवेशनमा महामन्त्रीमा शशांक कोइरालालाई आफ्ना निकट भनिने र कोइराला परिवारको प्रश्रय पाएर राष्ट्रिय राजनीतिमा महत्त्वपूर्ण पहिचान बनाएका केही नेताहरूले असहयोग मात्रै होइन, उनीविरुद्ध अस्वाभाविक ढंगले प्रतिस्पर्धी नै खडा गरेका थिए । यो पृष्ठभूमिमा प्रकाशमान सिंहले गरेको सहयोगको बलमा निर्वाचित भएका शशांक कोइरालाले यस पटक प्रकाशमानलाई सभापतिमा जिताउन कुनै कसर बाँकी नराख्लान् भन्ने अपेक्षा गैरराजनीतिक वृत्तमा समेत छ । आफ्नो भुलमा माफी मागेका बीपीपुत्रले प्रकाशमान सिंहको गुनको फिर्ता कसरी गर्ने हुन्, सबैको चासोको विषय बनेको छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, मंसिर १२, २०७८ १५:००