ओलीकाे निम्ताेमा देउवाले पाएको, प्रचण्डले गुमाएको मौका

एमालेको दशौं महाधिवेशनको उद्‌घाटन समारोहमा एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली, प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा, जसपा अध्यक्ष उपेन्द्र यादवलगायत नेताहरू । तस्वीर: रासस

A+ A A-

चितवनमा फेरि एकपल्ट पाैराणिक धार्मिक ग्रन्थबारे राजनीतिक शास्त्रार्थ चल्याे । राम जन्मभूमिनजिकै सरयु नदी भएको, अनि त्यो चितवनमै भएको ओली दाबीले अन्य ठाउँमा कस्तो प्रतिक्रिया पाउला भन्ने हेर्न बाँकी छ । प्रचण्डको चुनाव क्षेत्र पसेर उनले भने आज शुक्रबार वाहवाही लुटे ।

राेचक के भने देशकाे ठूलाे राजनीतिक पार्टी नेकपा एमालेले दशौँ महाधिवेशन गर्दैगर्दा छेउकाे एक पुस्तक स्टलमा 'गीता तिम्राे ज्ञान अमृत' नामक पुस्तक बिक्री भइरहेकाे थियाे । बिक्री पनि के भन्नु, ३ सय ४६ पेज माेटाे पुस्तककाे दाम जम्मा १५ रुपैयाँ मात्र हुनु नै राेचक कुरा थियाे । याद रहाेस्, पहिले एमालेका कार्यक्रमहरूमा कार्ल मार्क्स, एंगेल्स, लेनिन, मदन भण्डारी आदिका पुस्तक बिक्री हुन्थे ।

एमाले दशौँ महाधिवेशनको उद्घाटन समारोह चलिरहँदा छेउकाे एक पुस्तक स्टलमा बिक्रीका लागि राखिएको 'गीता तिम्राे ज्ञान अमृत' नामक पुस्तक ।

कम्युनिस्ट पार्टीका अध्यक्ष ओलीले नारायणी किनारमा रामायणको कीर्तन लगाउँदै गर्दा, अनि गायत्री मन्त्रकाे पहिलाे लाइन जपेर सूर्य चिह्नको चुनावी महिमा गाउँदैगर्दा अर्का कम्युनिस्ट अध्यक्ष प्रचण्ड भने आजै महाभारत भन्ने ठाउँमा हेलिकोप्टर लिएर उडे । महाभारत काभ्रेमा पर्छ ।

माओवादी केन्द्रका तर्फबाट एमाले दशौँ महाधिवेशनमा शुभकामना बाँड्न आएका लीलामणि पोखरेलका अनुसार प्रचण्ड 'अति महत्त्वपूर्ण काममा व्यस्त भएकाले' महाभारत गएका हुन् । तर, आफ्नो निर्वाचनक्षेत्रमा आयोजित प्रतिस्पर्धी पार्टीको विशाल सभामा स्वागत गर्ने गज्जबको मौका भने प्रचण्डले गुमाउन पुगे ।

भीमनिधि तिवारीकाे काव्य पङ्क्ति छः 'ओठले नहाँसे पनि दाँतले हाँस्नुपर्छ, मनले बहिष्कार गरे पनि मुखले नमस्कार गर्नुपर्छ ।' राजनीतिमा याे कुरा झन् बढी लागू हुन्छ ।

प्रचण्ड तिनै सांसद हुन्, जसलाई एमाले कार्यकर्ता र समर्थकले भोट हालेर ०७४ को आमचुनावमा जिताएथे । अनि त्यसअघि ०७० को सिरहा चुनावमा उनका लागि एमाले प्रत्यासी लीला श्रेष्ठको सम्भावना 'संरचनागत गडबडी' गर्न सहमत गराएर सिट सुरक्षित गराइएको थियो । प्रचण्डले ओठले नहाँसे पनि दाँतले हाँस्ने माैका गुमाए । मनले मुर्दावाद भने पनि मुखले धन्यवाद भन्ने माैका गुमाए । ओलीले प्रधानमन्त्री छँदा बेला ठाेरीमा रामभूमि रहेकाे भन्दै ताम्दानमा बालुवाटारबाट रामसीता मूर्ति पठाई चुनावी कार्ड फालिसक्दा प्रचण्ड भने डिक्सनरीकाे अप्ठ्यारो शब्द 'किंकर्तव्यविमूढ' बन्न पुगेका छन् ।

जबकि, ओलीले 'परमादेश सरकारका प्रधानमन्त्री' भनी दर्जनौँपटक हुर्मत लिइएका, अनि शपथग्रहणमा समेत नगएर बेइज्जत गरिएका शेरबहादुर देउवा भने नारायणगढ पुगेर शुभकामना दिन भ्याए । देउवा प्रधानमन्त्री भएयताका पाँच महिना ओलीले उनलाई भेटेका थिएनन् । संसद्‌मा देउवा बाेल्ने बेला ओली उठेर हिँडिदिन्थे । तैपनि देउवाले आफ्नाे माैका पर्नेबित्तिकै कांग्रेसकाे सदावहार प्रतिद्वन्द्वी पार्टी एमालेलाई शुभकामना दिएर लोकतान्त्रिक संस्कार देखाए । प्रचण्ड आफूलाई कत्ति न हिराे ठान्छन् । तर, देउवा अभिनयमा पाेख्त छन् । यिनै देउवा त हुन्, जसले आफ्नै गृहजिल्लादेखि रूपन्देहीसम्म, प्युठानदेखि जिल्लाजिल्लासम्म आफूसँग असहमत कांग्रेसीहरूमाथि जिल्ला अधिवेशनहरूमा बल प्रयाेग गराइरहेका छन् । तैपनि चितवनमा उनकाे लाेकतान्त्रिक अभिनय सफल नै रह्याे ।

एमालेको १०औँ महाधिवेशन उद्घाटन समारोहमा उपस्थित नेताहरू ।

प्रचण्डले भने याे माैका गुमाउन पुगे । उनले अस्तिसम्म दुई अध्यक्ष भएर बसेको पार्टीका अर्का अध्यक्षलाई भावनात्मक अपिल गर्न सक्थे । उनले शब्दैमा सही, फेरि एक हुन सक्ने संकल्प गर्न ओलीलाई इमोसनल दबाब दिन सक्थे । केही नभए पनि आफ्नो क्षेत्रका मतदातासामु आफूलाई सहिष्णु देखाउन बल गर्ने थिए । उनलाई केही नाेक्सान थिएन, बरू फाइदै थियाे । राजनीतिक संस्कारका लागि, कम्तीमा चुनावी फाइदाका लागि ।

प्रचण्डले यी कुनै पनि काम गरेनन् । उनी एमालेको सम्भावित शक्ति प्रदर्शनबाट तर्सिए ।

ओलीले पनि प्रचण्ड नभएको मौकामा उनैलाई छ्याँसे । बरु देउवासामु तुलनात्मक नरम भए । के थाहा, देउवा नआएका भए कांग्रेसलाई पनि बजाउँथे कि ? ओलीको शैली खस्रो छ, स्वभाव रणनीतिक ।

यो पङ्क्तिकारसँग हिजो बिहीबार काठमाडौं विमानस्थलमा छोटो कुराकानीका क्रममा ओलीले पार्टी महाधिवेशन भए पनि यो चुनावी तयारीका रूपमा बुझ्नुपर्ने बताएका थिए । उनले चितवनमा स्वाभाविक जमघट हुने भन्दै त्यसलाई शक्ति प्रदर्शन नबुझ्न भनेका थिए । 'एमालेको कार्यक्रम जहाँ पनि यस्तै त हुन्छ नि,' उनले भनेका थिए, 'तर हामी बिस्तारै चुनावमा गइसक्यौं भन्ने त गोदावरीको विधान महाधिवेशनबाट नै पुष्टि भइसक्यो । भोलि पनि त्यस्तै हुन्छ । हेर्नुहाेला ।'

ओलीले आफ्नो रणनीति लुकाएका छैनन् । प्रचण्ड सायद त्यसैले बिच्किएका छन् । एमाले अध्यक्षले माओवादी पक्षका लडाकुसमेतलाई पटक-पटक एमालेमा आउन अपिल गरिसके, तर प्रचण्डले अर्को पक्षलाई बोलाएर कुरा गर्न त के, सार्वजनिक अपिलसमेत गर्न सकेका छैनन् ।

अरु बेला आत्मविश्वासी देखिने प्रचण्डले हिजोआज स्वाभाविक लय गुमाइरहेका छन् भन्ने बुझ्न सबैभन्दा ताजा दृष्टान्त आज चितवनको एमाले सभामा उनको अनुपस्थिति हो । यसै महानगरकी मेयर रहेकी प्रचण्डपुत्री रेणु दाहालले पनि त्यस्तै हिनताबोधी अभिव्यक्ति दिएकी छिन् । एमालेका साथीहरूले आफ्नो नगर, क्षेत्रको विकास हेरेर जाने उनको टिप्पणी इखालु छ । प्रचण्ड र उनकी पुत्रीको टिप्पणीबाट ओली र देउवा दुवैलाई लाभ हुनेछ ।

पछिल्लो एक अन्तर्वार्तामा ओलीले चुनावमा कुनै गठबन्धनम आवश्यक नरहेको, बरु चुनाव सकिएपछि सरकार बनाउने बेला गठबन्धन गर्न सकिने नयाँ कार्ड फालेका छन् । उनको यो प्रस्ताव कांग्रेसलक्षित छ । कांग्रेसका नेता-कार्यकर्ताले ओलीको यो तर्क मन पराएका छन् । अनि ओलीको यो चाल सफल रहेमा माओवादी केन्द्र र माधव नेपालको एकीकृत समाजवादी ओलीको यसका सिकार बन्नेछन् ।

ओलीले नारायणगढमा कमल थापालाई अघिल्तिर राखेर गायत्री मन्त्रका कुरा, अनि महन्थ ठाकुरलाई अघिल्तिर राखेर हुलाकी राजमार्गका कुरा गरेका छन् । ओलीले बोल्नुअघि उनको आईटी टिमले डकुमेन्ट्री नाम दिएर निर्माण गरिएको ८ मिनेटको ओलीगानमा एमाले भन्ने नाम र शब्द करिब ओझेलमा छ । अझ त्यसमा एउटा बुँदा छुटेछ, 'भुटानी शरणार्थी समस्यालाई तेस्रो देश पुनर्वास पठाएर कसले समाधान गरायो, ओलीले ।' ओलीले आफ्नो बोल्ने पालोमा त्यसलाई आफैँ सम्झाइदिए, 'म उपप्रधानमन्त्री तथा परराष्ट्रमन्त्री भएका बेला संयुक्त राष्ट्र संघसँग कुरा गरेँ । प्लास्टिकका त्रिपालमुनि बस्ने शरणार्थीहरू आज चिल्ला गाडी चढ्छन् ।'

ओलीले केही तथ्यांक र आँकडासमेत राखेर आफ्नो अभिव्यक्तिलाई बढी वास्तविक देखाउन खोज्दा स्वयम् सरकारप्रमुख देउवा भने आफ्नो पालोमा बिलखबन्द देखिए । ओलीले जसरी प्रचार गराउन नसके पनि उनले सामान्य चर्चा गर्न सकिने कुराहरू पनि राख्न सकेनन् ।

ओली र उनका समकक्षी नेताहरूको यो तौरतरिकाले आसन्न चुनावको एकसरो झल्को मिल्छ । संक्षेपमा भन्दा चितवन महाधिवेशनले प्रस्ट गरेको छः राष्ट्रिय राजनीतिको पहलकदमी लिनेमा ओली फेरि हाबी हुन सक्छन् । अनि देउवा र प्रचण्ड प्रतिक्रियामा सीमित हुन सक्नेछन् । जस्तो कि, योभन्दा पहिले ठीक उल्टो हुने गर्थ्याे ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, मंसिर १०, २०७८ १८:०४