शिल्पीमा 'स्टप किस', निर्देशक भन्छिन्, 'समलिंगीप्रतिको सोचाइ फेर्न सक्ने नाटक'

शिल्पीमा 'स्टप किस', निर्देशक भन्छिन्, 'समलिंगीप्रतिको सोचाइ फेर्न सक्ने नाटक'

A+ A A-

बत्तीसपुतलीमा रहेको शिल्पी थिएटरमा अहिले नाटक 'स्टप किस' मञ्चन भइरहेको छ । २५ नेभेम्बरबाट सुरु भएको नाटक ४ डिसेम्बरसम्म चल्नेछ । समलिंगी महिलाको कथा बोल्ने यस नाटकलाई लुनिभा तुलाधरले निर्देशन गरेकी छिन् ।

'वान वर्ल्‍ड थिएटर'ले नेपालमा डायना सनद्वारा लिखित नाटक 'स्टप किस'मञ्चन गर्ने तयारी गरिरहेको थियो । जसको निर्देशनको लागि अमेरिकाबाट नै निर्देशक आउने तयारीमा थिए । तर, कोरोनाका कारण अमेरिकाबाट निर्देशक आउन सकेनन् । अन्तत: रंगकर्मी लुनिभा तुलाधरलाई निर्देशनको अफर गरिएको थियो ।

लुनिभाले सुरुमा खासै रुचि राखेकी थिइनन् । तर जब नाटक पढिन्, उनलाई निर्देशन गर्ने इच्छा जाग्यो ।

नाटकको विषय केही फरक थियो । लेसबियनहरूको कथालाई नाटकमा लेखिएको थियो । नाटकमा भएका केही 'प्लट'हरूले लुनिभालाई नाटक गर्न उत्तेजित गर्‍यो ।

लुनिभा भन्छिन्, 'केही नौलो नाटक थियो । आफूजस्तो भएर जिउन नसक्नेहरूको कथा मलाई छोयो । नेपालमा यस्तो नाटकहरू खासै मञ्चन गरिएको हुँदैन । त्यसैले पनि मैले यो नाटक गर्ने निधो गरेको थिएँ ।'

चुनैतीपूर्ण नाटक

नाटक त गर्ने ? तर, अंग्रेजी भाषामा नै नाटक गर्नुपर्ने थियो । त्यो पनि न्युयोर्ककै परिवेशमा रहेर ।

निर्देशकको रूपमा लुनिभाका लागि यो निकै ठूलो चुनौतीको विषय थियो । कलाकारको छनोटदेखि त्यहाँको परिवेश बुझ्‍न/बुझाउन उनलाई सकस पर्‍यो ।

'नेपालमा रहेका कलाकारहरूले न्युयोर्कको परिवेशलाई बुझेका हुँदैनन् । त्यहाँको हाउभाउ निकाल्न पनि गाह्रो परेको थियो । त्यसका लागि हामीले निकै मिहिनेत गरेका छौँ', लुनिभाले सुनाइन् ।

नाटकको एक दृश्यमा कलाकारहरू ।

नाटक मञ्चन हुनका लागि लामो समय लाग्यो । सरकारले कोरोना महामारी नियन्त्रणका लागि गरेको लकडाउनका कारण नाटक नौ महिना ढिला मञ्चन भएको छ । लुनिभाका अनुसार योबीचमा उनीहरूले अनलाइनबाट नै रिहर्सल गर्नुपर्‍यो । जुन निकै कष्टकर थियो ।

त्यसमा पनि कलाकार इन-आउट भइरहेकाले झनै गाह्रो पर्‍यो । उनी भन्छिन्, 'लामो समय भएकाले कलाकारहरू फेरिइरहनुभयो । नयाँ कलाकारलाई पूरै नाटक पढ्न/बुझ्न नै धेरै समय लाग्न थाल्यो । त्यो पनि हाम्रो लागि गाह्रो विषय थियो ।'

जे होस्, दर्शकलाई नाटक देखाउने बेला भने राम्रा कलाकार पाइन् । मिहिनेती कलाकार भेटिन् । अहिले लुनिभा कलाकारको कामबाट खुसी छिन् ।

लुनिभालाई यस नाटक नेपालीपनको बनाउने रहर थियो । न्युयोर्कको कथा होइन, यसलाई नेपालकै कथाको रूपमा प्रस्तुत गर्ने उनको इच्छा थियो । तर, सोचेजस्तो सबै कहाँ मिल्छ र ? 'वान वर्ल्ड थिएटर'ले उनलाई त्यो अनुमति भने दिएन ।

लुनिभाको मुख्य चुनैती त नाटकलाई न्याय गर्नमा थियो । आफू त्यो समुदायको नभएका कारण त्यसलाई न्याय गर्न सकिन्न कि भन्ने डरले लुनिभालाई तर्साइरहन्थ्यो । उनी भन्छिन्, 'कतै उहाँहरूको कुरालाई गलत ढंगले प्रस्तुत गरेर उहाँहरूको चित्त दुख्ला कि भनेर हामी निकै सचेत भएका थियौँ । हाम्रो चाहना कसैको भावनामाथि ठेस नपुर्‍याऊँ भन्ने नै थियो । सोहीअनुसार काम गरियो ।'

लुनिभा केही कडा स्वभावकी छिन् । भनेजस्तो काम भएन भने उनमा रिसको पारो चढिहाल्छ । तर, यस नाटक गर्दा भने लुनिभाले आफूलाई नै परिवर्तन गर्नुपर्‍यो । लुनिभाले निकै शान्त भएर यस नाटकको रिहर्सल गरिन् ।

'नाटक २ घण्टा १० मिनेट लामो छ । कलाकारलाई पनि रिहर्सल गर्न गाह्रो हुन्छ', लुनिभा भन्छिन्, 'मेरा कलाकारले कहीँकतै नराम्रो अनुभूति नगरून् भन्ने लागेर मैले निकै शान्त भएर काम गरेँ । यस नाटकले त मलाई नै परिवर्तन गरिदियो ।'

०००

नाटकका दृश्यमा कलाकारहरू ।

लुनिभाले सोचेजस्तो नाटक मञ्चन गर्न त पाइनन् । केही प्राविधिक कारणले सोचेजस्तो भएन, केही आर्थिक कारणले पनि छेक्यो । तर, समग्रमा आफूले उठाएको विषयमा भने न्याय गर्न सकेको उनी ठान्छिन् ।

अग्रेजी भाषामा भएकाले दर्शक नआउने हुन् कि भन्ने डर लुनिभामा छँदैछ । त्योसँगै उनमा विश्वास छ, 'नाटकलाई माया गर्ने दर्शक पक्कै थिएटरसम्म आउनुहुनेछ ।'

यस नाटक धेरैले हेरून् भन्ने चाहन्छिन् लुनिभा । किनभने, नाटक हेरेपछि लेस्बियनबारे बनेको धारणामा केही परिवर्तन आउने उनको आशा छ ।

लुनिभा भन्छिन्, 'बाध्यताले दुई पात्र भएर बाँचिरहनुभएका मानिसहरूलाई यस नाटकले हौसला दिन सक्छ । अनि उहाँहरूको नजिकका व्यक्तिहरूले पनि उहाँहरूमाथि जज गर्नुहुन्न होला । यस नाटकबाट हामीले राखेको अपेक्षा पनि यही हो ।'

लुनिभा सधैँ केही नौलो र स्मरणीय काम गर्न चाहन्छिन् । यो नाटकलाई पनि उनले त्यसरी नै लिएकी छिन् ।

'कलाकारलाई लागोस् कि मैले यो राम्रो काम गर्न पाएँ', लुनिभाले चाहेको यही हो ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, मंसिर १०, २०७८ १७:१५