झण्डामा चम्किन्छन् मजदुर, जीवन त अँध्यारै छ

A+ A A-

नेकपा एमालेको १०औँ महाधिवेशन चितवनमा चलिरहेकाे छ । यो महाधिवेशनस्थल आकर्षक तुल्याउन सयाैँ मजदुर खटिएका छन् । उनीहरू एमालेको महाधिवेशनस्थललाई आकर्षक बनाउन दिन–रात खटिए । एमाले महाधिवेशनमा प्रयोग गरिएका सबै ब्यानर तथा झण्डाहरूमा हसियाँ–हथौडासहित मजदुरको लोगो र सांकेतिक तस्वीर प्रयोग गरिएका छन् ।

एमालेको मात्र होइन नेपालका सबै कम्युनिस्ट पार्टीहरूका झण्डा, पोस्टर, ब्यानर र अन्य प्रचार सामग्रीमा मजदुरको लोगो प्रयोग हुन्छ । सबै राजनीतिक दलले निर्वाचनका समयमा मजदुरलाई प्रथामिकताभित्र राखेर घोषणापत्र बनाउँछन् । तिनै पार्टी सत्तामा पुगेपछि भने ती वाचा भुल्ने गरेकाे श्रमिकहरूकाे गुनासो छ ।

अमेरिकाको सिकागो शहरका मजदुर सन् १८८६ मे १ को दिन आठ घण्टा काम, आठ घण्टा आराम र आठ घण्टा मनोरञ्जनकालागि समय माग्दै सरकारविरुद्ध आन्दोलनमा उत्रिएका थिए । उनीहरूले यो माग राख्दै लगातार पाँच वर्ष ठूलो आन्दोलन गरेका थिए ।

तर याे सुविधा नेपालका मजदुरका हकमा उपलब्ध छैन । रोजगारी सुरक्षा, बीमा, स्वास्थ्य सुविधा, तलबको समानताको माग राख्दै नेपालसहित भारत, बंगलादेश, श्रीलंका, म्यानमार, अफ्रिका, युरोप र अमेरिका लगायतका देशका मजदुर बारम्बार आन्दोलित हुनुपरेकाे छ ।

नेपालका मजदुरहरू आधारभूत आवश्यकता गास, बास र कपासबाट समेत बञ्चित छन् । रोजगारी, शिक्षा, स्वास्थ्य, सामाजिक सुरक्षा, श्रमिक पेन्सन, दुर्घटना बीमा, जीवन बीमा, लगायतका सुविधा त टाढाकै विषय भए ।

वार्षिक पाँच लाख नेपाली वैदेशिक रोजगारीमा जाने गरेका छन् । वैदेशिक रोजगारीमा जानेमध्ये ६० प्रतिशत राजनीतिक पार्टीसँग जोडिएका कायकर्ता हुने गरेको नेपाल ट्रेड युनियन महासंघ (जिफन्ट)को अध्ययनले देखाएकाे छ ।

नेपालकाे राजनीतिक परिवर्तनका लागि सबै मजदुरहरू सेवा र कार्यालय नै बन्द गरी आन्दोलनमा होमिएका थिए । तर यी आन्दाेलनहरूले व्यवस्था परिवर्तन गरे पनि मजदुरकाे अवस्था परिवर्तन गर्न नसकेकाे जिफन्टका अध्यक्ष विनोद श्रेष्ठ बताउँछन् ।उनले भने,‘दलहरूलाई आवश्यकता पर्दा मजदुरलाई सडकमा उतार्छन् । तर मजदुरका माग र आवश्यकता भने उस्तै रहने ठूलाे समस्या छ ।’

‘श्रमजीवि सर्वहारा’ कम्युनिष्ट नेताहरूले विश्वव्यापी प्रयोग गर्दै आएको शब्द हो । अठारौँ शताब्दीदेखि नै विश्वका कम्युनिष्टहरूले याे नारासहित मजदुरकाे पक्षमा वकालत गरेका हुन् । नेपालमा भने विराटनगरमा वि.स. २००३ सालमा राणा शासनविरूद्द मजदुरहरूले आन्दोलन सुरू गरेका थिए । त्यही सेराेफेराेमा विराटनगर जुटमिल आन्दोलन चलेकाे थियाे । यो आन्दोलनको नेतृत्व पूर्वप्रधानमन्त्रीहरू गिरिजाप्रसाद कोइरला, सुशील कोइराला र मनमाेहन अधिकारीले गरेका थिए । उनीहरू सबै दिवंगत भइसकेका छन् ।

२००७ सालकाे आन्दाेलनमा पनि नेपालका मजदुरकाे ठूलो भूमिका थियाे । ०४६ सालकाे परिवर्तनपछि नेपालमा मजदुरका हकअधिकारलाई राजनीतिक पार्टीहरूले आफनो एजेन्डा नै बनाए । ००७, ०४६ र ०६२/०६३ को राजनीतिक परिवर्रतनमा मजदुरहरूको भूमिका महत्वपूर्ण रहेको नेकपा मालेका महासचिव सीपी मैनाली बताउँछन् । ‘मजदुरसमेत आन्दोलनमा होमिएका कारण निरंकुश राजतन्त्र अन्त्य भइ लोकतान्त्रिक गणतन्त्र स्थापना भएको थियो,’ मैनाली भन्छन्, ‘पार्टीले मजदुरहरूलाई आन्दोलन र अन्य राजनीतिक स्वार्थका लागि मात्र प्रयोग गरे ।’

प्रकाशित मिति: शनिबार, मंसिर ११, २०७८ ०८:१६