म लेख्छु आज आफ्नो डिप्रेसनको कथा

A+ A A-

म आज बीस वर्षकी भएँ । यस वर्ष म पहिलेजस्तो उत्साहित छैन । म किन उत्साहित छैन भन्ने कुरा यो लेखबाट बताउन गइरहेकी छु । यो लेखबाट केही स्वीकार गर्न पनि गइरहेकी छु । आत्मसात् गर्दैछु । मलाई लाग्छ, मानिसको सबभन्दा ठूलो शक्ति भनेकै उसको स्वीकार गर्न सक्ने शक्ति हो ।

त्यसैले आज म एक यस्तो विषयबारे लेख्दैछु, जसलाई म सार्वजनिक रूपमा छलफल गर्न बन्देज लगाइएको छ । सामाजिक, पारिवारिक र निजी बन्धनहरूमा बाँधिएर मैले यो कुरा स्वीकार गर्न अहिलेसम्म सकिरहेकी थिइनँ ।

म लेख्छु, आज आफ्नो अवसाद, डिप्रेसनको कथा । मलाई लाग्छ, डिप्रेसनको कुनै परिपक्व परिभाषा छैन । किनभने यो विषय दुई वाक्यमा टुंग्याउन सक्ने खालको हुँदै होइन ।

कहिले सोच्नुभएको छ, ‘ट्युमर’ होस वा, ‘ट्रमा’, दुवैले बिस्तारै तपाईंलाई मृत्युतर्फ धकेलिरहेको हुन्छ । भिन्नता के मात्रै हो भने, हामीले ट्युमरको पीडालाई सहजै ग्रहण गर्छौं तर, त्यसको पनि भावनात्मक पीडा भने बुझ्न सक्दैनौँ । ट्रमा पनि सामान्य अवस्था हो है भनेर मलाई कसैले आजसम्म भन्न सकेको छैन । ट्रमा पनि सामान्य हो है भनेर कसैले मलाई बुझाएको अहिलेसम्म सम्झनामा छैन ।

एउटा यस्तो समाज जहाँ मानसिक समस्याहरूलाई ढोंग गरेको संज्ञा दिइन्छ । जहाँ मानसिक समस्याहरूलाई मनगढन्ते बताइन्छ । मनोवैज्ञानिक चिकित्सकसँग परामर्श लिँदैमा पागल भयो भन्ने गरिन्छ । त्यस्तो समाजमा डिप्रेसनलगायतका मानसिक समस्याले ग्रस्त छु भनेर सार्वजनिक रूपमा भन्न सकिँदैन ।

म तपाईंहरूसामु यहाँ एउटा प्रश्न गर्न चाहन्छु । ‘के तपाईं आफू क्यान्सरबाट ग्रस्त भएको देख्न चाहनुहुन्छ ? मलाई थाहा छ, तपाईंहरू सबैले जवाफमा ‘नो’ भन्नुहुन्छ । ठ्याक्कै यस्तै चाहन्छन् डिप्रेसन र मानसिक तनावबाट पीडितहरू पनि । जो मनोरोगबाट ग्रस्त छन्, उनीहरूले पनि कहिल्यै आफूलाई यस्तो रोग होस् भनेर चाहेका हुँदैनन् ।

समय–समयमा औषधि निलिरह्नु । पराशर्मकर्तासँग नियमित सम्पर्क गरिरहनु मनोरोगीहरूका लागि विल्कुलै सहज होइन । डिप्रेसनले तपाईंलाई असहाय बनाइदिन्छ । न तपाईंले यसबाट छिटो छुटकारा पाउन केही गर्न सक्नुहुन्छ, न त त्यसको सामना नै सजिलै गर्न सकिन्छ । डिप्रेसनले तपाईंलाई असहाय बनाइदिन्छ ।

मनोरोगको यो अवस्थाले तपाईंलाई निहत्था त बनाउँछ नै, साथै तपाईंको दैनिकीलाई त तहसनहस नै बनाइदिन्छ । न त सुत्ने ठेगान हुन्छ, न त उठ्ने नै । न त भोक नै महसुस हुन्छ, न त भरपेट खाएको खुसी नै । डिप्रेसनको अवस्थामा कहिलेकाहीँ १२ घण्टासम्म निदाइन्छ भने कहिलेकाहीँ त निन्द्राको अत्तोपत्तोसम्म हुँदैन । तपाईंको शरीरमा ऊर्जाको चरम संकट नै उत्पन्न हुन्छ । न त जोस बाँकी रहन्छ, न जाँगर । लाग्छ, खाटमा पल्टिरहुँ । टोलाइरहुँ एक्लै । साथीभाइ, परिवारसँग घुलमिल हुन त पटक्कै मन लाग्दैन । कोही आफ्नो नजिक नै नपरे हुन्थ्योजस्तो लाग्छ ।

ज–जसलाई दिन युद्ध र रात संघर्षझैँ लाग्छ, उहाँहरूप्रति मेरो विशेष सम्मान । ह्युज साउटआउट, यु नो । तपाईं जुन अवस्थामा हुनुहुन्छ, यो एक समुन्द्र नै हो । हाम फाल्नुस्, तर पौडिने साहस पनि गर्नुस् । डुब्नु हुँदैन, ढुक्क हुनुस् । तपाईंले यो अवस्थालाई पनि पार गर्नुहुन्छ, विश्वास गर्नुस् । तर, त्यसपछि तपाईंभन्दा शक्तिशाली अरु कोही हुँदैन ।

यो अवस्थामा आफू भएको महसुस गर्नुस् त ? भयावह लाग्यो नि, होइन ? विश्वास गर्नुस्, जो यो अवस्थाबाट गुज्रिरहेका छन्, उनीहरूले तपाईंले महसुस गरेभन्दा बढी पीडाको सामना गरिरहेका हुन्छन् ।

म १७ वर्षकी हुँदा चिकित्सकहरूले मलाई मिक्स्ड एन्जाइटी डिसअर्डर भएको बताएका थिए । त्यतिखेर आत्मविश्वासको कमी, एक्लै बसिरहने, टोलाइरह्ने, हुँदै नभएका घटनाक्रमहरूबारे सोचिरहने, जहिल्यै निराशाका कुराहरू गरिरहनेलगायतका समस्या भनौँ वा लक्षणहरूले मभित्र प्रश्रय पाएका थिए ।

म आज २० वर्षकी भएँ । र, अब चिकित्सकले मलाई क्लिनिकल डिप्रेसन भएको बताउँछन् । यो अवस्थामा मनमा अनेक खालका भावनाहरू उत्पन्न भइरहन्छन् । लाग्छ, मनमा उत्पन्न भएका सबै कुराहरू कसैलाई सुनाइदिऊँ । अनि त्यतिखेर लाग्छ, कोही यस्तो जसले मलाई निसंकोच सुनोस् । तर, विश्वास गर्नुस्, यो ३ वर्षको अवधिमा मैले ज–जसलाई आफ्नो समस्याका बारेमा भन्न चाहेँ, ती सबैले मलाई सुने । तर, मनन कसैले गरेनन् । कोहीले त भन्थे, 'किन धेरै सोच्छेस्, ओभर थिन्क नगर्न यार, सब आफैँ ठीक हुन्छ, तेरो मेरो अवस्था उस्तै त हो, चिल गर् ।'

कसैलाई केही भन्न सक्ने, मेरो अवस्था बुझाउन सक्ने ऊर्जा अहिले मभित्र छैन । सायद, त्यसैले म नियमित चिकित्सकीय परामर्शमा छु । म कहिलेकाहीँ जोडजोडले चिच्याउन चाहन्छु, आफ्नोबारे भन्न चाहनुहुन्छ । तर अफसोच, मैले अहिले साझा गर्न सक्ने भनेकै मौनता हो । सायद, त्यसैले म नियमित चिकित्सकीय परामर्शमा छु ।

डिप्रेसनले मलाई ठ्याक्कै यस्तै बनाइदिएको छ । र, अरु कतिलाई यस्तो बनाएको छ भन्ने कुराबारे म अनभिज्ञ छु । सायद तपाईंले पनि यस्तै अवस्थाको सामना गर्नुपरिरहेको हुँदो हो कि ? यो अवस्थामा हामीभित्र केही गर्न सक्ने आँट हुँदै हुँदैन । ऊर्जा संकट । यस्तो अवस्थामा हामीलाई हाम्रो कमजोरीहरूबारे ज्ञात त हुन्छ । तर, हामी गर्न केही पनि सक्दैनौँ ।

तपाईंको टाउको दुखेको छ भने तपाईं सहजै व्यक्त गर्न सक्नुहुन्छ । तर, जब पीडाले भरिएर मुटु दुख्छ नि, हो त्यो भाव व्यक्त गर्न सहज हुँदैन । यो तपाईं र मेरो मात्र समस्या होइन । यो हाम्रो समस्या हो । हामीले नै हाम्रा भावनाहरूलाई आफूभित्र यसरी जब्बर पारेर राख्न सिकेका छौँ कि जब ती भावनाहरूलाई व्यक्त गर्ने समय आउँछ, हामी सक्दैनौँ ।

म यहाँ कसैको ध्यानाकर्षण बटुल्न अथवा समवेदना ग्रहण गर्न आएकी होइन । म यसबाट बाहिर आइसकेकी छु । म त यहाँ के मात्र भन्न चाहन्छु भने कहिलेकाहीँ बेठीक महसुस गर्नु पनि ठीक हो । बेठीक हुनु पनि सामान्य हो । र, यसलाई स्वीकार गर्नु साहसको विषय हो ।

ज–जसलाई दिन युद्ध र रात संघर्षझैँ लाग्छ, उहाँहरूप्रति मेरो विशेष सम्मान । ह्युज साउटआउट, यु नो । तपाईं जुन अवस्थामा हुनुहुन्छ, यो एक समुन्द्र नै हो । हाम फाल्नुस्, तर पौडिने साहस पनि गर्नुस् । डुब्नु हुँदैन, ढुक्क हुनुस् । तपाईंले यो अवस्थालाई पनि पार गर्नुहुन्छ, विश्वास गर्नुस् । तर, त्यसपछि तपाईंभन्दा शक्तिशाली अरु कोही हुँदैन ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, मंसिर १०, २०७८ ०८:१३