पुस्तौँदेखि चामल र नुनको पछि दौडिनुपर्ने हुम्लावासी जहिल्यै गाँसको चिन्तामा

पुस्तौँदेखि चामल र नुनको पछि दौडिनुपर्ने हुम्लावासी जहिल्यै गाँसको चिन्तामा

A+ A A-

नाम्खा गाउँपालिकाअन्तर्गत जाङगाउँका बासिन्दा नोर्बु लामा ४२ वर्ष पुगे । उनलाई हुम्लामा नुन र चामल समयमा नपाउँदा कुनै अनौठो लाग्दैन । किनभने लामा स्वयम्‌ले यो समस्या ३७ वर्षदेखि भोग्दै आइरहेका छन् ।

विद्यालय जाने उमेरमा नुन र चामल लिन महिना दिनसम्म चीन र नेपालगञ्जसम्म धाउनुपरेको लामा सम्झिन्छन् ।

२० केजी नुन र ५० केजी चामलका लागि २१ दिन हिँड्नुपरेको अनुभव लामाले सुनाए । ‘हाम्रो त दु:खमै जीवन बित्यो । छोराछोरीको पनि त्यही गति होलाजस्तो छ । कस्तो विडम्बना, समयमा चामलको भात खान नपाइने,’ उनले भने, ‘आलु, फापर र गहुँकै भरमा बाँचेका छौँ । हाम्रो समस्या सरकारले कहिले बुझ्ला ? विचरामै जीवन सकिने भो ।’

हु्म्लामा नुन, चामलभन्दा पनि स्वास्थ्य र शिक्षाको अभाव छ । तर, जहिल्यै बाँच्नका लागि नुन र चामलको जोहोका लागि दौडिनुपरेको गुनासो हुम्लावासीहरूको छ ।

लामाजस्तै हुम्लाका छिले तामाङ पनि ३२ वर्षदेखि नुन र चामलको समस्याका पछाडि दौडिरहेका छन् । उनी पनि नुन र चामलको जोहोका लागि नेपालगञ्जदेखि चीनको हिल्साका विभिन्न बजारसम्म पुग्ने गरेका छन् ।

पुस्तौँदेखि नै हुम्लामा सबैभन्दा ठूलो चिन्ता नुन र चामलको नै हुने गरेको उनले बताए । ‘५० केजी नुनले मान्छे र जनावरलाई एक वर्षसम्म पुर्‍याउनुपर्थ्यो । चामल त झन् प्रसादजस्तो बेला–बेला मात्र खाने चलन थियो । हुम्लाका मान्छे जहिले नुन र चामलकाे चपेटामा परे,’ उनले भने, ‘देशमा सबैतिर यातायात पुग्यो रे । तर, हुम्लामा गाडी चढ्न पाइँदैन । हुम्ला नक्सामा मात्र ठूलो छ, विकासमा होइन ।’

नुन र चामलको समस्या चाहिँ दैनिकीसँग जोडिएका कारण तत्काल थाहा हुन्छ । तर, शिक्षा, स्वास्थ्य र यातायातको समस्या जहिल्यै ओझेलमा पर्ने गरेको उनको भनाइ छ ।

नाम्खा गाउँपालिका– ६ का वडाध्यक्ष पाल्जोर तामाङसमेत नुन र चामलको समस्या दशकदेखि भोग्दै आएका जनप्रतिनिधि हुन् । वडाध्यक्ष तामाङसँग पनि नुन र चामलको जोहो गर्न २० दिनसम्म पैदल हिँडेको अनुभव छ । हाल, वडाध्यक्ष तामाङ त्यही चामल माग्न काठमाडौं आएका छन् । 'मैले हुम्लाका जनताको समस्या र पीडा पुस्तौँदेखि राम्ररी बुझेकाे र भोगेको छु,' उनी भन्छन्, 'म त्यहाँको जनप्रतिनिधि भएर पनि ती समस्या समाधान गर्न सक्ने अवस्थामा छैन ।'

खाद्यान्न अभाव एउटा व्यक्ति र गाउँको मात्र समस्या होइन । हुम्ला जिल्लामै खाद्यान्नको समस्या भएका कारण राज्यले चासो दिए मात्र यो समस्या समाधान हुने उनले बताए । ‘हुम्लाका जनतालाई नुन र चामलको समस्या नौलो विषय होइन । यो समस्या यहाँका जनताले पुस्तौँदेखि भोग्दै आएका छन् । त्यही भएर समस्यासँग जुध्नसमेत बानी परिसक्यो,’ उनले भने, ‘हुम्लाका कति जनता रोगव्याधि, भोकले मर्छन्, सरकारलाई यसबारे थाहै हुँदैन ।’

‘काठमाडौं मन्त्री र नेताहरूसँग हात मिलाउन होइन, जनताको पेट भर्ने चामल माग्न आएको हुँ’

हिमाली जिल्ला हुम्ला चीनको तिब्बतसँग जोडिएको छ । यो जिल्लाका ७० प्रतिशत जनता चीनको हिल्सानजिकैका बजारबाट नुन र चामल खरिद गर्दै आएका छन् ।

हिमाली जिल्ला भएका कारण वर्षा र हिमपातका कारण ५ महिना नुन र चामल किन्न चीन जान समस्या हुने गरेको छ ।

हुम्लामा वार्षिक डेढ लाख मेट्रिक टन चामल आवश्यक पर्ने खाद्य संस्थानले जनाएको छ । हुम्लामा गहुँ, जौ, फापर, कोदो, मकै, स्याउ र तल्लो हुम्लामा धान उत्पादन हुन्छ ।

उनीहरू पनि वडाध्यक्ष तामाङसँगै चामल माग्न सदरमुकाम सिमकोटसम्म आएर बसेका छन् । चामल नभएर गाउँ नै भोकमरीको चेपटामा पर्ने भएपछि ३० जना गाउँले चामल माग्न सिमकोट आएका हुन् । तीमध्ये केही काठमाडाैं आइपुगेका छन्, वडा अध्यक्षकाे साथ लागेर ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, मंसिर ७, २०७८ १९:३०