‘शिक्षकलाई पार्टीको महाधिवेशनमा भ्याइ–नभ्याइ छ, विद्यार्थी कसले पढाउने ?’

A+ A A-

२१ भदौमा सम्पन्न बागलुङ कांग्रेसको वडा अधिवेशनमा शिक्षकहरू क्षेत्रीय प्रतिनिधिको रूपमा आए । शिक्षाकहरू त्यसरी राजनीतिक पार्टीको अधिवेशनमा प्रतिनिधिको रूपमा आएपछि नामावलीसहित जैमिनी नगरपालिकाका सभापति काशीराम आचार्यले २५ भदौमा विज्ञप्ति निकाले ।

आचार्यका अनुसार बालमन्दिर आधारभूत प्राविका उमाकान्त पौडेल जैमिनी नगरपालिका–७ बाट निर्वाचित भए । जैमिनीकै सुन्तलाचौर माध्यमिक विद्यालयका शिक्षक विष्णुप्रसाद सापकोटा वडा नं. २ बाट क्षेत्रीय प्रतिनिधिमा चुनिए । सरस्वती प्रावि सर्कुवाका शिक्षक मीनादेवी शर्मा र प्रभाकर पौडलले पनि जैमिनी-४ बाट निर्वाचित भएको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ ।

त्यस्तै, भानु माध्यमिक विद्यालयमा पढाउने बागलुङ बडिगाड गाउँपालिका-५ का विष्णुप्रसाद आचार्य क्षेत्रीय प्रतिनिधिका रूपमा चुनिएका छन् । बडिगाड गाउँपालिका– ५ कै सागर खरेल पनि क्षेत्रीय प्रतिनिधिका रूपमा चुनिए । उनी भिडगिठी माध्यमिक विद्यालयका शिक्षक हुन् ।

स्याङ्जाको भानुभक्त माध्यमिक विद्यालयमा पढाउने बोला पाठक गल्याङ नगरपालिका– ७ बाट क्षेत्रीय प्रतिनिधिका रूपमा आए । त्यस्तै, गुल्मीको धुर्कोट गाउँपालिकामा पर्ने रेसुङ्गा माविका प्रधानाध्यापक प्रेमनारायण भण्डारी नेपाली कांग्रेसका महासमिति सदस्य छन् । उनी यसपटकको वडा अधिवेशनबाट पनि क्षेत्रीय प्रतिनिधि बने । भण्डारीको नाम धुर्कोट–५ को क्षेत्रीय प्रतिनिधिको सूचीमा देख्न सकिन्छ ।

सूचीको २ नं. मा प्रेमनारायण भण्डारीको नाम ।

कांग्रेस स्रोतका अनुसार गुल्मी जिल्लामा मात्र कांग्रेसका ७ सय क्रियाशील सदस्य शिक्षकहरू छन् । त्यसमध्ये ३ सय ११ जना क्षेत्रीय प्रतिनिधिका रूपमा चुनिएर आएका छन् । प्रेमनारायण भण्डारी पनि यस पटकको वडा अधिवेशनबाट क्षेत्रीय प्रतिनिधिमा निर्वाचित भएका हुन् । अधिवेशनमा निर्वाचन अधिकृत पनि उनले आफूनिकट शिक्षकहरूलाई नै खटाएको गुल्मी कांग्रेसका नेता अजित भण्डारीको आरोप छ ।

यसरी स्कुलमा विद्यार्थी पढाउन खटिनुपर्ने शिक्षकलाई पार्टीको महाधिवेशनको व्यस्तताले छोडेको छैन । ‘प्रेम सर त सक्रिय रूपमै लागिरहनु भएको छ । अस्ति वडाबाट गएका निर्वाचित सदस्यको नामावलीसमेत ‘होल्ड’ गरेर राखिदिनुभयो,’ अजित भण्डारीले भने, ‘शिक्षकहरूलाई यसरी पार्टीको महाधिवेशनमा भ्याइ–नभ्याइ छ । विद्यार्थी कसले पढाउने ?’

यस्तै, अन्य दलमा पनि शिक्षकहरू सक्रिय रूपमा राजनीति गरिरहेका छन् । जस्तो, गुल्मीकै श्री हिमालय माध्यमिक विद्यालय हस्तीचौरका शिक्षक जगत खत्री नेकपा एमालेको क्षेत्रीय कमिटीमा उपाध्यक्ष बनेका छन् । एमाले जिल्ला कमिटी सदस्य शम्भु ज्ञवाली पनि रानीबास माविमा पढाउँछन् । गुल्मीकैै रारा माध्यमिक विद्यालयका शिक्षक राम विष्ट एमालेको गाउँ कमिटी सदस्य छन् ।

गुल्मीको धुरा माध्यमिक विद्यालयका लेखापाल राजु प्रसाईं पनि धुर्कोट–६ मा माओवादी केन्द्रको अध्यक्ष छन् । त्यस्तै, श्री धौराली प्राविका शिक्षिका ललिता सुनार धुर्कोट– ५ मा पार्टीको कोषाध्यक्ष छिन् ।

यसरी शिक्षकहरूले सक्रिय राजनीति गरिरहेको पाएपछि अजित भण्डारी थप सूचना खोज्ने प्रयत्न गरे । ‘मैले गुल्मीमा मात्र ६ जना शिक्षक त पार्टीको वडा सभापति नै छन् भन्ने सुनेँ । तर, सूचनाको हक प्रयोग गरेर सूचना माग्दा पनि पाइएन’, अजित भण्डारीले शिलापत्रसँग भने । उनका अनुसार सूचनाको माग गर्दै शिक्षा विकास तथा समन्वय इकाइ, गुल्मी र विभिन्न पार्टी कार्यालयमा उनले निवेदन दिएका थिए ।

अजित भण्डारीले माग गरेको सूचना ।

सूचना नपाएपछि अजित प्रमाणसहित उच्च अदालत पाटन गए । अदालतले प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद् कार्यालय सिंहदरबारसहित निवेदकका अन्य विपक्षी संस्थासँग लिखित जवाफ माग गरेको छ । र, थप छलफलका लागि अदालतले ५ मंसिरको समय तोकेको छ ।

उच्च अदालत पाटनको आदेश ।

यसरी शिक्षकहरू राजनीतिमा सक्रिय भइरहेको पाएपछि सोलुखुम्बुको शिक्षा विकास तथा समन्वय इकाइले ७ असोजमा विज्ञप्ति निकालेर शिक्षकलाई नियमावलीबमोजिम कारबाही गरिने चेतावती नै दिनुपरेको थियो । शिक्षकहरू कांग्रेसको स्थानीय तहको अधिवेशनमा व्यस्त हुँदा पठनपाठन अवरुद्ध भएको गुनासो बढेको उक्त विज्ञप्तिमा जनाइएको छ ।

शिक्षकहरू भने पार्टीको कार्यकारी पदमा रहन नपाए पनि प्रतिनिधिको रूपमा आउन पाउने बताउँछन् । गुल्मी मदाने गाउँपालिका– २ बाट क्षेत्रीय प्रतिनिधि भएर आएकी शिक्षिका पार्वता सेन प्रतिनिधिको रूपमा शिक्षकहरू आउन पाउने दाबी गर्छिन् । ‘हामी पठनपाठनमा अवरोध नहुनेगरी लागिपरेका छौँ । अब कार्यकारी पदमा मात्र रहन नपाउने भनेर हामीले बुझेको हो,’ उनले भनिन् ।

तर, शिक्षा ऐन २०२८ (संशोधनसहित)को दफा १६ को (ङ) र उपदफा ५ को (छ) मा शिक्षकहरूले राजनीतिमा भाग लिन नपाउने व्यवस्था छ । त्यस्तै, शिक्षा ऐनको दफा १६ (ङ) मा कुनै पनि शिक्षक राजनीतिक दलको कार्यकारी पदमा बसे पाइएमा उक्त शिक्षकलाई शिक्षक पदबाट बर्खास्त गरिने उल्लेख छ ।

‘शिक्षक वा कर्मचारी राजनीतिक दलको कार्यकारिणी समितिको सदस्य रहेको पाइएमा सो पदबाटै हटाइनेछ’, ऐनमा उल्लेख छ । सो बुँदालाई थप स्पष्ट पार्दै लेखिएको छ, ‘यस खण्डको प्रयोजनका लागि ‘कार्यकारिणी समिति’ भन्नाले राजनीतिक दलको विधानबमोजिम गठित केन्द्रीयस्तर, प्रदेशस्तर, जिल्लास्तर वा स्थानीय तहस्तरका कार्यकारिणी समिति सम्झनुपर्छ ।’

ऐनअनुसार, पार्टीको सक्रिय सदस्यता लिन वा सक्रिय राजनीति गर्नबाट शिक्षक टाढा रहनुपर्ने हो । तर, हाल देशका ठूला राजनीतिक दलको अधिवेशनमा शिक्षकहरू नै धमाधम प्रतिनिधि बनेर आइरहेका छन् । जसमध्ये माथि उल्लेख गरिएका पात्र त केही प्रतिनिधि मात्र मात्र हुन् ।

हुन त ऐनकै कुरा गर्दा विश्वविद्यालयमा राजनीतिक हस्तक्षेप रोक्न केदारभक्त माथेमाले गरेको पहललाई पनि बिर्सन मिल्दैन । त्रिविका उपकुलपति रहँदा माथेमाले सक्रिय राजनीतिमा लागेका प्राध्यापकले राजीनामा दिनुपर्ने नियम लगाए । ‘कि सक्रिय राजनीति नगर, कि राजीनामा देऊ’ भन्दै विश्वविद्यालयका प्राध्यापकहरूलाई उर्दी नै जारी गरेको माथेमाले शिलापत्रलाई बताए ।

त्यसपछि प्राध्यापकसमेत रहेका कांग्रेस नेता नरहरि आचार्य, अर्जुननरसिंह केसी र एमालेका मंगलसिद्धि मानन्धरले राजीनामा दिएर हिँडेको माथेमा सम्झन्छन् । यद्यपि आजसम्म त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा राजनीतिक दलको हस्तक्षेप रोकिएको स्थिति छैन । बरु झन् बढ्दो क्रममा छ । र, खस्किँदो अवस्थामा छ– शैक्षिक संस्थाको साख ।

राजनीतिक दलको आडमा विद्यालयमा अराजक गतिविधि बढेको संकेत माथेमाको छ । जसकारण हाल भइरहेको पार्टीको महाधिवेशनमा शिक्षकहरूले खुलमखुल्ला प्रतिनिधि बनेर आउने दुस्साहस गरेको तर्क उनको छ । ‘अहिले त दलको आडमा बसेर अनेक दादागिरी देखाउने, स्कुल–स्कुलमा सिन्डिकेट लाद्नेजस्ता गतिविधि बढिरहेको छ । ऐन मिचेरै सक्रिय राजनीतिमा लागेका छन् । तर, पहुँच भएपछि ऐनले नछुँदो रहेछ । के भन्ने ?,’ उनले भने ।

त्यस्तै, महाधिवेशन होस् या अन्य कुनै प्रक्रियाबाट, शिक्षकहरू सक्रिय राजनीतिमा होमिनु ऐनविपरीत रहेको बताउँछन्, शिक्षाविद् विद्यानाथ कोइराला । यसरी राजनीतिमा देखिएकालाई शिक्षक नभन्न उनको अनुरोध छ ।

‘शिक्षकहरूलाई कि शिक्षण पेसा छोड, कि राजनीति गर भनेर ऐनले नै भनेको छ । तर, यिनलाई ऐन न विधि,’ उनले भने, ‘बरु हामीले नै सार्वजनिक रूपमा प्रतिवाद गरौँ । यसरी आउनेलाई शिक्षक पनि नभनौँ । राजनीतिक दलका कार्यकर्तालाई किन शिक्षक भनिरहने ?’

प्रकाशित मिति: बुधबार, मंसिर १, २०७८ १२:४९