आप्रवासी कामदारप्रति केही उदार नीति बनाउँदै साउदी अरब, व्यवहारमा भने उस्तै

आप्रवासी कामदारप्रति केही उदार नीति बनाउँदै साउदी अरब, व्यवहारमा भने उस्तै

A+ A A-

नेपाली कामदारहरूको प्रमुख रोजगार गन्तव्यका रूपमा रहेको साउदी अरबले पछिल्लो समय स्वदेशी र विदेशी नागरिकका हकमा केही लचिलो कानुनी व्यवस्था गर्न थालेको छ । वैदेशिक रोजगार विभागका अनुसार वार्षिक ९० हजारभन्दा बढी नेपाली कामदार रोजगारीका लागि साउदी अरब पुग्ने गरेका छन् ।

साउदी सरकारले रोजगारीका लागि आएका विदेशी कामदारका हकका कानुन परिमार्जन गरिरहेको विषयमा अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिकसम्बन्धी काम गर्दै आएका संघसंस्थाले पनि सकारात्मक प्रतिक्रिया दिएका छन् । कोरोना महामारीपछि विदेशी कामदार भित्रिन असर नपरोस् भनेर साउदीले केही उदार नीति अबलम्बन गर्दै आएको ती संस्थाहरूले औँल्याएका छन् ।

यसअघि साउदीमा एक वर्ष काम गरिसकेका विदेशी कामदारले मात्र कम्पनी परिवर्तन गर्न पाउने व्यवस्था रहेकामा त्यसमा परिमार्जन गर्दै एक वर्ष नपुगी सर्तसहित रोजगारदाता परिवर्तन गर्न पाउने अधिकार दिएको छ ।

साउदीको आन्तरिक मन्त्रालय, विदेश मन्त्रालय र अध्यागमन विभागले विदेशी कामदारले रोजगारदाता कम्पनी परिवर्तन गर्न नियम कहिलेदेखि लागू गर्ने भन्ने प्रस्ट खुलाएका छैन । साउदीले पारिवारिक समस्यामा परेका विदेशी कामदारलाई करार अवधिभित्रै फर्किनुपर्ने अवस्था सिर्जना भए रोजगारदाता कम्पनीले टिकट उपलब्ध गराउनुपर्ने नियमसमेत ल्याएको छ ।

त्यस्तै रोजगारीमा कार्यरत विदेशी कामदार दुर्घटनामा परे, अंगभंग भए, मृत्यु भए अथवा काम गर्न नसक्ने गरी रोगी भए उपचार खर्चसहित स्वदेश फर्काउने दायित्व रोजगारदाता कम्पनीकाे हुने व्यवस्था गरेकाे छ ।

दुई साताअघि साउदी अरबका राजा सलमानले उच्च दक्ष विदेशी कामदारलाई नागरिकता दिने घोषणा गरेका थिए । साउदी अरबले चिकित्सक, कानुनविज्ञ, खेलाडी, वैज्ञानिक, संस्कृति र प्रविधिको क्षेत्रका उच्च दक्षता हासिल गरेका विदेशी कामदारलाई नागरिकतासँगै रोजगारी दिने घोषणा गरेको अरब न्युजले जनाएको छ ।

साउदी सरकारको यो निर्णय भिजन २०३० लाई सफल बनाउने योजनाअन्तर्गत ल्याएको उल्लेख गरिएको छ । साउदीले उच्च दक्ष विदेशी कामदारलाई नागरिता दिने घोषणालाई पश्चिमा मिडियाले भने कोरोनाका कारण कामदार अभाव भएपछि देखाइएकाे लोभ भनी टिप्पणी गरेका छन् ।

आफ्ना नागरिकलाई आन्तरिक रोजगारीमा प्राथमिकता दिने अभियान चलाएको साउदी अरबले विदेशका उच्च दक्ष जनशक्तिलाई नागरिकता नै दिएर आमन्त्रण गरेको प्रस्ट पारेको छ । त्यसै गरी रोजगारीमा कार्यरत विदेशी कामदारले कम्पनीबाहेक व्यक्तिगत फाइदाका लागि काम गरे १ लाख साउदी रियाल (करिब ३० लाख रुपैयाँ ) जरिवाना गर्ने घोषणासमेत गरेको छ ।

साउदी अरबको पासपोर्ट निर्देशनालय (जवाजात) ले रोजगार भिसामा आएर व्यक्तिगत फाइदाका लागि व्यापार र अन्य पेसा गरेको पाइएमा जरिवानासहित जेल सजाय गर्ने कडा कानुनी व्यवस्था गरेको छ । ५० हजार रियाल जरिवानालाई दोब्बर बनाई १ लाख रियालसम्म गर्ने र रोजगारदाता कम्पनीलाई ५ वर्षसम्म कुनै विदेशी नयाँ कामदार ल्याउन नपाउने गरी प्रतिबन्ध लगाउने जवाजातलाई उद्धृत गर्दै गल्फ न्युजले जनाएको छ । यो नियम पहिलादेखि नै भए पनि कडाइका साथ लागू भने गरिएको थिएन ।

साउदीले बिदामा घर गएका विदेशी कामदार भिसाअवधि भित्रै नफर्किए तीन वर्ष बन्देज लगाउने भएको छ । रोजगारदाताले नयाँ भिसा उपलब्ध गराएबाहेक तीनवर्षे प्रावधान लागू हुने साउदी गजेटमा उल्लेख छ । घरेलु कामदारको हकमा भने ६ महिनाभित्र साउदी अरब नफर्केमा उनीहरूको आवासीय अनुमति तथा भिसा स्वतः खारेज हुनेसमेत जनाइएको छ ।

साउदी सरकारले गत वर्षदेखि उच्च कमाइ भएका विदेशी कामदारले परिवार लैजान पाउने सुविधासमेत दिएको छ । सन् २०२१ देखि ४ हजार रियालभन्दा बढी कमाइ भएका विदेशी कामदारले परिवार लैजान पाउने बताइएको छ । साउदी सरकारले आर्थिक समृद्धि र समयसापेक्ष आप्रवासी श्रमिकका हकमा कानुनमै सुविधा सुधार गरिरहेको साउदीस्थित नेपाली दूतावासका सूचना अधिकारी ऋषिराज आचार्यले जानकारी दिए ।

विगतको तुलनामा साउदी सरकारले विदेशी श्रमिकप्रति उदार र समान व्यवहार गर्नुपर्छ भने कानुनमै उल्लेख गर्न खोजेको उनले बताए । साउदी मुस्लिम देश भए पनि विश्वमा भइरहेको परिवर्तनअनुसार विदेशी कामदारलाई व्यवस्थापन गर्न अभ्यास गरिरहेको उनको भनाइ छ ।

व्यवहारमा उस्तै

साउदीमा विदेशी कामदारका हकमा बाहिर देखाउने कानुन खुकुलो बनाउँदै गए पनि सन् २००५ यता आप्रवासी श्रमिकका हकमा भने एउटै कानुन लागू हुनेगरेको छ ।

साउदीमा विदेशी कामदारलाई मुद्दाका आधारमा मृत्युदण्ड, घटनाका आधारमा ब्लडमनी तिराउने, वकिलको सुनुवाइ अन्तिम हुने, महिलाहरूलाई सिधा हेर्ने नपाइने, महिलालाई फर्किएर हेर्ने विदेशी कामदारलाई मृत्युदण्ड र देश निकालासम्म कानुनी कारबाही हुने गरेको छ । साउदीको यो कसुरमा कैयौँ विदेशी कामदारहरूले जेलजीवन बिताउन बाध्य, ब्लडमनी तिरेर स्वदेश फर्किनुपर्ने र मृत्यदण्डसमेत पाइरहेका छन् ।

साउदीमा सामान्य मुद्दामा परेको विदेशी कामदारले ब्लडमनी तिर्नुपर्ने बाध्यता कायमै छ । साउदीको कानुन नजानेका कतिपय विदेशी कामदार अञ्जानमै कानुनी झमेलामा फस्ने गरेको प्रवासी समन्यवन समिति (पीएनसीसी) ले जनाएको छ । साउदीमा कानुनी झमेलामा परेका कामदारलाई कानुन उन्मुक्ति पाउन मुस्किल पर्ने पीएनसीसीका अध्यक्ष कुलप्रसाद कार्कीले जानकारी दिए ।

साउदीले विदेशी कामदारका लागि केही कानुनी प्रावधान परिमर्जन गरिरहेको र त्यसले विदेशी कामदारको रोजगारीलाई मात्र सम्बोधन गर्ने कार्की बताउँछन् । ‘नेपाल सरकारले साउदीमा त्यहाँको स्थानीय अथवा वकिल राख्नुपर्छ । हाल कामदारले भोगिरहेका धेरै कानुनी समस्या समाधान हुन्छ,’ उनले भने, ‘भाषा र कानुनसम्बन्धी ज्ञान नहुँदा कतिपय कामदार जेल पर्छन् । यो रोजगारदाता देशमा कामदारले भोग्दै आएको मुख्य समस्या हो ।’

हाल साउदीमा ४ लाख नेपाली कामदार कार्यरत छन् । साउदीको निर्माण, होटल, उद्योग र अन्य क्षेत्रमा नेपाली कामदार रोजगारीका लागि जाने गरेका छन् ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, मंसिर १, २०७८ १८:४०