२ प्रतिशतले मात्र गर्छन् रक्तदान

A+ A A-

मानव रक्त समुह पत्ता लगाउने वैज्ञानिक कार्ल ल्याण्डस्टिनरको जन्मदिन १४ जुनको अवसर पारेर आज ‘विश्व रक्तदाता दिवस’मनाईएको छ । ‘सुरक्षित रगत सबैका लागि’ भन्ने नारासहित यस बर्षको रक्तदाता दिवस मनाईएको हो ।

राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाको आयोजनामा गरिएको कार्यक्रममा बोल्दै प्रयोगशालाकी निर्देशक रुणा झाले नेपालको २ प्रतिशत मानिसले निरन्तर रुपमा रगत दिएमा रगतको अभाव नहुने बताईन् ।

कति छन् रक्तदाता ?

नेपालमा जम्मा २ प्रतिशत मनिसले मात्र रक्तदान गर्ने गरेका छन् । राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाकोे तथ्याङकअनुसार चालु आर्थिक वर्षमा २ लाख ६२ हजार ४ सय ३९ जना रक्तदाताले रक्तदान गरेका छन् । प्रयोगशालाकी निर्देशक रुणा झाले एक पोका रगतले ३ जनाको जीवन बच्न सक्ने बताइन् । एक स्वस्थ्य मानिसले निरन्तर रक्तदान गरेमा १२ जनाको जीवन बचाउन सकिने डा. झा बताउँछिन् ।

केन्द्रीय रक्तसञ्चार केन्द्रको सेवाको तथ्याँक अनुसार नेपालमा दैनिक २५० युनिट रगतको आवश्यकता पर्दछ । तर केन्द्रमा २ सय युनिट मात्रै रगत संकलन भईरहेको छ । तथ्याँकअनुसार नेपालका ७७ जिल्लाबाट १०५ केन्द्रमार्फत रगत संकलन भईरहेको छ ।

मुटुकालागि फाईदा

रक्तदान गर्दा शरीरमा रगत जम्ने सम्भावना कम हुनुका साथै रगत पनि पातलो हुन्छ जसका कारण हृदयघातको समस्याबाट बच्न सकिने चिकित्सकहरुले बताएका छन् । साथै रक्तदानले तौल कम गर्न पनि भूमिका निर्वाह भएकोले एकबर्षमा दुइपटक रक्तदान गर्नुपर्ने चिकित्सक बताउँछन् ।

कस्ता व्यक्तिले रक्तदान गर्ने

रक्तदानका लागी १८ वर्ष उमेरदेखि ६५ वर्ष उमेर समूहका सबै स्वस्थ व्यक्तिले रक्तदान गर्न सक्नेछन् । नेपाल रक्तदाता समाजका महासचिव सानोबाबु प्रजापतिका अनुसार एक स्वस्थ्य मानिसले तीन–तीन महिनामा रक्तदान गर्न सक्नेछन् । रक्तदान गर्ने व्यक्तिको तौल ४५ केजी देखि माथि हुनुपर्ने र रगतमा हेमोग्लोबीन १२ ग्रामभन्दा बढी हुनुपर्ने प्रयोगशालाकी निर्देशक रुणा झा बताउँछिन् ।

कस्ता व्यक्तिले रक्तदान नगर्ने

कतिपय मानिसहरु रक्तदान गर्न उत्साहित हुन्छन् भने कतिपय मानिसहरु अझैपनि सुई देख्नेवित्तिकै डराउने, कमजोर भइन्छ भन्ने मानसिकता हटाई अरुको जीवन बचाउनु महानता भएको उनको भनाई छ । अझैपनि नेपालमा रक्तदानको महत्व जनचेतना फैलाउनुपर्ने अवस्था रहेको बताउँदै डा. रुणा निम्न अवस्थाका व्यक्तिले रक्तदान गर्न नहुने वताउँछिन् ।

जण्डीस भएका व्यक्ति, मलेरियाका बिरामी , टाईफाईट भएका व्यक्ति, छारेरोग, क्षयरोग, मधुमेह लागेका व्यक्तिहरु, क्यान्सर, दम, उच्च रक्तचाप, मृगौलामा समस्या भएका व्यक्तिहरु, हेपटाईटिस भएको बिरामीहरुले रक्तदान गर्नुहुँदैन । साथै महिनावारी भएका महिलाहरुले, गर्भवती, सुत्केरीले पनि रक्तदान गर्नु हुँदैन ।

नेपालमा कसरी रक्त संकलन हुन्छ ?

नेपालमा स्वेच्छिक रुपमा विभिन्न संघसंस्थाले रगत संकलन गरिरहेका छन् । प्रयोगशालाको तथ्याँकअनुसार आव २०७४÷०७५ मा नेपालभर विभिन्न संघसंस्थाबाट ३ हजार ८ सय ३४ वटा घुम्ती रक्तसंकलन कार्यक्रम गरिएको थियो ।

नेपालभर २ लाख ६२ हजार ४ सय ३९ युनिट रगत संकलन गरी रक्ततत्व समेत निर्माण गरी ३ लाख, ४४ हजार, ९ सय ३३ जनामा रगत वितरण गरिएको छ । जुन गत आवको तुलनामा करीब २.५ प्रतिशतले बृद्दि हो । जसमा पुरुष रक्तदाता ८५ प्रतिशत र महिला १५ प्रतिशत छन् ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, जेठ ३२, २०७६ ००:५१