मलेसियाको रोजगारी खुल्यो : नेपालसँग गरिएको ‘सोक्सो’ र श्रम सम्झौता कार्यान्वयन होला?

मलेसियाको रोजगारी खुल्यो : नेपालसँग गरिएको ‘सोक्सो’ र श्रम सम्झौता कार्यान्वयन होला?

A+ A A-

२०७५ सालमा उत्पन्न भएको सिन्डिकेट विवादपछि म्यानपावर कम्पनीहरूले नेपाली कामदार मलेसिया पठाउन सकेका थिएनन् । तीन वर्षयता असहज बन्दै गएको मलेसिया रोजगारी कोरोना महामारीका कारण थप संकटमा परेको थियो ।

तीन वर्षअघि बायोमेट्रिक, भीएलएन, जीएसजी, वान स्टप सेन्टर र माइग्राम्सले मलेसिया जाने कामदारलाई स्वास्थ्य परीक्षण र अन्य प्रक्रियाका नाममा ठगी गरेको भन्दै तत्कालीन श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षामन्त्री गोकर्ण विष्टले बन्द गरिदिएका थिए ।

तीन वर्षयता बन्द मलेसियाको श्रम बजार आगामी डिसेम्बरबाट सुचारु हुने मलेसिया सरकारले घोषणा गरेको छ ।

गतसाता काठमाडौंस्थित मलेसियाली दूतावासले विज्ञप्ति जारी गर्दै कोरोना महामारीका कारण रोजगारीमा आउने विदेशी कामदारमाथि लगाइएको प्रतिबन्ध हटाएको जानकारी दिएको थियाे । मलेसिया सरकारले निश्चित स्वास्थ्य मापदण्ड तोकेर प्रवेशका अध्यागमन अनुमति दिएको दूतावासको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ ।

विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ)को स्वास्थ्य मापदण्डअनुसार मलेसियाले तोकेको कोभिड खोप लगाएपछि प्रवेश अनुमति दिने दूतावासको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ । मलेसिया रोजगारीका लागि विदेशी कामदारले पीसीआर परीक्षणको नेगेटिभ रिपोर्ट र त्यहाँ पुगेपछि तोकिएको स्वास्थ्य मापदण्डअनुसार एक साता क्वारेन्टाइनमा बस्नुपर्ने जनाइएको छ ।

मलेसियाले फाइजर, मोडेर्ना, कोभिसिल्ड, जोन्सन एण्ड जोन्सन र चिनियाँ भेरोसेल खोपलाई मान्यता दिएको छ । यी मध्ये कुनै एक खोप अनिवार्य लगाएको हुनुपर्ने छ ।

मलेसिया सरकारले दुई महिनाअघि नै नेपालसहित स्रोत देशबाट ३२ हजार कामदार लिने निर्णय गरेको थियो । मलेसियाले नेपालबाट सुरक्षा गार्ड, उद्योग, कम्पनी र अन्य क्षेत्रमा कामदार लिने घोषणा गरेको हो ।

श्रम सम्झौता र ‘सोक्सो’ कार्यान्यवनमा चुनौती

मलेसिया रोजगारीमा जाने नेपाली कामदारको मलेसियाली सामाजिक सुरक्षा संस्था (सोसल सेक्युरिटी अर्गनाइजेसन) ‘सोक्सो’मा अनिवार्य दर्ता हुनुपर्ने सम्झौता एक वर्षअघि नै नेपालसँग भएको छ ।

मलेसिया सरकारले सन् २०२० देखि सोक्सोको कार्यक्रम लागू गरेको थियो । मलेसियाले यो कार्यक्रम सबै आप्रवासी कामदारका हकमा अनिवार्य रूपमा लागू गर्न घोषणा समेत गरिसकेको छ ।

मलेसिया र नेपालले एक वर्षअघि नै सोक्सोमा सम्झौता गरिसकेका छन् । मलेसिया रोजगारीमा कार्यरत कामदारको सोक्सोमा दर्ता भएका छन् कि छैन भन्ने तथ्यांक श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयसँग छैन । जसका कारण सोक्सोको सम्झौता कार्यान्वयन भएको छ कि छैन भन्ने विषयमा सरकार नै अनविज्ञ छ ।

सोक्सो कोषमा दर्ता भएपछि नेपाली कामदारले अस्थायी तथा स्थायी अशक्तता सुविधा, स्वास्थ्य उपचार, आश्रित परिवार सुविधा, मृत्यु भएमा शव व्यवस्थापन सुविधा र अन्तिम संस्कारका लागि सोक्सोले खर्च व्यहोर्ने छ ।

मलेसिया रोजगारीमा कार्यरत नेपाली कामदारको श्रम अवधिभित्रै मृत्यु हुँदा र नेपाल ल्याउन नसक्ने अवस्थामा उनीहरूलाई सोक्सोले अन्त्योष्टि गर्न २ हजार रिंगेट खर्च उपलब्ध गराउँछ । मलेसियामा मृत्यु भएमा मृतक कामदारका परिवारलाई ६ हजार ५ सय मलेसियन रिंगेट सोक्सोले उपलब्ध गराउने व्यवस्था छ ।

मृतक कामदारका हकवालाले २१ वर्ष ननाघेको अवस्थामा (आमाबुबा, छोराछोरी श्रीमान् र श्रीमती) लाई श्रमिकले पाइरहेको पारिश्रमिकको ९० प्रतिशत रकम मासिक रूपमा सोक्सोले उपलब्ध गराउँछ । मृतकका हकवालालाई यो सुविधा आजीवन पाउने व्यवस्था सोक्सोले दिएको छ ।

यस्तै, मलेसिया र नेपालबीच १२ कात्तिक २०७५ मा सरकारी स्तरमा श्रम सम्झौता भएको थियो । श्रम सम्झौता भएयता मलेसियामा नयाँ श्रम स्वीकृति लिएर कामदार गएको तथ्यांक वैदेशिक रोजगार विभागमा छैन ।

श्रम सम्झौतामा मलेसिया जाने कामदारको करार अवधि भने तीन वर्षबाट दुई वर्ष कायम गरिएको छ । भिसा शुल्क, हवाई टिकट, स्वास्थ्य परीक्षण, सुरक्षा जाँचलगायत खर्च, सामाजिक सुरक्षा कोष र कामदारको स्वास्थ्य बीमा खर्च सम्बन्धित रोजगारदाताले नै व्यहोर्ने गरी समझदारी भएको थियो । मलेसियामा विदेशी कामदारले तिर्ने लेवी जस्ता विषयहरू श्रम सम्झौतामा समेटिएको छ ।

मलेसियासँग भएको श्रम सम्झौताअनुसार कामदार रोजगारीमा पठाउन सुरु गरिने श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयका सह–सचिव तथा प्रवक्ता डन्डुराज घिमिरेले बताएका छन् ।

मलेसिया सरकारले विदेशी कामदारलाई दिएको सुविधा भएका कारण सामाजिक सुरक्षा संस्था (सोसल सेक्युरिटी अर्गनाइजेसन) लागू हुने प्रवक्ता घिमिरेले बताए । नेपाल र मलेसियाबीच विगतमा भएका सबै सम्झौताअनुसार नेपाली कामदारले सुविधा पाउने उनको दाबी छ ।

५ लाख रोजगारी गुम्यो

सरकारले सिण्डिकेट विवादपछि गरेको श्रम सम्झौताअनुसार मलेसिया कामदार पठाउन पहल नगर्दा ५ लाखभन्दा बढी डिमाण्ड गुमाउनुपरेको रोजगार व्यवसायीहरूले जानकारी दिएका छन् । तीन वर्षयता मलेसिया कामदार पठाउने प्रक्रिया ठप्पजस्तै छ ।

ठूलो संख्यामा मलेसियाली रोजगारदाता कम्पनीले नेपाली कामदार चाहियो भनेर गरेको माग समेत गुमाउनु परेको उनीहरूको बताउँदै आएका छन् । मलेसियाको पछिल्लो निर्णयले नेपाली श्रम बजारलाई फाइदा पुग्ने वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघका महासचिव सुजित श्रेष्ठले बताए । मलेसिया नेपाली कामदारको रोजगारगन्तव्य देशभित्र पर्छ ।

सामान्यतः मलेसियामा रोजगारीका लागि मासिक १० हजार नेपाली युवा जाने गरेका थिए । हाल मलेसियामा ६ लाख नेपाली कार्यरत रहेको सरकारी अनुमान छ । १ लाख नेपाली कामदार श्रम अवधि सकिए पनि स्वदेश नफर्की मलेसियामै रोजगारदाता कम्पनीमा शरण लिएर काम गरिरहेको सरकारी अनुमान छ ।

याे पनि

मलेसिया र खाडीका देशमा कामदार लिने मापदण्ड परिवर्तन, अब क्वारेन्टाइन बस्नु नपर्ने

तीन वर्षपछि खुल्यो मलेसियाको रोजगारी, कामदार जाने प्रक्रिया पुरानै

मलेसिया जाने कामदारको अनिवार्य सोक्सो, ५ लाख श्रमिक लाभान्वित

प्रकाशित मिति: आइतबार, कात्तिक १४, २०७८ ०९:१२