किन पढ्ने डेभलपमेन्ट फाइनान्स ? पछि के-के गर्न सकिन्छ ?

A+ A A-

एमबीबीएस गर्ने सोचका साथ काठमाडाैंकी आज्ञा बस्नेतले कक्षा ११ र १२ मा विज्ञान पढिन् । तर, १२ सकिँदासम्म उनको सोच बदलियाे । अनि एउटै कोर्सले धेरै क्षेत्र समेट्ने खालको विषय खोज्न थालिन् । अन्तत: डेभलपमेन्ट फाइनान्स उनको रोजाइमा पर्‍याे । ‘डेभलपमेन्ट सेक्टर, फाइनान्स, आन्टरप्रेनर जे बन्न पनि बाटो खुला र सहज हुने देखेपछि यही विषय रोजेँ’, उनले भनिन् ।

अहिले उनी आफ्नै कम्पनी 'सिद्धबाबा प्रोफाइल' सञ्चालन गरेर बसेकी छन् । 'तपस्या' नामकाे कम्पनी पनि उनकै मातहतमा चलिरहेको छ । स्नातक तेस्रो वर्षमा पढ्दापढ्दै इकमर्स क्षेत्रमा काम थालेकी आज्ञा त्यसैको अनुभवबाट आजसम्मको यात्रा तय गर्न सफल भइन् ।

‘कलेजको चार वर्षकाे कोर्षमा पढाइ मात्र नभएर अन्य कुरा पनि सिक्न पाइयो । जस्तो, म आफैँ एउटा प्रोजेक्टको लागि जापान गएर आएँ । बाहिर देशका मान्छेहरूसँग पनि स्नातक पढ्दापढ्दै डिल गर्न सिकियो’, उनले भनिन्, ‘अहिले उद्यम सञ्चालन गर्न त्यसले धेरै फाइदा पुर्‍यायाे भन्ने ठान्छु ।’

०००

अन्जु बराल पनि डेभलपमेन्ट फाइनान्समा सेकेन्ड ब्याचकी विद्यार्थी हुन् । विज्ञान विषयमा कक्षा १२ उत्तीर्ण गरिसक्दा उनको पनि रोजाइ फेरियो । आर्थिक क्षेत्र उनले चुनिन् । अर्थशास्त्रबारे जान्न चाहेकी उनलाई डेभलपमेन्ट फाइनान्स छरितो कोर्स हो भन्ने लाग्यो । र, त्यसैलाई आफ्नो भविष्यको एउटा पाटो बनाइन् ।

‘माइक्रो, म्याक्रो र पब्लिक फाइनान्स, विकासका कुरादेखि लिएर धेरै कुरा पढाइ हुन्थ्यो । सहकारीको अवधारणाहरू सबै त्यहीँबाट जान्ने मौका पाएँ’, अन्जुले भनिन्, ‘अन्तिम सेमेस्टरमा आन्टरप्रेनरसीप भन्ने कोर्स नि पढाइन्थ्यो । त्यहीँबाट उद्यममा हात हाल्ने साहस मिल्यो ।’

स्नातक सकेको वर्ष नै उनले ‘आर्क भेन्चर्स’ कम्पनी खोल्न सफल भइन् । अहिले सोधशाला (सेन्टर फर रिसर्च एन्ड पोलिसी स्टडिज्) पनि उनकै मातहतमा सञ्चालित छ ।

०००

आशीष वाग्लेले व्यवस्थापनमा कक्षा १२ सके । उनका अनुसार त्यतिबेला सबैले बीबीए पढ्नुपर्छ भन्ने ट्रेण्ड थियो । तर, उनले आर्थिक पाटोसँगै जोडिएको केही नयाँ विषय खोजे । उनको रोजाइमा पर्‍याे डेभलपमेन्ट फाइनान्स । ‘बीबीएमा जस्तो आर्थिक पाटोका कुराहरू जान्न नि पाइने अनि विकासको कुराहरू पनि जोडिने भएकोले यो छरितो कोर्स लाग्यो’, उनले भने ।

हाल अस्ट्रेलियाबाट सञ्चालित ‘होमलोन एक्सपर्टस्’ कम्पनीको म्यानेजर छन्, आशीष । मुख्य कार्यलय अस्ट्रेलियामा भए पनि त्यसको शाखा नेपालमासमेत रहेको उनले बताए ।

यसरी डेभलपमेन्ट स्टडिज् पढेर हाल आफ्नै उद्यम गर्न सफल थुप्रै विद्यार्थी छन् । कतिपय त निम्न आयस्तर भएका वर्गलाई कसरी आर्थिक गतिविधिमा जोड्ने भनेर लागिपरेका छन् । त्यसका लागि विभिन्न संस्था खोलेर काम गरिरहेका भेटिन्छन् ।

के हो डेभलपमेन्ट फाइनान्स ?

आर्थिक गतिविधिमा पछाडि परेका वर्गलाई कसरी यसमा संलग्न गराउने ? सबै वर्गलाई समेटेर दिगो विकासमा पुलको काम कसरी गराउने ? यी र यस्तै प्रश्नहरूको जवाफ हो डेभलपमेन्ट फाइनान्स ।

यसले पछाडि परेका समुदायलाई खोज गरेर राज्यसम्म पुर्‍याउने, समस्या समाधानको पहल गर्नेजस्ता कुराहरू सिकाउँछ । आर्थिक गतिविधिमा संलग्न नभएका नागरिकलाई जनचेतना फैलाउने काम पनि डेभलपमेन्ट फाइनान्सले गर्छ ।

२००६ सालबाट १८ जना विद्यार्थी लिएर काठमाडौं विश्वविद्यालयले यसकाे पढाइ सुरु गरेको थियो । पछि नेसनल कलेजले यो कोर्स पढाउन थाल्याे । अहिले प्रतिब्याच ४० जना हाराहारी विद्यार्थी हुन्छन् ।

स्नातक तहको चार वर्षकाे यो कोर्समा आठवटा सेमेस्टेर छन् । प्लस टुमा जुन विषय पढेकाले पनि डेभलपमेन्ट फाइनान्स पढ्न पाउँछन् । त्यसका लागि कक्षा ११ र १२ गरेर कम्तीमा डी ग्रेड वा ४५ प्रतिशत ल्याएको विद्यार्थी हुनुपर्छ ।

खर्च र छात्रवृत्ति

चार वर्षकाे कोर्स गर्न कम्तीमा ५ देखि ६ लाख रुपैयाँ लाग्छ । नेसनल कलेजमा मात्र यो पढाइ हुने भएकाले आर्थिक अवस्था कमजोर भएका र विद्यार्थीको क्षमताको आधारमा कलेजले छात्रवृत्ति पनि उपलब्ध गराउने गरेको छ ।

यद्यपि, विश्वविद्यालयले भने यति नै प्रतिशत छात्रवृत्ति दिनुपर्छ भनेको छैन । नेसनल कलेजका अनुसार उसले कुल विद्यार्थीको १० प्रतिशत हिस्सालाई छात्रवृत्ति उपलब्ध गराउने गरेको छ ।

अवसर

डेभलपमेन्ट फाइनान्सको चार वर्षे कोर्समा इन्टर्नसिप र प्राक्टिकलको अवसर विद्यार्थीले पाउँछन् । इन्टर्नका लागि विद्यार्थी राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्था र ग्रामीण क्षेत्रमा जान पाउँछन् । क्याम्पसले विभिन्न क्षेत्रमा भ्रमणसमेत गराउने गरेको छ ।

साउथ अफ्रिका र बेलायतमा यो कोर्सलाई राम्रो मानिने भएकोले थप उच्च शिक्षाको लागि विद्यार्थीले पहल गर्न सक्छन् । आफ्नै खर्चमा त्यहाँ गएर पढ्न र सँगसँगै काम पनि गर्न सकिन्छ । यसरी थुप्रै देशमा विद्यार्थीहरू आफ्नै खर्चमा पढ्न गएका छन् ।

सम्भावित कार्यक्षेत्र

सरकारी कार्यालय
विकासका क्षेत्र
अनुसन्धान क्षेत्र
राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्था
दातृ संस्था
सरकारी परियोजनाहरू
बैंक
फाइनान्स
बीमा कम्पनी
स्वउद्यम

पढाइ हुने कलेज

काठमाडौं विश्वविद्यालयअन्तर्गत रहेको नेसनल कलेजमा मात्र यो कोर्स उपलब्ध छ । यो कलेज काठमाडौंको धुम्बाराहीमा छ ।

आम्दानी कति ?

कुन विषय पढेपछि कति कमाउन सकिन्छ भनेर ठ्याक्कै त भन्न सकिँदैन । पहिलो त विद्यार्थीको क्षमतामा पनि भर पर्छ । कुनै पनि सम्बन्धित कम्पनीमा काम गर्ने हो भने राज्यले तोकेको श्रमअन्तर्गतको तलब हुन्छ । यसका साथै यो कोर्स पढेपछि स्वउद्यमी बन्न पनि सहज हुन्छ ।

सम्बन्धित समाचार