कलाकार ऋद्धिचरण श्रेष्ठ, जो सधैं देखिन्छन् बुबाको भूमिकामा

A+ A A-

नेपाली फिल्म क्षेत्रमा आफ्नो छुट्टै पहिचान बनाएका कलाकार हुन्, नारायणगढ निवासी ऋद्धिचरण श्रेष्ठ ।

७० वटाभन्दा बढी नेपाली फिल्ममा अभिनय गरिसकेका उनको फिल्म यात्रा भने ४४ वर्षको उमेरमा सुरु भएको हो । नारायणगढका फिल्म निर्माता भगवान श्रेष्ठको नजरमा परेपछि उनको कलायात्राले गति लियो ।

नारायणी कलामन्दिरको सामिप्यतामा हुर्केका ऋृद्धिचरण कला क्षेत्रमा आउनुअघि नै कलाको अभ्यास गर्थे । २२ वर्ष तत्कालीन बालकुमारी प्राथमिक विद्यालयमा प्रधानाध्यापकको काम गरेका उनले विद्यार्थीको पाठ्यक्रममा भएका कथा, नाटकलाई कक्षामै प्रस्तुति दिँदै पढाउँथे ।

‘अभिनय मार्फत रोचक शैलीमा पढाउँदा विद्यार्थीले सहजै बुझ्थे । मलाई पनि यसरी पढाउन रमाइलो लाग्थ्यो’ श्रेष्ठ आफ्नो अभिनयको सुरुआती दिन सम्झिँदै भन्छन्, ‘नेवार परिवारमा जन्मेकाले जात्रापर्वसँग नजिक हुने नै भयो । त्यहाँ पनि अभिनय, नाटक देखाउनुपर्थ्यो।’

उनी नारायणी कला मन्दिरसँग नजिक थिए । त्यहाँ बेलाबेलामा साथीहरूसँग नाटक देखाउन गइरहन्थे । उनी कक्षामा होस् या जात्रा परम्परामा, कलाकारिताको समीपमै रहे । बालकुमारी विद्यालयको प्राध्यापनबाट २०४४ सालमा अवकास पाए । सोही समय फिल्म निर्माता भगवान श्रेष्ठले ‘कान्छी’ फिल्ममा नायिकाको बाबुको भूमिका अफर गरे उनलाई ।

‘फिल्मको डाइरेक्टर मुम्बईबाट आउनुभएको थियो । रंगमञ्चमा गरे जस्तो हुँदैन भनेर डाइरेक्टरले त्यति बेला भनेका थिए । मैले पनि गर्न सके लिनुस् नभए नलिनुस् भने । पछि पोखरामा सुटिङ भयो । त्यही चलचित्रबाट फिल्म क्षेत्रमा छिरेँ’, श्रेष्ठले आफ्नो डेब्यू फिल्मको अनुभव बाँडे ।

उतिबेला स्टारडम भएका नायक शिव श्रेष्ठ र नायिका शर्मिला मल्लको मुख्य भूमिका रहेको फिल्ममा उनी नायिकाको बाबुको भूमिकामा देखा परे । दृष्टिविहीन बाबुको भूमिकामा देखिएका उनले पहिलो फिल्ममै आफ्नो क्षमता देखाए । उनको सशक्त अभिनयले धेरै प्रशंसा पायो ।

त्यतिबेला कान्छी फिल्म ५१ दिन चलेको थियो । ठूलो पर्दाको चलचित्र कान्छी फिल्म सफल भएपछि उनको लागि कलाकारिताको ढोका पनि खुल्दै गयो । कान्छी फिल्म खेलेपछि अन्य फिल्म निर्माताले पनि चिन्दै गए अर्थात् उनी स्थापित हुने बाटो खुल्यो । त्यस पश्चात उनले भगवान श्रेष्ठले बनाएका पाँचै वटा फिल्ममा अवसर पनि पाए ।

त्यो बेला सिनेमा स्कोपमा बनाइएको धेरै ठूलो बजेटको फिल्म राँकोमा समेत काम गर्ने अवसर पाए उनले । राँकोपछि सारङ्गी, माइली, दाइजो, डर लगायतका फिल्म र थुप्रै टेलिसिरियलमा काम पनि गरे ।

पहिलो फिल्ममा बाबुको भूमिकामा देखिएका उनले अधिकांश फिल्ममा बाबुकै भूमिकामा अभिनय गरे । ‘दर्शकले पनि त्यही मन पराइदिनुभो । अलि दयालु, सकारात्मक किसिमको भूमिकामा निर्देशकको पनि आग्रह हुन्थ्यो’, उनले भने ।

बालकुमारी प्राविबाट अवकास भएपछि उनले स्मल हेभन स्कुलमा झण्डै १२ वर्ष शिक्षण पेशालाई अगाडि बढाए । चितवनमा सरकारी विद्यालयबाट पेन्सन पाउनेमा आफू पहिलो शिक्षक रहेको उनको दाबी छ ।

केही वर्ष शिक्षण र कलाकारितालाई सँगसँगै लगेर पछि पूर्णरुपमा कलाकारितालाई नै दिन थाले । आफूले निर्वाह गरेका हरेक पात्रहरूलाई जीवन्त बनाउन सक्ने कला भएका श्रेष्ठले त्यो बेला कलाकारिता, अभिनयको कुनै तालिम या शिक्षा भने लिएका थिएनन् ।

श्रेष्ठले अधिकांश फिल्म यात्रा अघिल्लो पुस्तका कलाकारहरूसँगै गरे पनि उनी आजको पुस्ताको कामबारे चासो राख्ने गर्छन् । आजको पुस्ताका कलाकारहरूमा उचित तालिम र शिक्षा पाएर आउने भएकोले अझ उत्कृष्ट अभिनय हुने गरेको उनको बुझाइ छ । ‘पहिला हामीले काम गर्दागर्दै सिकिन्थ्यो । अभिनयको तालिम थिएन । त्यसैले कतैकतै हामी चुक्थ्यौँ । तर आजको पुस्ता त्यस्तो छैन । रंगमञ्चबाट आएका कलाकारको अभिनय अझै राम्रो लाग्छ’, उनले भने ।

अहिलेको पुस्तामा विपिन कार्की, दयाहाङ राई, खगेन्द्र लामिछाने लगायतको कलाकारको अभिनय राम्रो लाग्ने उनले बताए । शिक्षणसँगै कलाकारितालाई अगाडि बढाएका श्रेष्ठ कलाकारितालाई नै आफ्नो पेशा नबनाएको बताउँछन् ।

अभिनय आफूले मनबाट गर्न चाहेको काम भएकोले यसमा पैसाभन्दा पनि काम गर्दाको आत्म सन्तुष्टिकै कारण यसमा टिक्न सकेको बताउँछन् उनी ।

नेपालमा मुख्य भूमिका निभाउने कलाकारबाहेक सहायक भूमिका निभाउने कलाकारलाई अभिनय गरेर मात्र बाँच्न सकिने वातावरण नभएको उनको भनाइ छ । ‘सायद मैले जागिर नगरेको भए अभिनय यात्रा अधुरै रहन्थ्यो’, उनल तीतो यथार्थ खोल्ने प्रयास गरे ।

उनले आफ्नो जीवनमा अभिनय गरेबापत पहिलो चोटी ५ हजार पाएका थिए । हालसम्म अभिनय नै गरेर बढीमा ४५ हजार पारिश्रमिक बुझेका छन् । कतिपयले अहिले पनि सित्तैमा अतिथि कलाकारको भूमिका निभाइदिने आसय व्यक्त गर्छन् । त्यसमा उनको जवाफ छ, ‘बरु एक रुपियाँ दिनुहोस् । तर कलाकारिताको सम्मान गर्नुहोस्’, उनले भने, ‘कलाकार बाँच्यो भने कलाकारिता बाँच्ने हो ।’

उनी चलचित्र संघको आजीवन सदस्य छन् । उमेरले ७८ वर्षमा टेके पनि उनको अभिनयको भोक भने अझै मरेको छैन ।

‘सुहाउँदो रोल आयो भने त खेलिन्छ, अहिले दौडिन पो सकिन्न । अभिनय गर्न त सक्छु । पारिवारिक फिल्मको अफर आए गर्छु’, उनले भने ।

चार जना दाजुभाइमध्ये माइलो उनका दुई बहिनी छन् । उनको परिवारमा अभिनयको क्षेत्रमा भने उनीमात्रै हुन् । ‘बुबाले एकपटक नाटकचाहिँ खेल्नुभएको रहेछ । छोराले पनि गीत गाउँथ्यो । अभिनयमा यसरी लागेको म मात्रै हो परिवारमा’, उनले कलाकारितामा पारिवारिक पृष्ठभूमिबारे जानकारी दिए ।

उनी कलाले समाज र राष्ट्रलाई जोड्न सक्नुपर्ने बताउँछन् । ‘कलाले सामाजिक कुरीति र भ्रष्टाचारमा प्रश्न गर्छ, सुध्रियोस् भन्ने अपेक्षासहित व्यंग्य गर्छ’, अभिनयलाई जीवनसँग जोड्दै उनले भने, ‘मैले कैयौँ त्यस्ता भूमिका गरेको छु, जो प्रत्यक्ष समाज र जीवनसँग जोडिएका छन् ।’

समाजमा हुने घटना र मानिसहरूलाई सुक्ष्म रुपमा निरीक्षण गरी त्यसलाई कलाको माध्यमबाट अभिव्यक्त गर्नु नै कलाकारको मुख्य दायित्व हुने उनको भनाइ छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, असोज २२, २०७८ २१:४३