गुफाभित्र बस्ने हुम्लाकी ९२ वर्षीया चोङमुको हातमा नागरिकता, आँखामा खुसीको आँसु (भिडियोसहित)

गुफाभित्र बस्ने हुम्लाकी ९२ वर्षीया चोङमुको हातमा नागरिकता, आँखामा खुसीको आँसु (भिडियोसहित)

नागरिकता पाएपछि हात जोडेकी चोङमु तामाङ साथमा उनको भदा । तस्वीर :थिन्ले दोर्जे लामा

A+ A A-

हुम्लाको नाम्खा गाउँपालिका– ३, खगालगाउँकी ९२ वर्षीया चोङमु तामाङले गत बुधबार जिल्ला प्रशासन कार्यालय सिमीकोटमा गई नागरिकता बनाइन् । जीवनको उत्तरार्द्धमा नागरिकता पाएपछि उनले खुसीको आँसु झारिन् । ‘केही बोल्न पनि सक्नु भएन । दुई हात जोडेर खुसीको आँसु झार्नुभयो,’ नागरिकता बनाउन सहजीकरण गरेका नाम्खा– ३ का वडा सदस्य बलबहादुर लामाले शिलापत्रसँग भने ।

९२ वर्षीया आमाको नागरिकता बनाउन पाएकोमा सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी दशरथ राई आत्मसन्तुष्टि मिलेको बताउँछन् । ‘वृद्धभत्ताका लागि नागरिकता बनाउन आउनुभएको रहेछ । आफन्तले लिएर आउनुभएको थियो,’ उनले भने, ‘उहाँको नागरिकता बनाउन पाएकोमा आत्मसन्तुष्टि मिलेको छ ।’

९२ वर्षमा बनेको चोङमु तामाङको नागरिकता । तस्वीर : थिन्ले दोर्जे लामा

चोङमुले कसरी पाइन् नागरिकता ?

एक महिनाअघिको कुरा हो । वडा सदस्य बलबहादुर खगालको झुलामा पुगेका थिए । पानी झमझम परिरहेको थियो । उनका आँखा एउटा गुफामा ठोक्किन पुगे । गुफाभित्र चियाएर हेर्दा चोङमुलाई नाजुक अवस्थामा देखे, बलबहादुरले ।

उनी भन्छन्, ‘गुफाभित्र पानी चुहिरहेको थियो । सुत्ने ठाउँ थिएन । अँगेनोमाथि सानो प्लास्टिक रहेछ । त्यसकै मुनि पिर्का थियो । पिर्कामाथि भेडाको छाला बिछ्याइएको थियो । पुरानो सिरक थियो । पिर्कामा चेप्टिएर बसेको देखेँ । त्यो देखेर भित्र पस्न पनि सकिनँ ।’

बलबहादुरले चोङमुलाई सोधे, ‘बज्यै किन यसरी बस्नुभएको ?’

‘मेरो केही छैन । राति सुत्न पनि हुँदैन । उभिएरै बस्छु,’ चोङमुले बलबहादुरलाई सुनाइन् ।

गुफामा चोङमुको दारुण दृश्य देखेपछि बलबहादुरले सहयोग गर्ने अठोट लिए ।

‘बज्यैको नागरिकता पनि रहेनछ । नागरिकता बनाउन सबै ठाउँमा म हात जोडौँला । राज्यबाट पाउने सेवा सुविधा दिलाऊँला भन्ने वचन दिएर फर्किएँ,’ बलबहादुरले भने, ‘बज्यैको फोटो खिचेर सदरमुकाम आएँ । कागजात मिलाएर नागरिकता बनाउन बोलाएँ । भदाहाको साथमा उहाँ सदरमुकाम आउनुभयो ।’

नागरिकता बनाएर गुफामा फर्किंदै चोङमु तामाङ । तस्वीर : थिन्ले दोर्जे लामा

अहिलेसम्म किन पाइनन् नागरिकता ?

पहिले सनाखत गर्ने मानिस नभएकाले नागरिकता बनाउन ढिलाइ भएको बताउँछन्, गाउँपालिका अध्यक्ष विष्णुबहादुर तामाङ । ‘उहाँका आफ्ना सन्तान थिएनन् । सनाखत गर्नुपर्ने व्यक्ति नभएकाले नागरिकता दिन नसकिएको हो । अहिले गाडी चल्ने भएकाले सदरमुकाम जान सजिलो भएपछि बनाएको हो,’ उनले भने ।

श्रीमान् र छोरा बितेपछि उनी एक्लिएकी रहिछिन् । ‘हाम्रो गाउँको आमा हो । श्रीमान्‌को पनि मृत्यु भयो । एउटा छोरा जन्मिएको थियो । छोराको पनि मृत्यु भएपछि गुफामा बस्नुभएको हो,’ स्थानीय थिन्ले दोर्जे लामाले भने, ‘एक्लै भएपछि नागरिकता बनाउन कसैले वास्ता गरेकोे थिएन । यो उमेरमा आएर बन्यो ।’

नगरिकता बनाएर घर फर्किंदा बाटोमा थिन्लेले भेटेका थिए, चोङमुलाई । ‘लौरोको सहारामा उकालो चढ्दै हुनुहुन्थ्यो । खुसी भएर बाटोमै नागरिकता देखाउनुभयो । थोरै बाटो खर्च दिएर पठाएँ,’ थिन्लेले भने ।

चोङमुलाई अझै सहयोग आवश्यक रहेको बताउँछन्, बलबहादुर । ‘बज्यैलाई सहयोग आवश्यक छ । एउटा राम्रो त्रिपाल भइदिएकाे भए पानी परेको बेला ओत लाग्न हुन्थ्यो । राम्रो बासस्थान मिलाउन सकियो भने ठूलै धर्म हुन्थ्यो,’ उनले भने, ‘३ हजार ५ सय उचाइमा बस्नुहुन्छ । कहिले हिउँ पर्छ, कहिले पानी । बिरामी पर्दा भदाहाले हेर्ने गरेको रहेछ ।’

भत्ताका लागि गाउँपालिकामा कागजात पेस

नागरिकता बनेसँगै वृद्धभत्ताका लागि गाउँपालिकामा कागजात पेस गरिएको बलबहादुरले बताए । ‘पालिकामा डकुमेन्ट पेस गरेको छु । अब कात्तिकबाट बज्यैलाई वृद्धभत्ताको व्यवस्थाको पहल भएको छ । यसले थोरै भए पनि राहत मिल्छ,’ उनले भने ।

गाउँपालिकाले पनि चोङमुलाई भत्ता उपलब्ध गराउने प्रतिबद्धता जनाएको छ । ‘कागजात गाउँपालिकामा समावेश भइसकेको छ । अब प्रक्रिया पूरा गरेर भत्ता उपलब्ध गराउँछौँ,’ गाउँपालिका अध्यक्ष तामाङले भने ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, असोज १८, २०७८ १२:२२