कोरियामा विदेशी कामदारका दुःख, कमाइ गुम्‍ने त्रासले पीडा लुकाउन बाध्य

A+ A A-

नेपाली कामदारका लागि दक्षिण कोरिया आकर्षक गन्तव्य हो । रोजगारीका लागि कोरिया जान वार्षिक ८० हजारभन्दा बढी युवाले कोरियाली भाषा अध्ययन गर्छन् । पछिल्लो एक दशकमा करिब ५ लाख नेपाली युवाहरूले कोरियाली भाषा परीक्षामा सामेल भएको वैदेशिक रोजगार विभागअन्तर्गतको ईपीएस कोरिया शाखाले जनाएको छ ।

हाल कोरियामा नेपालसहित १२ लाखभन्दा बढी विदेशी कामदार कार्यरत छन् । १२ लाखमध्ये ३० प्रतिशत विदेशी श्रमिक रोजगारदाता कम्पनीबाट पीडित भएको पाइएको छ । कोरियामा कार्यरत १६ देशका विदेशी मजदुर संगठन र कोरियाको श्रम मन्त्रालयअन्तर्गतका विदेश मामिला शाखाले गरेको अध्ययनले यस्तो आँकडा देखाएको छ । सन् २०१९ देखि २०२० को अवधिमा सो सर्वेक्षण गरिएको हो ।

यतिबेला नेपालीसहित १६ देशका विदेशी श्रमिकहरू कोरियामा आन्दोलन गरिरहेका छन् । समानता र मजदुरमाथिको दमन हट्नुपर्नेलगायतका माग राख्दै उनीहरूले आन्दोलन गरेका हुन् ।

आप्रवासी मजदुरको अधिकार स्थापित हुनुपर्ने, श्रम शोषण गर्न नहुने, मजदुर कानुन लागू हुनुपर्नेलगायतका माग राखेर आन्दोलन गरेको दक्षिण कोरिया प्रवासी मजदुर संगठन (एमटीयू) ले जनाएको छ। यस्तै कोरियाली श्रमिकसरह सेवा–सुविधा दिनुपर्ने र कार्य अनुमति प्रणाली (डब्लूपीएस) का नियमहरू लागू गर्नुपर्ने समेत उनीहरूको माग छ ।

कोरियामै काम सिकेर दक्ष बनेका विदेशी कामदारलाई दक्षताका आधारमा रोजगारी दिनुपर्ने एमटीयूले माग गरिरहेको छ । यस्तै रोजगारदाताको अनुमतिबिना नै कम्पनी परिवर्तन गर्न पाउनुपर्ने, जबर्जस्ती एउटै कम्पनीमा काम लगाउने प्रथाको अन्त्य गर्नुपर्नेसमेत उनीहरूको माग छ ।

कोरियामा विदेशी श्रमिकमाथि यस्तो विभेद दशकभन्दा अघिदेखि नै हुने गरेको तर आफूहरूले यो समस्या अन्त्य गर्नको लागि आन्दोलन गर्नुपरेको एमटीयूले जनाएको छ ।

आकर्षक गन्तव्य भए पनि कोरियामा विदेशी श्रमिकलाई धेरै तनाव रहेको दक्षिण कोरिया प्रवासी मजदुर संगठन (एमटीयू) अध्यक्ष उदय राईको भनाइ छ । तर कमाइ गुम्ने त्रासले मजदुरहरू पीडा सहेर बसेको उनले बताए । उनले भने, ‘कोरियामा आप्रवासी कामदारका समस्या धेरै छन् । तर, कमाइ गुम्ने त्रासका कारण कामदारले आफ्नो समस्या बाहिर ल्याउँदैनन् ।’

उनले थपे, ‘विदेशी श्रमिक समस्यामा छन् । पैसा कमाउनुपर्ने बाध्यताका कारण उनीहरू आफ्नो समस्या लुकाउँछन् । जसले उनीहरूमाथिको दमन झन‌ै बढिरहेको छ ।’

कोरियामा श्रमिकको हैसियतमा भित्रिनेहरूले श्रम सम्झौताअनुसार तलब पाए पनि अन्य सुविधा पाउनबाट वञ्चित रहेको उनको भनाइ छ ।

कोरियामा थ्री डी (डेन्जर, डर्टी र डिफिकल्ट अर्थात् खतरा, फोहोरी र गाह्रो) काम विदेशी कामदारलाई लगाउने गरिएको छ । कोरियाली मजदुरहरूले सो काम गर्न छाडेकाले पनि विदेशी श्रमिकले नै सो काम गर्नुपर्ने अवस्था छ । कठिन काम गर्ने भएपनि उनीहरूमाथि शोषण हुने गरेको राईले बताए ।

कोरियामा विदेशी श्रमिकका लागि राम्रो कानुन छ । तर, रोजगारदाता कम्पनीहरूले सो कानुनको बेवास्ता गर्दा उनीहरू मारमा परेको एमटीयूका अध्यक्ष उदय राईले बताए । कोरियाली सरकारसमेत यो विषयमा गम्भीर नभएको उनको आरोप छ।

बाहिर नआएका मुख्य समस्या

दक्षिण कोरिया प्रवासी मजदुर संगठन (एमटीयू) र कोरियाको कार्य अनुमति प्रणाली (डब्लूपीएस) ले गरेको आप्रवासी श्रमिकसम्बन्धी एक सर्वेक्षणले कोरियामा ५५.४ प्रतिशत विदेशी श्रमिक कार्यस्थलमै बस्न बाध्य छन् । अझ तीमध्ये ३० प्रतिशतको अवस्था झन् दयनीय छ ।

नेपालीसहित ३० प्रतिशत विदेशी कामदारहरू गोदाम घर, कन्टेनर र कम्पनीभित्रै बसेर काम गर्ने गरेका छन् । यसरी काम गर्दा १० प्रतिशत कामदारमा मानसिक रोग देखिएको तर रोजगारदाता कम्पनीले उनीहरूको उपचार नगर्ने गरेको समेत सो सर्वेक्षणले देखाएको छ ।

यस्तै, २० प्रतिशत विदेशी कामदारलाई कार्यस्थलमै रोजगारदाताले कुटपिट तथा गालीगलौज गर्ने गरेको पाइएको छ । दमनमा पर्ने ४० प्रतिशत कामदारले यी सबै सहेर बस्ने गरेको पनि सो सर्वेक्षणले देखाएको छ ।

कामदार बस्ने स्थानमा ट्वाइलेट-बाथरुम नहुने, श्रमिक बस्ने गोदाम घर, कन्टेनरमा ढोका र ताल्चासमेत नहुनेलगायतका समस्यासमेत रहेको सर्वेक्षणले औँल्याएको छ । यीबाहेक दैनिक १४ घण्टा काम लगाएर पनि अतिरिक्त तलब नदिने, दैनिक ज्यालामा १३ घण्टा काम गर्नुपर्ने, महिलालाई समान ज्याला नदिइने र मानव अधिकारको समेत हनन हुने गरेको सो सर्वेक्षणले देखाएको हो ।