नेविसंघमा एउटै समूह, पार्टी महामन्त्रीमा प्रतिस्पर्धाको तयारी

A+ A A-

नेविसंघमा हुँदा विश्वप्रकाश शर्मा, गगन थापा र प्रदीप पौडेल एउटै समूहमा थिए । र, त्यो समूहका नेता थिए, विश्वप्रकाश । तर, कांग्रेसकाे १४औँ महाधिवेशन सम्मुख आइपुग्दा उनीहरूकाे गुट फेरिएकाे छ । अहिले तीन जना तीनतिर छन् । विश्वप्रकाश अहिलेसम्म सभापति शेरबहादुर देउवा समूहमा छन् । गगन रामचन्द्र पौडेल समूहमा छन् भने प्रदीप सिटौला समूहमा ।

नेपाली कांग्रेसमा नेतृत्व हस्तान्तरण वा पुस्तान्तरणको प्रसङ्ग आउँदा विशेषतः विश्वप्रकाश र गगन थापाको नाम छुट्दैन । र, यी दुई नामसँगै जोडिएर आउने तेस्रो नाम हो– प्रदीप पौडेल ।

कांग्रेसको १४औँ महाधिवेशनमा आधा दर्जनभन्दा बढी नेता सभापतिका आकांक्षी रहेको अवस्थामा महामन्त्रीका आकांक्षी त्योभन्दा धेरै छन् । अहिलेसम्म विश्वप्रकाश र गगनले महामन्त्री पदमा आफ्नो उम्मेदवारी घोषणा गरिसकेका छन् भने प्रदीप पौडेल छिट्टै घोषणा गर्ने तयारीमा छन् ।

सबैभन्दा पहिले उम्मेदवारी घोषणा गरेका गगन लगत्तै कृष्ण सिटौला समूह छाडेर पौडेल समूहमा इन्ट्री गरे । यद्यपि सो समूहमा सबै पदाधिकारीको उम्मेदवारी एकसाथ घोषणा हुनुपर्ने आवाज उठ्दै आएको छ । अहिलेसम्म सो समूहबाट मीनेन्द्र रिजाल, चन्द्र भण्डारी, धनराज गुरुङ, गुरु घिमिरेलगायतका नेताहरू महामन्त्रीका आकांक्षी देखिएका छन् । तर, गगनलाई महामन्त्रीको उम्मेदवारीबाट ब्याक गराउन खोज्दा उनलाई गुमाउनुपर्ने हुन सक्छ । पौडेल समूह त्यो खतरा मोल्ने स्थितिमा तत्काल छैन । यही तथ्यलाई ध्यानमा राखेर हुन सक्छ, गगन महामन्त्रीमा आफ्नो उम्मेदवारी घोषणा गरेपछि मात्रै नयाँ समूहमा प्रवेश गरेका थिए ।

त्यस्तै, विश्वप्रकाशले बीपी जयन्तीको अवसर पारेर महामन्त्रीमा आफ्नो उम्मेदवारी घोषणा गरे । तर, उनको सभापतिको उम्मेदवारको भन्ने प्रस्ट खुलाएनन् । महामन्त्रीको उम्मेदवारीबाट पछि नहट्ने मुडमा रहेका विश्व सभापति देउवाको टिमभित्रै अटाउनेमा आशावादी छन् ।

देउवा समूहमा पनि महामन्त्रीका आकांक्षी भने कम छैनन् । यो समूहबाट गृहमन्त्री बालकृष्ण खाँड, रमेश लेखक, ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्की, प्रकाशशरण महत, एनपी साउदलगायतका नेताहरू देउवा समूहबाट महामन्त्रीका आकांक्षी हुन् ।

प्रदीप पौडेल भने सिटौला समूहबाट अहिलेसम्म देखिएका महामन्त्रीका एक मात्र उम्मेदवार हुन् । त्यसैले पनि हुन सक्छ, उम्मेदवारी घोषणामा उनले खासै हतार गरेका छैनन् । सिटौला आफ्नो समूहबाट गगन र प्रदीपलाई महामन्त्रीमा उठाउन चाहन्थे ।

कांग्रेसमा गगन र विश्वप्रकाशका भाषणका फ्यानहरूकाे संख्या ठूलो छ । पार्टीभित्र मात्रै होइन, पार्टीबाहिर पनि उनीहरूकाे चर्चा छ । प्रदीपसँग विश्वप्रकाश र गगनका जस्ता फ्यानहरू त छैनन् तर नेविसंघकाे अध्यक्ष भइसकेकाले उनीसँग देशैभर शुभचिन्तक छन् । उनको समूह अहिले पनि सम्पूर्ण रुपमा उनीसँगै छ । त्यसैले उनको शक्तिलाई पनि कम आँक्न भने सकिँदैन ।

विश्वप्रकाश, गगन र प्रदीपमा अहिलेसम्म परस्पर सहयोग र सम्मानको सम्बन्ध कायमै देखिन्छ । तर, राजनीतिमा जसरी गगन छलाङ मार्न सफल भए, विश्वप्रकाश र प्रदीपको हकमा त्यस्तो हुन सकेन । बाहिर एकअर्काप्रति नकारात्मक धारणा नराखे पनि भित्रभित्रै उनीहरूबीच चरम प्रतिस्पर्धा छ । लोकप्रियताको होडबाजी र नेतृत्वमा स्थापित हुने प्रतिस्पर्धामा उनीहरूबीच शीतयुद्धजस्तै छ ।

कांग्रेसमा नेतृत्व हस्तान्तरण र पुस्तान्तरणको चर्को आवाज उठिरहेको अवस्थामा कल्याण गुरुङबाहेक नयाँ पुस्ताका अरू कसैले पनि सभापतिमा आफ्नो दाबेदारी पेस गर्ने हिम्मत देखाएनन् । यसलाई युवापुस्ताले परिस्थितिको मूल्यांकन गरी सुरक्षित अवतरण खोजेको वा अर्को पटकका लागि जमिन तयार गर्न खोजेको रूपमा पनि हेरिएकाे छ ।

नेविसंघको एउटै समूहबाट राजनीतिमा उदाएका यी तीन जनाको अहिलेसम्मको राजनीतिक यात्रा कस्तो रह्यो त ?

विश्वप्रकाश शर्मा

विश्वप्रकाश शर्मा झापाको धुलाबारी स्कुलबाटै नेविसंघको राजनीतिमा प्रवेश गरेका हुन् ।२०४३ सालमा मेची क्याम्पसमा इकाइ अध्यक्ष बनेका शर्मा झापा जिल्लाका नेविसंघ जिल्ला सभापतिसमेत बने । मेची क्याम्पसमा इकाइ अध्यक्ष रहेकै अवस्थामा यिनी क्याम्पसको स्ववियु सचिवमा चुनाव लडे । चुनावमा पराजित रहेका शर्मा परिणाम घोषणापश्चात् सबैको मन जित्न सफल रहे ।

मेची बहुमुखी क्याम्पसमा नेविसंघ र अखिलबीच सधैँ झगडा र मनमुटाव मात्रै रहन्थ्यो । कहाँसम्म भने उनीहरू निर्वाचनको परिणामलाई समेत स्वीकार गर्दैनथे । आफ्नो पराजय र अर्को संगठनको विजय स्वीकार गर्न निकै मुस्किल पर्थ्यो विद्यार्थीहरूलाई । तर, विश्वप्रकाशले भने विजयी भएका स्ववियु सभापति परासर नेपालसहित विजयी प्यानललाई नै नेविसंघको व्यानरमा औपचारिक कार्यक्रम गरी बधाई र शुभकामना दिए । त्यो घटनाले पूर्वमा विश्वप्रकाशको चर्चा भयाे ।

उनी यस्ता कार्यले अहिले पनि बेलाबेला चर्चामा आइरहन्छन् । कतिपयले यसलाई उनको स्टन्ट भन्छन् त कतिले राजनीतिक संस्कार ।

२०४८ सालमा उनी नेविसंघका केन्द्रीय सदस्य बने । एनपी साउदपछि २०५२ मा अध्यक्ष बनेका धनराज गुरुङको कार्यसमितिमा महामन्त्री बने । त्यसको ६ महिनापछि महाधिवेशन भयो । महाधिवेशनमा गोविन्द भट्टराई अध्यक्ष निर्वाचित भए भने शर्मा उपाध्यक्ष ।

२०५७ मा विश्वप्रकाश नेविसंघकाे अध्यक्षमा निर्वाचित भए । र, आफू अध्यक्ष भएको दुई वर्षभित्रै महाधिवेशन गरी गुरु घिमिरेलाई नेतृत्व हस्तान्तरण गरे । नेविसंघको अहिलेसम्मको इतिहासमा दुई वर्षको कार्यकालभित्रै अधिवेशन गर्ने उनी मात्रै हुन् ।

विश्वप्रकाश नेविसंघको अध्यक्ष बनेपछि नेविसंघमा प्रस्ट रूपमै दुईवटा गुटको विकास भयो । र, ती गुट थिए- गोविन्द भट्टराई र विश्वप्रकाशका । अहिलेसम्म पनि नेविसंघमा यिनै दुई गुट क्रियाशील छन् । एकाध अपवादवाहेक नेविसंघको नेतृत्व र पदाधिकारी अहिले पनि यिनै दुई गुटबाट आउँछन् । प्रदीप, गुरु घिमिरेलगायतका नेविसंघ अध्यक्षहरू विश्वप्रकाश समूहकै हुन् । अध्यक्ष नभए पनि गगन पनि उनकै समूहका हुन् ।

कांग्रेसमा उनी गृहजिल्लाबाटै मजबुत बनेर केन्द्रमा स्थापित हुन चाहन्थे । त्यही सोचले यिनी २०६७ मा जिल्ला सभापतिमा चुनाव लडे तर कृष्ण सिटौला समूहका उद्धव थापासँग पराजित भए । जिल्लामा पराजित भएपछि उनले केन्द्रीय सदस्यमा दिएको उम्मेदवारी पनि फिर्ता लिए । जिल्लामा हारेकाले नैतिक रुपमा केन्द्रमा उठ्न नमिल्ने शर्माको निष्कर्ष थियो ।

पार्टी सभापति सुशील कोइरालाले त्यो वर्ष नेविसंघका सबै पूर्वअध्यक्षहरूलाई केन्द्रीय सदस्यमा मनोनीत गर्दा विश्वप्रकाशलाई मात्रै छुटाएका थिए । त्यो बेलासम्म कोइराला समूहमा रहेका शर्माले उक्त घटनापछि गुट परिवर्तन गरी देउवा समूहबाट राजनीतिक यात्रा अगाडि बढाए । जुन अहिलेसम्मै कायम छ ।

२०७० र २०७४ मा उनी झापा १ बाट प्रतिनिधिसभा सांसदमा पराजित भए । २०७२ सालमा भएकाे कांग्रेसको १३औँ महाधिवेशनमा केन्द्रीय सदस्यमा विजयी भएका शर्मा अहिले पार्टी प्रवक्ता छन् ।

२०७४ सालको आमनिर्वाचनमा पार्टी पराजित भएपछि नेपाली कांग्रेसमा युवाहरूको एउटा समूह बन्यो । जसले पार्टीलाई विधि र पद्धतिमा हिँडाउन नेतृत्वलाई दबाब दियो । र, यो कुरामा नेताहरू सहमत पनि भए । यद्यपि सो सहमति छिट्टै तोडियो । आठ भाइको समूहमा विश्वप्रकाशका अतिरिक्त चन्द्र भण्डारी, गुरु घिमिरे, गगन थापा, प्रदीप पौडेल, बद्री पाण्डे, जीवन परियार, धनराज गुरुङ थिए ।

विश्वप्रकाश प्रवक्ता बनेपछि त्यो समूह सात भाइमा सीमित मात्रै रहेन, त्यसपछि समूहले खासै प्रभावकारी काम गर्न सकेन । यदाकदा केही विज्ञप्तिहरू आए तर त्यस किसिमको सशक्त हस्तक्षेप गर्ने अवस्था देखिएन ।

गगन थापा

कुनै बेला नेविसंघमा विश्वप्रकाश गगनका अगुवा थिए । प्रदीपसमेत आफूलाई गगनभन्दा सिनियर भएको दाबी गर्छन् । तर, गगन थापाले यी दुईजना सिनियरलाई उछिन्दै फराकिलाे राजनीतिक हैसियत बनाएका छन् । अघिल्लाे महाधिवेशनमै महामन्त्री उम्मेदवार बनेका गगनकाे अहिलेकाे उम्मेदवारीलाई धेरैले स्वाभाविक भनेका छन् ।

सिद्धार्थ वनस्थली स्कुलबाट विद्यार्थी राजनीति सुरु गरेका गगन त्रिचन्द्र कलेजमा स्ववियु सचिव भए । स्वतन्त्र उम्मेदवारी दिएर उनी सचिवमा विजयी भएका थिए । २०५५ मा नेविसंघको आधिकारिक उम्मेदवार भई उनी स्ववियु सभापतिसमेत निर्वाचित भए ।

२०५७ मा उनी सिधै नेविसंघको केन्द्रीय उपाध्यक्षमा निर्वाचित भए । काठमाडौंबाट महाधिवेशनका लागि चितवन जाँदा उनी गोविन्द भट्टराईको गुटमा थिए । जसमा सभापतिका उम्मेदवार किशोरसिंह राठाैर थिए । चितवन पुगेपछि उनी एकाएक विश्वप्रकाशको गुटमा खुले ।

परिस्थितिको विश्लेषण गरी आफूलाई त्यही अनुकूल ढाल्न सक्ने क्षमता छ, गगनमा । जसको उपयोग उनले अहिले पनि गर्दै आएका छन् । २०५९ मा गुरु घिमिरे नेविसंघको अध्यक्षमा निर्वाचित भए भने गगन महामन्त्री बने । २०६०/०६१ को पोखरा महाधिवेशनमा उनी सभापतिका प्रत्यासी थिए । विश्वप्रकाश र प्रदीपका साझा उम्मेदवार थिए उनी । तर, पार्टीभित्रको किचलोले पोखरा महाधिवेशन भाँडियाे । त्यो महाधिवेशनको समयमा गगनको लोकप्रियता चुलिएकाे थियाे । सडकमा गणतन्त्रको नारा लगाएबापत उनी जेल परेका थिए । उनी जेलबाट छुटेर सिधै महाधिवेशनमा गएका थिए ।

काठमाडौं निर्वाचन क्षेत्र नं. ४ बाट क्षेत्रीय सभापति हुँदै पार्टी राजनीतिमा प्रवेश गरेका थापा २०६४ को पहिलो संविधानसभामा समानुपातिक सांसद बने । सोही क्षेत्रबाट उनी २०७० र २०७४ मा निरन्तर निर्वाचित भए ।२०६७ को कांग्रेसको १२औँ महाधिवेशनमा सर्वाधिक मतसहित केन्द्रीय सदस्य निर्वाचित थापा गत महाधिवेशनमा महामन्त्रीका प्रत्यासी थिए । २०७२ सालमा भएको १३औँ महाधिवेशनमा शशांक कोइरालासँग महामन्त्रीमा पराजित थापा केन्द्रीय सदस्यमा मनोनीत भएका थिए ।

०७४ काे निर्वाचनमा बाम गठबन्धनले झण्डै दुईतिहाइ बहुमत जितेपछि संसदमा कांग्रेसकाे उपस्थिति कमजाेर बनेकाे थियाे । संसदमा देखिने र सुनिने प्रतिपक्षी अनुहार गगन मात्र थिए । त्यसैले पनि महामन्त्रीमा उनको दाबीलाई स्वाभाविक मानियाे । त्यसमाथि अहिले कांग्रेसमा चलेको नेतृत्व हस्तान्तरण र पुस्तान्तरणको बहसले गगन र विश्वप्रकाशको दाबीलाई थप बल पुर्‍याएको छ ।

प्रदीप पौडेल

प्रदीप पौडेलले पनि सिद्धार्थ वनस्थली स्कुलबाट नेविसंघको राजनीति थालेका थिए । प्रदीप गगनभन्दा एक कक्षा सिनियर हुन् ।

अखिलको वर्चस्व रहेको अमृत साइन्स क्याम्पसमा इकाइ अध्यक्ष हुँदै २०५३ मा उनी स्ववियु सभापतिमा निर्वाचित भए । सो निर्वाचनमा नेविसंघले सभापतिमा मात्रै जितेको थियो ।

२०५५ मा नेविसंघको केन्द्रीय सदस्यमा मनोनीत पौडेललाई २०५७ मा विश्वप्रकाशले सहमहामन्त्रीमा मनोनीत गरे । पाैडेल गुरु घिमिरेका पनि मनोनीत उपाध्यक्ष थिए । २०६१ र २०६२ मा उनी फेरि मनोनीत उपाध्यक्ष भए । २०६४ मा पार्टी एकिकरणपछि पाैडेल नेविसंघको अध्यक्षमा निर्वाचित भए । त्यो बेला पौडेलका सहअध्यक्ष अहिले पार्टी सभापतिका दाबेदार कल्याण गुरुङ थिए ।

पाैडेल २०६७ मा पार्टीको केन्द्रीय सदस्यमा पराजित भए । २०६७ मा सुशील कोइरालाले नेविसंघको अध्यक्षबाट बर्खास्त गरेका पाैडेल २०७१ मा भने उनै कोइरालाबाट पार्टीको केन्द्रीय सदस्यमा मनाेनीत भए । गत महाधिवेशनमा उनी केन्द्रीय सदस्यमा निर्वाचित भए । २०७४ मा तनहुँबाट प्रदेशसभा सदस्यमा पराजित रहेका पौडेल अहिले सिटौला समूहबाट पार्टीको राजनीतिमा क्रियाशील छन् ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, भदौ ३०, २०७८ २०:२५